Ένα σαφές μήνυμα προς τις αστυνομικές αρχές δια των εισαγγελιών της χώρας στέλνει η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου με εγκύκλιο της, οπου αναφέρει ότι πρέπει να ενεργούν ακόμα και χωρίς αίτημα του θύματος ενδοοικογενειακής. Η εγκύκλιος που υπογράφεται από την αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Μαρία Γκανέ με αφορμή τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου για την ενδοοικογενειακή βία, που τίθεται σε εφαρμογή από την 01-05-2024, αλλά προφανώς έρχεται να καταστήσει σαφή της θέση του Ανωτάτου Δικαστήριου λίγες ημέρες μετά τα όσα παρακολούθησε εμβρόντητη η κοινή γνώμη να γίνονται στο ΑΤ Αγ. Αναργύρων και τα όποια οδήγησαν στη γυναικοκτονία της 28χρονης Κυριακής Γρίβα.
Μάλιστα η εντολή προς τις αστυνομικές δυνάμεις είναι ξεκάθαρη, αφού όπως λέει, είναι υποχρέωση της αστυνομίας να παρέχει συνδρομή στα θύματα”.
“Είναι επιβεβλημένο και χρήσιμο: α) να επισημαίνετε στις αστυνομικές αρχές που λαμβάνουν γνώση υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας ότι η κοινωνική συμπαράσταση με την προβλεπόμενη διεύρυνση των φορέων του δημοσίου τομέα που θα παρέχουν συνδρομή στα θύματα-ηθική συμπαράσταση και υλική συνδρομή- αποτελεί υποχρέωσής τους, ενώ δεν απαιτείται πλέον σχετικό αίτημα των θυμάτων και θα πρέπει να ενεργούν ‘αμελλητί’, ώστε να τους παρασχεθεί, αμέσως η απαραίτητη κατά περίπτωση, αρωγή β) να παρέχετε σαφείς και αναλυτικές οδηγίες στις αστυνομικές αρχές, όταν επιλαμβάνονται αξιόποινων συμπεριφορών που εμπίπτουν στις διατάξεις προστασίας των θυμάτων ενδοοικογενειακή βίας, να λαμβάνουν πάντοτε μέτρα ασφαλούς μεταφοράς και παραμονής των θυμάτων σε ενδεδειγμένους χώρους χωρίς την ταυτόχρονη παρουσία των δραστών”.
Δίκη κατά προτεραιότητα
Η εγκύκλιος εφιστά την προσοχή προς τους Εισαγγελείς Εφετών και Πρωτοδικών της χώρας ως προς τη διαπίστωση, ακόμα και στο πρώιμο στάδιο της ακρόασης του θύματος, της διάπραξης ενδοοικογενειακής βίας και της ενημέρωσης των αρμόδιων κρατικών φορέων. Ιδιαίτερη δε μνεία κάνει και στην τήρηση της αυτόφωρης διαδικασίας των πλημμελημάτων της ενδοοικογενειακής βίας και την παραπομπή των κατηγορουμένων αμέσως στο αρμόδιο δικαστήριο. Στο πλαίσιο αυτό δίνεται η οδηγία να εκδικάζονται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα οι σχετικές υποθέσεις, με σύντομο προσδιορισμό και αριθμητική πρόταξη στο πινάκιο δικασίμου.
Νομοθετήματα
Η εγκύκλιος αρχικά περιλαμβάνει αναδρομή στα νομοθετήματα που έχουν μέχρι σήμερα θεσπιστεί στην ευρωπαϊκή και διεθνή έννομη τάξη, στο πλαίσιο καταπολέμησης του φαινομένου της ανισότητας των δύο φύλων, της προστασίας των γυναικών και της ενδοοικογεναικής βίας που σήμερα έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις.
Όπως επισημαίνει η εγκύκλιος “Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2 παρ. 1 Συντ, 7 παρ. 2 Συντ., 21 παρ. 1 Συντ. συνάγεται ότι η Πολιτεία είναι επιφορτισμένη με τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων προστασίας της οικογένειας μέσω παρεμβάσεων στο θεσμικό πλαίσιο και άλλων αναγκαίων παροχών υλικής μορφής, ώστε κανένα άτομο να μην αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο προορισμένο να ικανοποιεί διάφορους σκοπούς”.
Η εγκύκλιος σημειώνει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται προς το σκοπό προστασίας των γυναικών συνηγορούν στη δυσάρεστη παραδοχή της ύπαρξης ανισοτήτων μεταξύ των δύο φύλων. Η κρισιμότητα του φαινομένου της κακοποίησης εντός της οικογένειας ώθησε το νομοθέτη στη θέσπιση του Ν. 3.500/2006. Ακολούθησαν οι προσθήκες του Ν. 4531/2008 και η ανανέωση του Ποινικού Κώδικα με το Ν. 4610/2019 και τις ειδικές νομοθετικές τυποποιήσεις των άρθρων 312, 330, 333 ΠΚ.
Η εγκύκλιος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, πέραν της έξαρσης του φαινομένου κακοποίησης των γυναικών, συντρόφων και συζύγων εστιάζει περαιτέρω και στις επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας στα παιδιά. Χαρακτηριστικά υπογραμμίζει “Είναι ανησυχητικό ότι η έκθεση σε ενδοοικογενειακή βία στην παιδική ηλικία μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα τα άτομα να γίνουν θύτες στην ανήλικη ζωή, διαιωνίζοντας τον κύκλο της κακοποίησης μέσα στις οικογένειες”.
Για την προστασία των ανηλίκων ιδιαίτερης επισήμανσης και αξιολόγησης τυγχάνουν:
Α) η διακεκριμένη περίπτωση τέλεσης ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης και ενώπιον ανηλίκου, που επισύρει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, αν δε φέρει τα χαρακτηριστικά επικίνδυνης σωματικής βλάβης ενώπιον ανηλίκου με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών – άρθρο 6 παρ. 2 και 3 Ν. 3500/2006 όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 120 του Ν. 5090/2024.
Β) η επέκταση της αντικειμενικής υπόστασης της ενδοοικογενειακής παράνομης βίας και απειλής των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 του Ν. 3500/2006 και της ενδοοικογενειακής προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του Ν. 3500/2006 στις περιπτώσεις που οι αντίστοιχες αξιόποινες πράξεις τελούνται ενώπιον ανηλίκου – άρθρα 121 και 122 Ν. 5090/2024.
Προς την κατεύθυνση της προστασίας των ανήλικων θυμάτων νομοθετήθηκε ιδιαίτερη υποχρέωση ορισμένων κατηγοριών επαγγελματιών, όπως παιδαγωγών, εκπαιδευτικών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, κα, όταν υποπέσει στην αντίληψή τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους ύπαρξη περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας, να ενημερώνουν αμελλητί τις Αρχές. Η ανωτέρω ειδική υποχρέωση επεκτείνεται και στους ιατρούς που διαπιστώνουν κατά την ιατρική εξέταση σοβαρά ευρήματα που συνηγορούν στην διάπραξη ενδοοικογενειακής βίας σε βάρος ανηλίκου.
