Συνέντευξη
στην Πέγκυ Ντόκου
Η έντονη αβεβαιότητα που κυριαρχεί τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο στην Ελλάδα, είναι οι βασικοί ανασταλτικοί παράγοντες για την καλή λειτουργία της οικονομίας.
Αυτό επισημαίνει, μεταξύ άλλων, σε συνέντευξή του στην “δ”, ο πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου κ. Μιχάλης Μιχαήλ ο οποίος αναφέρεται και στα προβλήματα από την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής μέχρι σήμερα.
Παράλληλα, μιλάει για την αδιέξοδη υπερ-φορολόγηση που προκαλεί πολλές συνέπειες, για την ανάγκη αλλαγής μοντέλου της οικονομίας και για τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν ως μοναδικός μοχλός ανάπτυξης.
Ο κ. Μιχαήλ, αναφέρει ότι είναι πολλές οι επιχειρήσεις και στην Ρόδο που αναγκάζονται να μεταφέρουν την έδρα τους σε άλλες χώρες για να επιβιώσουν από την υπερ-φορολόγηση, ενώ σχετικά με το Γκολφ Αφάντου, λέει ότι ίσως να πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες από εκείνους που εμποδίζουν την αξιοποίηση τόσα χρόνια σε ακίνητα, όπως αυτό.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Μιχαήλ, ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί αυτή την περίοδο στην οικονομία; Πώς θα την περιγράφατε;
Αυτό που χαρακτηρίζει την αγορά, είναι η έντονη αβεβαιότητα τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Κι αυτό είναι ό,τι χειρότερο για να πάει μπροστά μια οικονομία. Κανείς δεν ξέρει αν θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, εάν αυτή η κυβέρνηση θα παραμείνει ή θα οδηγηθούμε σε εκλογές. Συνεπώς, η πολιτική αβεβαιότητα επηρεάζει άμεσα την οικονομία μιας χώρας.
• Σε τοπικό επίπεδο ποια είναι η εικόνα με την οικονομία; Μπορούμε να πούμε ότι είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα;
Βεβαίως και η τοπική οικονομία βρίσκεται σε καλύτερη μοίρα, αλλά αυτό οφείλεται κυρίως στον Τουρισμό. Επειδή όμως τα μηνύματα δεν είναι ακόμη αποσαφηνισμένα (αν θα υπάρχει πτώση κλπ) όλα επηρεάζουν την οικονομία. Ελπίζουμε να μην συμβεί κάποιο απρόοπτο όπως πέρσι μέσα στο καλοκαίρι και αυξηθεί κατακόρυφα η αβεβαιότητα.
Η οικονομία έχει να κάνει καθαρά με την ψυχολογία. Όλες οι οικονομίες λειτουργούν έτσι. Εάν υπάρχει καλή ψυχολογία, η οικονομία έχει θετικό πρόσημο. Εάν παραμείνει η αβεβαιότητα και η κακή ψυχολογία, θα έχουμε αρνητικό πρόσημο.
• Αυτήν την περίοδο και ενόψει της ψήφισης του επίμαχου νομοσχεδίου για το φορολογικό και ασφαλιστικό, υποβάλλονται οι φορολογικές δηλώσεις;
Δεν υποβάλλονται δηλώσεις. Μόλις ανανεώθηκε η παράταση της μη υποβολής και το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας μαζί με την συνδικαλιστική οργάνωση των λογιστών, αποφάσισαν να δώσουν παράταση μέχρι τις 13 Μαΐου 2016.
• Κατά την άποψή σας, η πολιτική της υπερ-φορολόγησης λειτούργησε αποτρεπτικά ως προς την έξοδο της χώρας μας από την κρίση;
Αυτό που πρέπει όλοι να κατανοήσουμε είναι ότι η έξοδος από την κρίση, θα μπορούσε να γίνει μόνον εάν υλοποιούνταν οι μεταρρυθμίσεις, εάν γινόταν ο εξορθολογισμός της δημόσιας διοίκησης και η ορθολογική αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Αντ’ αυτού, όλα αυτά τα χρόνια αντί να δοθεί βάρος σε αυτό το ‘τρίπτυχο’ που προανέφερα, όλα τα μνημονιακά προγράμματα στηρίχθηκαν στην αύξηση των φόρων, με άμεση συνέπεια -και χωρίς να παταχθεί η φοροδιαφυγή- να έχει φτάσει η οικονομία στα όριά της. Αυτή την στιγμή, οι επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα, αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι η υπερ-φορολόγηση των τελευταίων πέντε ετών, λειτούργησε σωρρευτικά με αποτέλεσμα να έχει φτάσει στα όρια της δήμευσης των εισοδημάτων. Και αυτή η ‘δημευτική’ φορολόγηση που ακολουθείται, είναι άκρως αποτρεπτική ως προς την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την δηλωμένη αξιοπρεπή εργασία.
Η φορολόγηση αυτή έχει παραδείγματα εφαρμογής στην δική μας περιοχή. Η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και άλλα αναπτυξιακά εργαλεία που είχαμε ως περιφέρεια, τα έχουμε απωλέσει. Αντί οι ιθύνοντες της κυβέρνησης να δώσουν βάρος σε μέτρα που δεν θα έχουν συνέπειες και θα αφαιμάσσουν την ρευστότητα από τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, συνεχίζουν την φορολόγηση. Για να βγουν τα μνημονιακά προγράμματα, επιβάλλουν φόρους. Αυτό οδηγεί σε αδιέξοδα. Αυξάνοντας τους φόρους, πετυχαίνουν να αυξάνονται τα ληξιπρόθεσμα τα οποία θα υπερβούν τα 100 δις ευρώ και οι επιχειρήσεις για να αντεπεξέλουν, θα έχουν συγκεκριμένες επιλογές: ή θα αυξήσουν την παραβατική τους συμπεριφορά, ή θα μεταφέρουν τις έδρες των επιχειρήσεων τους εκτός Ελλάδας. Τα αιτήματα των επιχειρηματιών, είναι να βρουν λύσεις για χαμηλή φορολόγηση. Εάν μεταναστεύσει και οδηγηθεί σε εξόντωση ο παραγωγικός ιστός της χώρας, η Ελλάδα θα γίνει χώρα του δημόσιου τομέα και των συνταξιούχων.
• Από την δική μας περιοχή, ‘μεταναστεύουν’ επιχειρήσεις και προς ποιες χώρες;
Ναι, υπάρχει αυτή η τάση και στην Ρόδο. Είναι πολλές οι επιχειρήσεις που αποφασίζουν να ‘μεταναστεύσουν’, να μεταφέρουν την έδρα τους σε άλλη χώρα. Ως επί το πλείστον, επιλέγουν την Κύπρο επειδή το περιβάλλον είναι πιο προσβάσιμο. Οι επιχειρηματίες στην Βόρεια Ελλάδα, επιλέγουν πιο εύκολα την Βουλγαρία. Κοιτάξτε, με το νέο νομοσχέδιο οι επιβαρύνσεις θα είναι δυσβάσταχτες σε όλα τα επίπεδα.
• Κατά την άποψή σας, οι σοβαρές επενδύσεις θα ήταν ένα καλό ‘εργαλείο’ για την ανάκαμψη της οικονομίας;
Θα έλεγα ότι η μοναδική ελπίδα για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι η επιχειρηματικότητα. Αλλά η επιχειρηματικότητα για να ανθίσει σε μια χώρα, χρειάζεται ένα περιβάλλον φιλικό, με σταθερό πλαίσιο λειτουργίας σε φορολογία και ασφαλιστικό με ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας. Χρειάζεται εξορθολογισμός πολλών θεσμών που λειτουργούν παράλληλα προς την υγιή επιχειρηματικότητα και την επηρεάζουν άμεσα. Το μόνο εργαλείο και η μόνη ελπίδα για ανάπτυξη είναι η επιχειρηματικότητα η οποία, βέβαια, πρέπει να απεμπλακεί από τα βαρίδια του παρελθόντος. Να υπάρξει άλλο μοντέλο ανάπτυξης και η επιχιερηματικότητα να έχει εξωστρεφή χαρακτήρα -και όχι να είναι προσκολημμένη στον δημόσιο τομέα.
• Οι επενδυτές, φαίνεται πλέον ότι ‘φοβούνται’…
Βασική προϋπόθεση για τις επενδύσεις είναι η πολιτική σταθερότητα και το σταθερό φορολογικό περιβάλλον. Η θέση μας, ως επιστημονικός φορέας, είναι ότι αυτή η κρίση που βιώνουμε, έρχεται σωρρευτικά από το παρελθόν, με τις στρεβλώσεις της κοινωνίας και του κράτους, απαιτεί ευρεία πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Είναι πολύ δύσκολο να βγούμε από αυτό το τέλμα με τα σημερινά δεδομένα. Θα παίρνουμε ανάσες ζωής και θα επανερχόμαστε σε χειρότερη κατάσταση. Και πιστεύουμε ακόμη ότι χρειάζεται ένα μοντέλο αναπτυξιακής ανασυγκρότησης αφού εκτιμηθούν όλα τα πλεονεκτήματά μας ως χώρα και επιμέρους ως τοπικές κοινωνίες και από εδώ και πέρα, οι πόροι που θα διαθέτουμε να διανέμονται όχι οριζόντια, αλλά εκεί που πρέπει. Μέχρι τώρα, οι πόροι που έρχονται διανέμονται με οριζόντιο τρόπο χωρίς προοπτική ανάπτυξης. Θα πρέπει να δοθεί βάρος σε τομείς, όπως ο Τουρισμός, ο Πρωτογενής Τομέας και οι Υποδομές που θα μπορέσουν να αποτελέσουν μοχλούς ανάπτυξης.
• Κύριε Μιχαήλ, πώς είναι η κατάσταση με τις τράπεζες; Δεν φαίνεται να είναι ακόμη ‘φιλικές’ προς τον καταναλωτή και προς τον επιχειρηματία.
Αν και έχει γίνει ανακεφαλαιοποίηση τελικά λειτούργησε μόνον για να καλυφθούν οι δείκτες επάρκειας. Αν και έχει περάσει το μήνυμα στους πολίτες ότι αποφεύχθηκε ο κίνδυνος να βγούμε από τη ζώνη του Ευρώ, η κατάσταση δεν βελτιώθηκε. Προσωπικά, πιστεύω ότι πρέπει να επαναπατριστούν τα κεφάλαια που βγήκαν εκτός χώρας -ή παραμένουν στα… σεντούκια. Ο επαναπατρισμός κεφαλαίων δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα, χρειάζεται πολλή δουλειά και σίγουρα δεν μπορεί να γίνει από την μία μέρα στην άλλη. Και οι τράπεζες δεν θα αρχίσουν να χρηματοδοτούν εύκολα και πάλι. Βασική προϋπόθεση είναι να αποκατασταθεί πλήρως η πολιτική βεβαιότητα και το σταθερό φορολογικό περιβάλλον για να υπάρξει και πάλι η δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις. Από μόνη της η ανακεφαλαιοποίηση δεν δίνει την δυνατότητα στις τράπεζες να σηκώσουν την χρηματοδότηση επενδύσεων. Είναι βασικό να επαναπαριστούν τα κεφάλαια και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη της οικονομίας. Βασικά, χρειαζόμαστε ένα καινούργιο μοντέλο οικονομίας που θα παρέχει ασφάλεια και σταθερότητα.
• Πόσο κακό έκαναν τα ‘capital controls’ τελικά; Το μέτρο δεν έχει αρθεί ακόμη.
Τα ‘capital controls’ έκαναν πολύ κακό στην οικονομία. Δεν θα κάνω αναφορά στα μέτρα που λαμβάνονται συνεχώς, αλλά η συνεχής ανασφάλεια δημιουργεί καταστάσεις αβεβαιότητας. Τα ‘capital controls’ στοίχισαν πολλά δις ευρώ.
• Για την δική μας περιοχή. Ενώ χρειαζόμαστε επενδύσεις… τα χαλάμε. Παράδειγμα το Γκολφ Αφάντου. Πάλι στο μηδέν. Τι λέτε γι αυτό;
Νομίζω ότι αυτή η πράξη του ΥΠΠΟ αποτελεί πράξη αντιαναπτυξιακή και καταστροφική για τον τόπο μας. Αντί να αξιοποιήσουμε με ορθολογικό τρόπο την ακίνητη περιουσία μας (και σε ευρύτερο επίπεδο) διώχνουμε επενδυτές. Με μια ορθολογική αξιοποίηση και διαχείριση μπορεί να επιτευχθεί η ανάπτυξη. Δεν μιλάμε για κανένα ξεπούλημα. Μιλάμε για ορθολογική αξιοποίηση με προοπτική τέτοια που μπορεί να επιφέρει έσοδα στον τόπο.
Και να σας πω και αυτό: έχουμε μετρήσει ποτέ, τα δυνητικά έσοδα που έχουν χαθεί από την συστηματική και μακροχρόνια μη αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας; Αν καθίσουμε και τα αποτιμήσουμε, θα είναι σαν να τα είχαμε ξεπουλήσει πάνω από δέκα φορές! Γιατί να μην καταλογίζουμε ευθύνες σε εκείνους που εμποδίζουν την αξιοποίηση τόσα χρόνια σε ακίνητα όπως το Γκολφ Αφάντου; Αν είχε αξιοποιηθεί από την δεκαετία του ’80 θα είχε επιφέρει πάρα πολλά έσοδα στα κρατικά ταμεία.
Μ. Μιχαήλ: «Εντονη αβεβαιότητα τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο»
