Ενας πληθυσμός άνω των 2000 ελαφιών, μπορεί να θεωρηθεί για τα δεδομένα του ορεινού όγκου της Ρόδου «υπερπληθυσμός», δηλώνει σε συνέντευξή του στη «δ», ο Καθηγητής Παθολογίας Παραγωγικών Ζώων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Γεώργιος Χριστοδουλόπουλος. Επισημαίνει ότι ο σεβασμός στο περιβάλλον και στο οικοσύστημα απαιτεί τον έλεγχο του πληθυσμού τους, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί με πολλές, σύγχρονες και ενδεδειγμένες μεθόδους, όπως η στείρωση.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Γεωργίου Χριστοδουλόπουλου.
• Κύριε Χριστοδουλόπουλε, λίγοι Έλληνες επιστήμονες γνωρίζουν το ελάφι τόσο καλά όσο εσείς. Πότε ασχοληθήκατε για πρώτη φορά με το ελάφι;
Υπηρέτησα τη στρατιωτική μου θητεία στη Ρόδο ως κτηνίατρος την περίοδο 1993-1994, έχοντας μόλις ολοκληρώσει τις σπουδές μου στις ΗΠΑ. Γνώρισα τον αείμνηστο Θωμά Μαζαράκη, στρατιωτικό κτηνίατρο ο οποίος μου πρότεινε να συνεργαστούμε. Αποδέχθηκα την πρότασή του και εργάστηκα για ενάμιση χρόνο στο ιδιωτικό του κτηνιατρείο.
Θυμάμαι ότι εκείνη την περίοδο στη Ρόδο δεν υπήρχε πρόβλημα υπερπληθυσμού των ελαφιών. Είχε συμβεί όμως τότε ένα περιστατικό, το οποίο ενδεχομένως να θυμάται ακόμη ο κόσμος.
Στην τάφρο ζούσε μία μικρή αγέλη και θανατώθηκε ένα από τα άτομά της. Χρειάστηκε να κάνω τη νεκροψία του ελαφιού, καθώς δημιουργήθηκε αναστάτωση επειδή εκτιμήθηκε ότι ο θάνατός του οφειλόταν σε πυροβολισμό ή δηλητηρίαση. Τελικά, όπως διαπίστωσα, το ζώο τραυματίστηκε θανάσιμα από άλλο αρσενικό, πράγμα σύνηθες.
Η πρώτη μου επαφή με τα ελάφια ήταν λοιπόν στη Ρόδο και στη συνέχεια στην Νέα Ζηλανδία και στην Αμερική.
• Πώς μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν όντως υπάρχει πρόβλημα υπερπληθυσμού;
Επιστρέψτε μου αρχικά να επισημάνω, πώς όταν έχουμε ευαισθησίες οικολογικές, όταν νοιαζόμαστε για το περιβάλλον και την προστασία του, πράγμα πολύ σωστό και αξιέπαινο, καθώς το επιβάλλουν οι ανάγκες των καιρών μας, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να νοιαζόμαστε για το οικοσύστημα. Δεν Γνωρίζω ποιος ακριβώς είναι ο αριθμός των ελαφιών στη Ρόδο και δεν μπορώ να ξέρω αν υπάρχει κάποιος ο οποίος πραγματικά το γνωρίζει.
Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα, είναι ότι κάθε πληθυσμός πάνω από 2000 άτομα για τα δεδομένα του ορεινού όγκου της Ρόδου, θα πρέπει να θεωρείται υπερπληθυσμός.
Δεν είναι απίθανο να έχει αυξηθεί ο πληθυσμός του σε τέτοιο βαθμό ώστε να προκαλούν ζημιές στις καλλιέργειες όπως υποστηρίζουν οι αγρότες. Για να έχουμε όμως μία συγκεκριμένη εικόνα, πρέπει να υπάρξει μία συγκεκριμένη μελέτη.
Κυρίως όμως, καλό θα ήταν να ενημερωθεί η κοινή γνώμη ότι πρέπει να ελέγχεται ο πληθυσμός, καθώς αυτό είναι το σωστό για το περιβάλλον και το οικοσύστημα.
Αυτός είναι ο σκοπός μας ως πολιτισμένοι άνθρωποι που δρούμε και σκεπτόμαστε με μεθοδικότητα και με ψυχραιμία.
• Ευθύνονται οι πυρκαγιές και το γεγονός ότι το ελάφι έχασε το ενδιαίτημα του για τις καταστροφές των καλλιεργειών;
Ενδεχομένως. Δεν έχω όμως ενδείξεις για κάτι τέτοιο. Μπορεί να ισχύει, μπορεί να είναι απλά μία από τις αιτίες. Θα ήταν σε κάθε περίπτωση μία λογικοφανής εξήγηση.
Οι υπερπληθυσμοί των ελαφιών υπάρχουν σε πολλά μέρη του πλανήτη. Στην περίπτωση της Ρόδου συγκεκριμένα, το ελάφι δεν έχει φυσικούς εχθρούς, οπότε είναι λογικό να δημιουργήθηκε υπερπληθυσμός. Δεν υπάρχει κοινώς, κάποιο επιστημονικό παράδοξο για την αύξηση του πληθυσμού του.
• Ποιες θα ήταν οι ενδεδειγμένες λύσεις, ώστε να ελεγχθεί ο πληθυσμός των ελαφιών;
Θα πρέπει αρχικά να συσταθεί μία ομάδα που με στοχευμένη τεχνογνωσία θα χειριστεί το θέμα. Πολλά βήματα μπορούν να γίνουν με τελευταίο τη σήμανση των ζώων και τη στείρωση επιλεγμένων αναπαραγωγικών ατόμων, κατά προτεραιότητα των αρσενικών.
Και όταν μιλάμε για στείρωση δεν εννοούμε τον ευνουχισμό των αρσενικών ζώων. Αυτό αντενδείκνυται μάλιστα. Εννοούμε απλώς την απολίνωση του σπερματικού πόρου, ώστε να μην είναι γόνιμος. Αυτή η παρέμβαση θεωρείται φιλική και έτσι χειρίζεται ο πληθυσμός πολλών ομάδων ελαφιών π.χ. στις ΗΠΑ. Υπάρχουν εκεί πολλές υπηρεσίες που κάνουν αυτό το πράγμα. Υπάρχουν σύγχρονα εργαλεία πλέον. Η στείρωση των θηλυκών μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και μέσω εμβολίων.
• Εκτιμώ κύριε καθηγητά ότι θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να φέρει αποτέλεσμα η μέθοδος των στειρώσεων… Δεν θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει αυτή η προσπάθεια χρόνια πριν;
Σήμερα που φθάσει σε κρίσιμο σημείο το θέμα, πρέπει να συσταθεί μία υπηρεσία που θα αναλάβει αυτή την αποστολή. Σήμερα είναι ο κατάλληλος χρόνος. Δεν χρειαζόταν να γίνει χθες. Στο μεταξύ μέχρι να φτάσουμε στον έλεγχο του πληθυσμού, υπάρχουν και άλλες λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα.
• Αναφέρεστε στο ελεγχόμενο κυνήγι, όπως ισχύει σε πολιτείες των ΗΠΑ και στον Καναδά;
Μην περιμένετε από εμένα έκθεση ιδεών υπέρ ή κατά του κυνηγιού. Εκείνο που θα σας απαντήσω, είναι πώς με σύγχρονες μεθόδους μπορεί να ελεγχθεί ο πληθυσμός του ελαφιού. Όντως σε αρκετές πολιτείες της Αμερικής και στον Καναδά εφαρμόζεται το κυνήγι, υπάρχουν όμως αντιδράσεις εκ μέρους της κοινωνίας και για αυτό συστάθηκαν οι υπηρεσίες των στειρώσεων. Είναι υπαρκτή μέθοδος το ελεγχόμενο κυνήγι. Δεν αποτελεί όμως αποδεκτή επιλογή των σύγχρονων κοινωνιών.
• Άλλες λύσεις υπάρχουν;
Υπάρχουν λύσεις που μπορούν αυτό το οποίο θεωρούμε ότι αποτελεί πρόβλημα, να μετατραπεί σε πλεονέκτημα. Από τη στιγμή που υπάρχει ένας πληθυσμός νέων ζώων, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πάρκο 10 στρεμμάτων ώστε να διατηρείται εκεί ένας πληθυσμός. Μπορούμε επίσης να είμαστε σε επαφή με πάρκα και εθνικούς δρυμούς όπου θα μπορούμε να στέλνονται ζώα.
• Επιτρέπεται αυτό για ένα ενδημικό είδος;
Ασφαλώς επιτρέπεται, τουλάχιστον σύμφωνα με την ενημέρωση που έχω. Βέβαια ο υποψήφιος αποδέκτης μπορεί να έχει επιφυλάξεις για την ενδεχόμενη αύξηση του πληθυσμού. Ωστόσο μπορούν να στέλνονται μόνο στειρωμένα ζώα.
Ακόμη και σε ακατοίκητα νησιά μπορούν να δημιουργηθούν πάρκα ελαφιών και παρατηρητήρια για τους τουρίστες. Επαναλαμβάνω…, δεν είναι πρόβλημα ο υπερπληθυσμός, εάν γνωρίζεις πώς να το μετατρέψεις σε πλεονέκτημα.
• Κλείνοντας κύριε Χριστοδουλόπουλε, το Δημοτικό Συμβούλιο Ρόδου αποφάσισε να διερευνηθεί ο τρόπος συνεργασίας με το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με στόχο την εξεύρεση λύσης για τη διαχείριση του πληθυσμού των ελαφιών. Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να βοηθήσει το πανεπιστήμιο;
Το πανεπιστήμιο μπορεί να συγκροτήσει την ομάδα που θα χειριστεί τη διαχείριση του πληθυσμού και να δημιουργήσει τις τεχνικές υποδομές που απαιτούνται σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και ιδιώτες κτηνίατρους να τους δείξει όλους τους χειρισμούς που γίνονται πάνω στο ελάφι. Εμείς στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας διαθέτουμε την τεχνογνωσία. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διαθέτουμε το μονοπώλιο…
