Στο πλαίσιο του Ερευνητικού Έργου (ΑΕΙ) «Αειφόρος Ανάπτυξη Λιγότερο Αναπτυγμένων Περιοχών με τη Δημιουργία Νέων Τουριστικών Πόρων και Προϊόντων μέσω Ανάλυσης, Τεκμηρίωσης, Μοντελοποίησης, Διαχείρισης και Διατήρησης Πολιτιστικού Αποθέματος με χρήση Εφαρμογών ΤΠΕ», της Γενικής Γραμματείας Έρευνας Καινοτομίας (Α.Π.ΕΥΔΕ – ΕΤΑΚ 2976/17.06.2021) στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» ΕΣΠΑ 2014-2020, στον Τομέα προτεραιότητας Πολιτισμός – Τουρισμός και Δημιουργικές Βιομηχανίες με συντονιστή το ΕΜΠ, με επιστημονικά υπεύθυνη την ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ κα Αντωνία Μοροπούλου και Εταίρο το Περιφερειακό Τμήμα Τ.Ε.Ε. Δωδεκανήσου πραγματοποιήθηκαν συσκέψεις σε Ρόδο και Σύμη.
Η εισηγήτρια εκ μέρους του Ε.Μ.Π., Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΜΠ, Μέλος ΔΕ Τ.Ε.Ε. κα Αντωνία Μοροπούλου, επιστημονικά υπεύθυνη και συντονίστρια του Έργου μίλησε για το ενδιαφέρον και φιλόξοδο αυτό project στην «δημοκρατική».
• Κυρία Μοροπούλου, μιλήστε μας για το έργο που έχει σχέση με την Αειφόρο Ανάπτυξη Λιγότερο Αναπτυγμένων Περιοχών, όπως τα νησιά. Ήδη έγιναν δύο συσκέψεις σε Ρόδο και Σύμη.
Πρόκειται για το Ερευνητικό Έργο (ΑΕΙ) «Αειφόρος Ανάπτυξη Λιγότερο Αναπτυγμένων Περιοχών με τη Δημιουργία Νέων Τουριστικών Πόρων και Προϊόντων μέσω Ανάλυσης, Τεκμηρίωσης, Μοντελοποίησης, Διαχείρισης και Διατήρησης Πολιτιστικού Αποθέματος με χρήση Εφαρμογών ΤΠΕ», της Γενικής Γραμματείας Έρευνας Καινοτομίας στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» ΕΣΠΑ 2014-2020, στον Τομέα προτεραιότητας Πολιτισμός – Τουρισμός και Δημιουργικές Βιομηχανίες με συντονιστή το ΕΜΠ και σε συνεργασία με το ΤΕΕ – Τμήμα Δωδεκανήσου στο οποίο είμαι επικεφαλής.
Στη Σύμη, σε υλοποίηση της συνάντησης που προηγήθηκε στη Ρόδο, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στο Δημαρχείο του νησιού με την συμμετοχή του αντιδημάρχου κ. Νικήτα Γρύλλη, εκ μέρους των ξενοδόχων την κα Δικαία Μαραβέλια, από την Ένωση Γυναικών Σύμης η κα Σεβαστή Νικόλη, από το καρνάγιο της Σύμης ο κ. Γιάννης Μανωλέσκος, από τις διαδρομές της Σύμης ο κ. Γιάννης Μπόλας, ο κ. Νίκος Φαρμακίδης (ως προσκεκλημένος σαν γενικός σύμβουλος) και ο πρόεδρος του ΤΕΕ Δωδεκανήσου κ. Αντώνης Γιαννικουρής.
Επί της ουσίας, είναι ένα πρόγραμμα στρατηγικού σχεδιασμού αειφόρου ανάπτυξης για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές με τη Δημιουργία Νέων Τουριστικών Πόρων και Προϊόντων. Στην Ελλάδα θα εφαρμοστεί στην Μάνη, στην Κεντρική Εύβοια, στην Αιτωλοακαρνανία και από τα νησιά, στη Χίο (Βορειοανατολικό Αιγαίο) και στα Δωδεκάνησα στα τέσσερα μικρά νησιά –Σύμη, Χάλκη, Καστελλόριζο και Κάσο. Το πρόγραμμα κατατέθηκε και εγκρίθηκε με συντονιστή επιστημονικά υπεύθυνο το Πολυτεχνείο κι εμένα προσωπικά ενώ συνεργάζονται: το ΤΕΕ Δωδεκανήσου, το ΤΕΕ Βορειοανατολικού Αιγαίου, το Ίδρυμα Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, το Ίδρυμα Τεχνολογικών Ερευνών στην Κρήτη και δύο εταιρείες που θα δουλέψουν περισσότερο στις εφαρμογές της γεωπληροφορικής Consortis και την πλατφόρμα της ψηφιακής διαχείρισης ΤΕΛΕΣΤΩ.
Σε αυτή την φάση προσπαθούμε να συνεργαστούμε με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους παραγωγικούς φορείς στα νησιά προκειμένου να διαμορφώσουμε και με την δική τους εμπειρία και αντίληψη τον στρατηγικό σχεδιασμό.
Σε αυτήν την βάση, έγινε μια ενδεικτική παρουσίαση για τη Σύμη και στις 27 του μηνός θα γίνει αντίστοιχη συνεδρίαση στη Χάλκη. Θα ακολουθήσουν τον Σεπτέμβριο η Κάσος και το Καστελλόριζο.
• Έχει σημασία το ό,τι έχετε επιλέξει μικρά νησιά για την εξέλιξη αυτού του έργου;
Πράγματι έχει την εξής σημασία: τα μικρά νησιά της Δωδεκανήσου, κάποια από αυτά, είναι ήδη πετυχημένα και κάποια είναι στο δρόμο για να βγουν στην επιφάνεια ως νησιά με οικονομική λειτουργία αλλά σε όλα απαιτείται στρατηγικός σχεδιασμός. Δηλαδή ας πάρουμε σαν παράδειγμα την Χάλκη. Υπήρξε το υπόδειγμα βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού που υπέγραφα παλαιότερα ως Πολυτεχνείο και εφαρμόστηκε με την πολιτική του υφυπουργείου Νέας Γενιάς για την ΟΥΝΕΣΚΟ ως σχέδιο αειφόρου νησιωτικής ανάπτυξης. Σήμερα όμως, μιλάμε για την Χάλκη στην επόμενη μέρα. Και αυτό απαιτεί νέα προϊόντα με προστιθέμενε αξία.
Να μιλήσουμε για την Σύμη: ήταν εξ αρχής ένα νησί που πορεύτηκε αναπτυξιακά με την ιδιωτική πρωτοβουλία των κατοίκων του και με την ενεργό συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης –όπως και η Χάλκη άλλωστε. Δεν είχε όμως ποτέ στρατηγικό σχεδιασμό, εν αντιθέσει με την Χάλκη που είχε.
Να πάρουμε και το Καστελλόριζο: βρίσκεται στο επίκεντρο του εθνικού ενδιαφέροντος για πολλούς λόγους που έχει και το ίδιο καταβάλει την κολοσσιαία προσπάθεια υπό το πρίσμα των κατοίκων του για να επιβιώσει -όμως δεν έχει στρατηγικό σχεδιασμό.
Στην ηρωϊκή νήσο Κάσο, η οποία αγωνίζεται ανά τους αιώνες για να βρει την θέση της στο στερέωμα του τόπου μας. Όμως, προκειμένου να κάνει τα αναπτυξιακά της βήματα και παρά την μεγάλη βούληση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των ομογενών κ.λπ. χρειάζεται στρατηγικό σχεδιασμό και νέα προϊόντα με προστιθέμενη αξία.
Οι μεν Χάλκη και η Σύμη, για να περάσουν από τον ημερήσιο τουρισμό στο άλλο είδος (περισσότερες διανυκτερεύσεις και με μεγαλύτερα οικονομικά αποτελέσματα) το δε Καστελλόριζο και η Κάσος για να αναπτύξουν το δικό τους τουρισμό –ένα τουριστικό ρεύμα που πάντα θα στρέφεται από την Ρόδο προς τα μικρά νησιά. Επομένως, εμείς με αυτό τον προβληματισμό κι επειδή τα μικρά νησιά χρειάζονται εξωτερικές οικονομίες (χρειάζονται δηλαδή τις δραστηριότητες του τουρισμού για να μπορούν πάνω σε αυτόν τον οικονομικό προσανατολισμό να στηριχτούν οι μετέπειτα επενδύσεις, δημόσιες ή ιδιωτικές) γι αυτό το λόγο σκεφτόμαστε πως το τεράστιο πολιτιστικό, αρχιτεκτονικό και περιβαλλοντικό απόθεμά τους μπορεί να συμβάλει ώστε τα νησιά αυτά να πάνε στην επόμενη μέρα.
• Και μετά σκοπεύετε να συνεχίσετε την επιστημονική έρευνα και σε άλλα μικρά νησιά;
Αυτό είναι ένα πρόγραμμα το οποίο είχα καταθέσει το 2019 στη γενική γραμματεία έρευνας και καινοτομίας το οποίο αξιολογήθηκε (τότε) αρνητικά και θεωρήθηκε ότι δεν είχε ενδιαφέρον. Έκανα ένσταση, επανεξετάστηκε, εγκρίθηκε και εντάχθηκε στις 17 Ιουνίου 2021. Είναι ένα πρόγραμμα που έτσι κι αλλιώς είναι πιλοτικό. Εμείς έχουμε σκοπό από τα αποτελέσματά του, να γίνουν έργα στα μικρά νησιά και στις απομωνομένες περιοχές στις οποίες αναφέρεται αλλά θα λειτουργήσουν και σαν υπόδειγμα για τον γενικότερο σχεδιασμό, σε όλη την χώρα για τις περιοχές με ανάλογα χαρακτηριστικά.
Πρέπει να αναφέρω ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και ο ίδιος ο περιφερειάρχης κ. Γιώργος Χατζημάρκος, εξ αρχής είχε εκφράσει το ενδιαφέρον του, είναι ενήμερος και πιστεύω πως θα συμβάλει με τη σειρά του. Το ίδιο και τα συναρμόδια υπουργεία με τις απαραίτητες ενέργειες.
Κυρίως όμως, αυτό που έχει σημασία είναι να πιστέψουν οι ίδιοι οι κάτοικοι σε κάθε νησί ότι έχουν τη δυνατότητα να πάνε το νησί τους στην ‘επόμενη μέρα’. Γιατί το λέω αυτό: γιατί για παράδειγμα, εάν προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε τουρισμό στη Σύμη πέρα από τον ημερήσιο τουρισμό που έχει, θα πρέπει να δει κάποιος και να αξιοποιήσει κατ’ αρχήν την ιστορία του νησιού. Έχουμε προϊστορικά, πελασγικά, αρχαία ευρήματα, πολύ σημαντικά διασπαρμένα σε όλο το νησί, παλαιοχριστιανικές εκκλησίες από τον 5ο – 6ο αιώνα κ.λπ. που διαμορφώνουν δίκτυα επισκέψεων με διάφορα μεταφορικά μέσα ή θαλασσινές διαδρομές. Αυτό διαμορφώνει ένα πλέγμα δραστηριοτήτων που το ξέρουν καλά οι ίδιοι οι Συμιακοί. Υπάρχουν π.χ. ακίνητα του δημοσίου που θα μπορούν να στηρίξουν δραστηριότητες που θα αναζωπυρωθεί η τοπική οικονομία με διάφορους τρόπους.
Το ΤΕΕ με την ομάδα του στους επόμενους δύο μήνες θα τεκμηριώσει πλήρως τα στοιχεία αυτά στα οποία διαμορφώνεται και η τοπική βούληση σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο από την χωροταξία και την πολεοδομία μέχρι τις νέες τεχνολογίες και πολύ σύντομα θα μπορούμε να παρουσιάσουμε μια πρόταση την οποία οι ίδιοι οι Συμιακοί θα κρίνουν και θα μπει στη βάσανο της υλοποίησης σε σχέση με άλλα μέτρα, πολιτικές και συνέργειες που θα μπορούν να εφαρμόσουν το τελικό σχέδιο.
Τέλος, επειδή μια τέτοια διαδικασία συνδέεται με το χωροταξικό σχέδιο του νησιού, κάποια στιγμή ο σχεδιασμός θα θεσπίσει εργαλεία χωροταξικού σχεδιασμού.
T. Mοροπούλου: Πρόγραμμα στρατηγικού σχεδιασμού αειφόρου ανάπτυξης για νησιά μας
