Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου θα ήθελε να επισημάνει μερικά στοιχεία τα οποία προφανώς διέφυγαν της προσοχής της περιφερειακής αρχής και του Περιφερειακού Συμβουλίου το οποίο στην πιο πρόσφατη συνεδρίασή του αποφάσισε να δημιουργηθεί ένα πάρκο ελαφιών στο οποίο θα φιλοξενηθούν όλα τα ελάφια της Ρόδου!!!
1. Τα ελάφια της Ρόδου δεν είναι οικόσιτα αλλά άγρια ζώα και μάλιστα πολύ ξεχωριστά από παρόμοιους πληθυσμούς. Συγκριτικές αναλύσεις mtDNA, που έγιναν σε διάφορους πληθυσμούς πλατονιού απεικονίζουν ξεκάθαρα τη διαφοροποίηση του πληθυσμού της Ρόδου, από τους άλλους Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς (Massetti. 2002). Tο συγκεκριμένο είδος δεν διαφέρει δηλαδή μόνο από τα ελάφια του γένους Cervus και από το υποείδος πλατονιού Dama dama mesopotamicα, αλλά έχει και σαφείς μορφολογικές και γενετικές διαφορές ακόμη και από τους πληθυσμούς του κοινού Ευρωπαϊκού πλατονιού Dama dama (Θεοδωρίδης, Βούλγαρης, Παπαστεργίου). Συνεπώς δεν είναι δυνατόν να τα «μαντρώσουμε» σε ένα σημείο του νησιού σαν να ήταν οικόσιτα ζώα.
2. Αποτελεί αναμφίβολα ένα πολύ εντυπωσιακό στοιχείο, ενδεικτικό της μοναδικότητας του πληθυσμού του νησιού της Ρόδου, σύμφωνα με τους Vernesi et al.(2001) αναφερόμενοι στους Massetti (2002) και Massetti et al. (2006).
3. Το πλατόνι αποτελεί μέρος του φυσικού πλούτου και της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιού της Ρόδου. Ένα τόσο σημαντικό ζώο θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής, μελέτης και προστασίας (Θεοδωρίδης, Βούλγαρης, Παπαστεργίου). Το ενδιαίτημα του ελαφιού επηρεάστηκε τα τελευταία χρόνια από τις μεγάλες σε έκταση και ένταση καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων 40 ετών. Αποτέλεσμα αυτού είναι η παρουσία του πλατονιού κοντά σε οικισμούς ή/και καλλιεργούμενες εκτάσεις.
4. Η περιοχή που προτείνεται στο Φράγμα Γαδουρά δεν επαρκεί για τον πληθυσμό τους, καθώς η άριστη πυκνότητα πληθυσμού στις ελεγχόμενες περιοχές είναι 20-30 άτομα ελαφιών ανά 100 εκτάρια, δηλαδή 1000 στρέμματα (Massetti 2002) ενώ ο ζωτικός χώρος που απαιτείται για τη σωστή διατήρηση των πλατονιών στο φυσικό περιβάλλον είναι 35 με 50 στρέμματα για κάθε ζώο (Παπαγεωργίου 1990). Αυτό σημαίνει ότι με τις καλύτερες συνθήκες η περιοχή θα επαρκούσε για 270 ελάφια μόλις.
5. Ακόμα και αν κατορθώναμε να πετύχουμε το εν λόγω εγχείρημα, της κατασκευής δηλαδή του πάρκου, που έχει πολλές πρακτικές δυσκολίες (σύλληψη ελαφιών, κόστος περίφραξης, κλπ) αυτό θα ήταν καταστροφικό για την χλωρίδα της περιοχής λόγω υπερβόσκησης. Η δαπάνη για το εν λόγω εγχείρημα θα μπορούσε να διατεθεί για μια άλλη πιο αειφορική αλλά και αποτελεσματική προσέγγιση του προβλήματος.
Για όλους τους παραπάνω λόγους θεωρούμε ότι η απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου δεν συνάδει με τις σωστές πρακτικές που θα πρέπει να ακολουθήσουμε για την αειφορική διαχείριση των πληθυσμών του ελαφιού της Ρόδου. Θα πρέπει να εξετασθούν εναλλακτικές προτάσεις που θα προστατεύουν τα ζώα, το αγροτικό κεφάλαιο και τις καλλιέργειες αλλά κυρίως δεν θα αλλοιώσουν το χαρακτήρα της χλωρίδας και της άγριας πανίδας του νησιού.
Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να προτείνουμε:
ü την οργάνωση σημείων με νερό και αρχικά και με κατάλληλη τροφή (ψυχανθή, όπως μηδική, τριφύλλι, τσαϊρόχορτο κλπ.) που θα μπορούσαν να προσελκύσουν πληθυσμούς ελαφιών σε δασωμένες περιοχές μακριά από οικισμούς και καλλιέργειες.
ü να συνεχιστεί η ενίσχυση των αγροτών για περίφραξη των καλλιεργειών τους
ü να δοθεί λύση στο πρόβλημα των αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ.
ü να καλλιεργηθούν άμεσα με ψυχανθή επιλεγμένες μη δασικές εκτάσεις στις καμένες περιοχές, επιδοτώντας τους γεωργούς / κτηνοτρόφους που υπέστησαν ζημιές από την καταστροφική πυρκαγιά, με στόχο να βρουν σύντομα τροφή τα ελάφια.
Τα περισσότερα από τα παραπάνω αποτέλεσαν έτσι κι αλλιώς αποφάσεις μετά από την επίσκεψη του τότε Υφυπουργού Περιβάλλοντος, κ. Γιώργου Αμυρά και του Προέδρου του ΕΛΓΑ, κ. Ανδρέα Λυκουρέντζου στη Ρόδο τον Δεκέμβριο του 2021. Προτάσεις επίσης έχουν κατατεθεί και από άλλους επιστημονικούς και περιβαλλοντικούς φορείς (βλ. πχ την «Οικολογική αποτίμηση των πυρκαγιών στη Ρόδο» από την WWF).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Massetti, M. (ed) 2002. Island of deer. Natural history of the fallow deer of Rhodes and of the vertebrates of the Dodecanese. Environment Organization of City of Rhodes (Greece), Rhodes, 224p
Massetti M., A. Cavallaro, E. Pecchioli, and V. Cristiano 2006. Artificial Occurrance of the Fallow Deer, Dama dama dama (L., 1785), on the Island of Rhodes (Grece): Insight from mtDNA Analysis. Human Evolution. 21:167-175.
Παπαγεωργίου, Ν. 1990. Βιολογία άγριας πανίδας. University Studio Press, Θεσσαλονίκη.
Από το ΔΣ του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου
