Ένα διαχρονικό ταξίδι στο παρελθόν, μέσα από την επισκόπηση της ιστορίας και της αρχαιολογίας της Καλύμνου, από τους προϊστορικούς έως και τους μεταβυζαντινούς χρόνους, είχαν την ευκαιρία να κάνουν όσοι παρακολούθησαν την ομιλία του αρχαιολόγου κ. Μιχάλη Κουτελλά στο ισόγειο του Αναγνωστηρίου.
Οδηγός του στο ταξίδι αυτό «τα μνημεία που υπάρχουν διάσπαρτα σε κάθε γωνιά του νησιού και τα πολυποίκιλα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία η καλυμνιακή γη διαφύλαξε στοργικά στο αδηφάγο πέρασμα των αιώνων» για να μαρτυρούν την ανάπτυξη στον τόπο ενός υψηλού επιπέδου πολιτισμού.
Αρχαιολογικές ανασκαφές
Ο εισηγητής αφού υπογράμμισε πως «τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος δεν είναι άψυχα και απρόσωπα αντικείμενα, αλλά συνιστούν αναπόσπαστο κομμάτι του τόπου και της ταυτότητάς μας» προσδιόρισε χρονικά τις πρώτες ανασκαφές στο νησί στα έτη 1854 και 1855 από τον Άγγλο αρχαιολόγο Ch. T. Newton, σε τάφους της περιοχής Δάμος, στον χώρο του Ιερού του Δαλίου Απόλλωνα και συγκεκριμένα στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές Χριστός της Ιερουσαλήμ και Αγία Σοφία, καθώς και σε τάφους της περιοχής της πρωτεύουσας του νησιού Πόθιας.
Τη σκυτάλη πήραν στη συνέχεια οι Ιταλοί αρχαιολόγοι στα σπήλαια Αγία Βαρβάρα (1920), Χοιρόμαντρες (1921) και Δασκαλιό (1922) και το 1937 ο σπουδαίος αρχαιολόγος και επιγραφολόγος Mario Segre, πραγματοποίησε ανασκαφές στο χώρο του Ιερού του Δαλίου Απόλλωνα και στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές Χριστός της Ιερουσαλήμ, Αγία Σοφία και Άγιος Ιωάννης.
Ο κ. Κουτελλάς έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο προσωπικό της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας όσον αφορά στον τομέα της ανάδειξης του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού, με τις τελευταίες ανασκαφές να αναδεικνύουν το Κάστρο της Χώρας, τον αρχαιολογικό χώρο του Χριστού της Ιερουσαλήμ και του Δαλίου Απόλλωνα, τον παλαιοχριστιανικό οικισμό στη Ρίνα του Βαθύ, τους παλαιοχριστιανικούς ναούς της Παλαιοπαναγιάς και του Ταξιάρχη στο Βαθύ και της Αγίας Τριάδας στην Τέλενδο, για να καταλήξει στην ίδρυση του Αρχαιολογικού Μουσείο της Καλύμνου «το οποίο παρουσιάζει μέσα από τα εκθέματά του την πολιτισμική διαδρομή του νησιού, από τους προϊστορικούς έως και τους μεταβυζαντινούς χρόνους».
Εποχές σταθμοί
Ακολούθησε η αναλυτική παρουσίαση της ιστορίας του νησιού (με την ταυτόχρονη προβολή φωτεινών διαφανειών) στο διάβα των εποχών και συγκεκριμένα στη διάρκεια της Νεολιθικής εποχής, της εποχής του Χαλκού, της Γεωμετρικής, της Αρχαϊκής, της Κλασσικής, της Ελληνιστικής, της Ρωμαϊκής, της Βυζαντινής και της Μεταβυζαντινής εποχής-Ιπποτοκρατίας.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο υπεύθυνος του Αρχαιολογικού Γραφείου Καλύμνου αναφέρθηκε και στην εποχή της Τουρκοκρατίας για να σημειώσει πως «ακόμη και κατά τα δύσκολα χρόνια της οθωμανικής κατοχής το νησί καταφέρνει να αναπτύξει αξιόλογη οικονομική και πνευματική ακμή, η οποία αντανακλάται στους επιβλητικούς ναούς της Παναγίας Χαριτωμένης στη Χώρα, του Αγίου Νικολάου, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και της Υπαπαντής στην Πόθια, καθώς και στα εντυπωσιακά νεοκλασικά οικήματα, που κοσμούν κάθε γωνιά της Καλύμνου. Η ενασχόληση με την αλιεία, τη σπογγαλιεία και το εμπόριο απέφεραν πλούτο και ανάπτυξη στην Κάλυμνο. Ιδιαίτερα δε οι εκκλησίες της Χώρας και της Πόθιας αποτελούν κιβωτούς τέχνης και πολιτισμού με πλήθος έργων σπουδαίων Καλυμνίων καλλιτεχνών, όπως ο Σ. Μαγκλής, ο Γ. Οικονόμου και άλλοι πολλοί».
kalymnosola.wordpress.com
