Με αφορμή την συμπλήρωση 100 ετών από την ίδρυσή της, ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ κ. Γιώργος Καββαθάς, μιλάει σήμερα στην «δ» για τις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, το νέο τοπίο στην επιχειρηματικότητα αλλά και την πρόταση για τα «κόκκινα δάνεια».
• Κύριε Καββαθά πώς βλέπετε να εξελίσσεται η προσπάθεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη για μεταρρυθμίσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα; Υπάρχει αισιοδοξία για το άμεσο μέλλον;
Οι μέχρι τώρα νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης ως προς το νέο φορολογικό και αναπτυξιακό νομοθετικό πλαίσιο κινούνται,σε γενικές γραμμές, προς τη σωστή κατεύθυνση. Εντούτοις, διαπιστώνεται μια εμφανής δυσανάλογη προτεραιότητα υπέρ της επιχειρηματικής δραστηριότητας μεγάλης κλίμακας. Με άλλα λόγια, ιδιαίτερα στον πρόσφατο αναπτυξιακό νόμο, η απουσία ρυθμίσεων για την ενίσχυση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων είναι εκκωφαντική. Ειδικότερα, διαπιστώνεται η ηχηρή απουσία του ρόλου της μικρής επιχείρησης και η περιγραφή ενός αναπτυξιακού μοντέλου μονομερώς προσανατολισμένου σε μεγάλες επενδύσεις. Ως προς αυτό, η ΓΣΕΒΕΕ έχει τονίσει την ανάγκη για ένα ισορροπημένο, βιώσιμο και κοινωνικο-οικονομικά σταθεροποιημένο, διασυνδεδεμένο και ολιστικό αναπτυξιακό μοντέλο με κομβικό ρόλο των μικρών επιχειρήσεων. Οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις αποτελούν ένα καθοριστικό τμήμα της εγχώριας απασχόλησης και της ακαθάριστης προτιθέμενης αξίας, ωστόσο δεν μπορούμε να μην αναδείξουμε τη διαπίστωση μας ότι το αναπτυξιακό νομοσχέδιο δεν εστιάζει, μέσω στοχευμένων ρυθμίσεων, στην ενίσχυση του σημαντικού τους ρόλου στο σχεδιαζόμενο νέο αναπτυξιακό πρότυπο.
Επιπλέον, ρυθμίσεις που συμπεριελήφθησαν στον πρόσφατο αναπτυξιακό νόμο και αφορούν στις εργασιακές σχέσεις και ειδικότερα στη δυνατότητα διαπραγμάτευσης, συρροής και επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων εργασίας, κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν της ενίσχυσης των ελευθέρων συλλογικών διαπραγματεύσεων και της μη στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Δυστυχώς και παρά τις αυξημένες προσδοκίες που δημιουργήθηκαν κατά το πρώτο τετράμηνο της διακυβέρνησης, και αυτή η κυβέρνηση συνεχίζει την αρνητική παράδοση που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των μνημονίων, προχωρώντας σε κρίσιμες θεσμικές αλλαγές χωρίς να έχει προηγηθεί επαρκής και ουσιαστικός διάλογος με τους θεσμικούς φορείς. Είναι απολύτως απαραίτητο, μαζί με την προσπάθεια που καταβάλλει η κυβέρνηση ώστε να επανέλθει η ελληνική οικονομία σε μια κανονικότητα, να καταβάλλει ανάλογες προσπάθειες για την επαναφορά της χώρας στη θεσμική κανονικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένουμε στο επόμενο διάστημα η κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες για την κατάρτιση ενός αναπτυξιακού νομοσχεδίου για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις.
• Πρόσφατα αποστείλατε σχετική επιστολή προς τον Πρόεδρο της Βουλής, την Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, την Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής και τις Κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων, σχετικά με τη σύγκληση αρμόδιας επιτροπής για τα κόκκινα δάνεια. Μιλήστε μας για την πρότασή σας.
Με βάση την επιστολή μας, στις 5 Φεβρουαρίου 2020 πραγματοποιήθηκε κοινή συνεδρίαση των Διαρκών Επιτροπών Οικονομικών Υποθέσεων και Παραγωγής και Εμπορίου, παρουσία εκπροσώπων της Ένωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις, των γνωστών funds. Η επιστολή μας και η ομιλία μου ήθελε να αναδείξει το ενδεχόμενο, στο πλαίσιο του Σχεδίου Ηρακλής (N. 4649/2019), μαζί με τα κόκκινα δάνεια να πουληθούν στα funds και ενήμερα δάνεια. Με έκπληξη διαπιστώσαμε αυτό που από την πρώτη στιγμή είχαμε διακρίνει στο άρθρο 2 του νόμου: ότι οι τράπεζες μαζί με τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια θα πουλούν και «πράσινα» δάνεια, εν αγνοία μάλιστα των δανειοληπτών, είτε επιχειρήσεις είναι είτε νοικοκυριά. Σε μια σειρά αιτημάτων που θέσαμε, όπως για παράδειγμα περαιτέρω ενημέρωση ως προς τη σύνθεση των ομολογιών, το προτιμησιακό δικαίωμα του δανειολήπτη, την υιοθέτηση ρήτρας αποφυγής υπερκερδών εις βάρος του δανειολήπτη με την εφαρμογή ενός ανώτατου ορίου (cap), τη ρευστοποίηση της εγγύησης (collateral) του δανείου με αυτόματη λύση της συνολικής υποχρέωσης, δεν λάβαμε απάντηση. Όπως καταλαβαίνετε, με την επιβεβαίωση των προβληματισμών μας ως προς τον κίνδυνο διαμόρφωσης ενός πλαισίου ελλιπούς ρύθμισης, περιορισμένης διαφάνειας και στρεβλούς διακυβέρνησης υπό το οποίο θα λειτουργούν οι Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις, εντείνεται η ανησυχία μας για τη δεινή θέση στην οποία θα περιέλθουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά πολύ σύντομα.
• Είχατε αναφερθεί αρκετές φορές στην ανάγκη στήριξης των ΜμΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων που πραγματικά, λύγισαν τα χρόνια της κρίσης. Ποια θα μπορούσαν να είναι τα κίνητρα για να δώσουν ώθηση σε αυτή την επιχειρηματικότητα;
Είναι γεγονός ότι η επιτυχής μετάβαση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων στο αναδυόμενο οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται από τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις αλλά και τις εγχώριες οικονομικές αναδιατάξεις που συνοδεύουν τη «μετα-μνημονιακή εποχή», προϋποθέτει την παραγωγική λειτουργία ενός αναπτυξιακού κράτους που θα πλαισιώσει ένα ευρύ πλέγμα κινήτρων αλλά και ενεργητικών παρεμβάσεων για τη στήριξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.
Παρά το γεγονός της παρατεταμένης κρίσης που έπληξε δυσανάλογα στη χώρα μας τις μικρές επιχειρήσεις, οι ελληνικές ΜμΕ εξακολουθούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην απασχόληση και την παραγόμενη προστιθέμενη αξία, ενώ σύμφωνα με έρευνες της Ε.Ε., αποτελούν τον πρώτο εργοδότηγια πάνω από το 80% των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, η ελληνική μικρομεσαία επιχειρηματικότητα σχετίζεται άμεσα με τις ανάγκες τοπικών κοινωνιών και της περιφέρειας, και συμμετέχει ουσιαστικά και πρωτογενώς στην περιφερειακή ανασυγκρότηση. Ασφαλώς, για να γίνει αυτό αποτελεσματικά, απαιτείται το κατάλληλο μείγμα φορολογικών και επενδυτικών κινήτρων, ώστε οι μικρές επιχειρήσεις να συμμετέχουν ισότιμα στον εγχώριο αλλά και διεθνή ανταγωνισμό.
Γνωρίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια γίνεται συνεχώς λόγος για την ανάγκη ανάδειξης ενός αναβαθμισμένου εγχώριου παραγωγικού προτύπου. Εντούτοις, η ανάδειξη μιας νέας παραγωγικής ταυτότητας προϋποθέτει πολύ-επίπεδες παρεμβάσεις τόσο στο επίπεδο θεσμικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος (π.χ. διευκόλυνση πρόσβασης σε χρηματοδότηση) όσο και στο επίπεδο ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης με επίκεντρο τις μικρές επιχειρήσεις (π.χ. τεχνολογικός εκσυγχρονισμός, ψηφιακός μετασχηματισμός). Το ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον θα επιτρέψει στις ΜμΕ να λειτουργήσουν περισσότερο αποδοτικά, ενώ οι παρεμβάσεις αναδιάρθρωσης και ενίσχυσης του παραγωγικού προτύπου θα βελτιώσουν την παραγωγικότητα των παραγωγικών συντελεστών και θα διευκολύνουν τη δημιουργία εμπορεύσιμων προϊόντων, υπηρεσιών και παραγωγικών διαδικασιών προστιθέμενης αξίας, οδηγώντας στην αναβάθμιση του παραγωγικού μοντέλου. Συνεπώς, η επίτευξη ενός βιώσιμου πραγματικού ρυθμού μεγέθυνσης θα πρέπει να συνοδευτεί από συνεκτικές αναπτυξιακές πολιτικές που θα υποβοηθήσουν τις ΜμΕ να αντιμετωπίσουν τα πολλαπλά μέτωπα του διεθνούς ανταγωνισμού, του ψηφιακού μετασχηματισμού και μιας παραγωγικής λειτουργίας που θα οδηγεί σε ποιοτικά αγαθά και υπηρεσίες.
Συνεπώς, οι φορείς της επιχειρηματικότητας προσδοκούμε από τη νέα κυβέρνηση μια αναπτυξιακή πολιτική που θα δώσει έμφαση στις επενδύσεις μικρής κλίμακας, την απασχόληση, τις επενδύσεις με επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος, τη ψηφιακή προσαρμογή και την ενεργειακή αναβάθμιση των μικρών επιχειρήσεων.
• Η ΓΣΕΒΕΕ συμπλήρωσε τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της, εκφράζοντας το σύνολο των Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων της χώρας. Μιλήστε μας για τα προβλήματα των κλάδων και τις προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν για την ανάπτυξή τους.
Ως χώρα, εξερχόμαστε σταδιακά και με αρκετά ακόμη προβλήματα από την κρίση. Είναι γεγονός ότι διαπιστώνονται όντως σημάδια ανάκαμψης, πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η διαδικασία της ανάκαμψης προϋποθέτει πιο σύνθετες, πολύ-επίπεδες και στοχευμένες πολιτικές από αυτές που μας οδήγησαν στην κρίση.
Προς αυτή την κατεύθυνση, ως ΓΣΕΒΕΕ έχουμε αναγνωρίσει συγκεκριμένες κρίσιμες θεματικές περιοχές παρεμβάσεων. Πρώτον, μια σημαντική διάσταση παρεμβάσεων αφορά στη διευκόλυνση πρόσβασης των ΜμΕ σε πηγές χρηματοδότησης. Γνωρίζουμε ότι η πρόσβαση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, υπό εύλογους όρους, εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό ανασχετικό παράγοντα για τη λειτουργία και ανάπτυξη των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων. Τα προβλήματα ρευστότητας και άντλησης χρηματοδότησης σε συνδυασμό με την υψηλή φορολογία αναδεικνύονται ως τα σημαντικότερα εμπόδια για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα σήμερα. Προς αυτή την κατεύθυνση, η διεύρυνση των υποδομών και εργαλείων χρηματοδότησης αποτελεί καίριο σημείο παρέμβασης ως προς την υποβοήθηση της αναπτυξιακής λειτουργίας των ΜμΕ.
Δεύτερον, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στη διάσταση του ψηφιακού μετασχηματισμού των ΜμΕ. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας αποτελεί μια πρόκληση για τις μικρές επιχειρήσεις. Η ψηφιακή προσαρμογή συνιστά μια διάσταση που αφορά το σύνολο των επιχειρήσεων, εντούτοις οι ψηφιακές ανάγκες και δυνατότητες ποικίλουν και διαφοροποιούνται ανάλογα με τον κλάδο, τη δραστηριότητα, το μέγεθος κτλ. Οι πολιτικές ψηφιακής ωρίμανσης απαιτείται να είναι πλέον στοχευμένες, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφοροποιημένες δυνατότητες και ανάγκες των μικρών επιχειρήσεων σε επίπεδο τομέων και υπο-τομέων οικονομικής και παραγωγικής δραστηριότητας. Επομένως, απαιτείται άμεσα η εκπόνηση ενός στοχευμένου και πολύ-επίπεδου «πακέτου ψηφιακής μετάβασης για πολύ μικρές επιχειρήσεις», ειδικά για τη μη-τεχνολογικές εταιρείες όπου διαπιστώνεται ο υψηλότερος βαθμός υστέρησης, που θα εστιάζει σε κρίσιμες και βασικές κατηγορίες ψηφιακού εκσυγχρονισμού τόσο σε επίπεδο αναβάθμισης εξοπλισμού και λειτουργιών όσο και σε επίπεδο διεύρυνσης της παραγωγικής και εμπορικής δυναμικότητας (π.χ. ψηφιοποίηση δραστηριοτήτων, νέες υπηρεσίες νέα επιχειρηματικά μοντέλα, ψηφιακές δεξιότητες).
Τρίτον, χρήζει επίσης ιδιαίτερης αναφοράς μια επισήμανση σχετικά με τη σημασία των συνεργατικών σχημάτων. Η ΓΣΕΒΕΕ διαχρονικά θεωρεί ότι μια βασική προϋπόθεση για τον ουσιαστικό και μακροπρόθεσμο παραγωγικό μετασχηματισμό των μικρών επιχειρήσεων συνοψίζεται στην ενίσχυση, ωρίμανση και υποστήριξη συνεργατικών σχημάτων (π.χ. clusters, δίκτυα καινοτομίας). Τα μέτρα ενίσχυσης των συνεργατικών σχημάτων στοχεύουν στην οργανωμένη ενίσχυση της επιχειρηματικής συνεργασίας. Οργανωμένες πολιτικές στήριξης σύγχρονων μορφών επιχειρηματικής συνεργασίας θα διευκολύνουν την επίλυση σημαντικών παραγωγικών προβλημάτων (π.χ. οικονομίες κλίμακας, παραγωγικότητα, ενίσχυση ανταγωνιστικής θέσης) και θα δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό πλαίσιο προσαρμογής στη νέα επιχειρηματική και οικονομική πραγματικότητα.Οι σχετικές προτάσεις που η ΓΣΕΒΕΕ συστηματικά διαμορφώνει και προωθεί, συνθέτουν ένα πολυ-επίπεδο και ολοκληρωμένο πλαίσιο ενίσχυσης της συνεργατικότητας σε επίπεδο μικρών επιχειρήσεων και εστιάζουν, μεταξύ άλλων, σε κατηγορίες όπως: i) φορολογικά και οικονομικά κίνητρα, ii) άμεση και στοχευμένη επίλυση των θεσμικών, ρυθμιστικών και φορολογικών εμποδίων, iii) στοχευμένες δράσεις διευκόλυνσης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και σε σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, iv) ειδικές δράσεις ενίσχυσης των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των υφιστάμενων σχημάτων συνεργασίας ως προς την επιχειρηματική τους ανάπτυξη, v) ειδικές δράσεις ανάπτυξης κοινών ή/και διαμοιρασμένων υποδομών και vi) ειδικές δράσεις ενίσχυσης της «ψηφιακής καινοτομίας» και του ψηφιακού μετασχηματισμού.
