Την ώρα που η νέα ελληνική κυβέρνηση είναι προσηλωμένη στις διαπραγματεύσεις του Eurogroup, η Άγκυρα ανακοινώνει δεσμεύσεις περιοχών τόσο στο Αιγαίο όσο και στο Ιόνιο πέλαγος αμφισβητώντας ευθέως τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Του Χρήστου Μηνάγια, ταξιάρχου ε.α., γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα (www.geostrategy.gr)
Προφανώς οι άκρως προκλητικές σχεδιαζόμενες ενέργειες της Άγκυρας αποσκοπούν κυρίως στην αξιολόγηση της αντίδρασης της νέας ελληνικής κυβέρνησης, στην προβολή των πάγιων τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο (και όχι μόνο), καθώς επίσης και στη στροφή τόσο της τουρκικής κοινής γνώμης όσο και των τουρκικών ΜΜΕ προς τα «ελληνοτουρκικά», προκειμένου το δίδυμο Ερντογάν – Νταβούτογλου να αυξήσει τη δημοτικότητά του εν όψει των επερχόμενων εκλογών του Ιουνίου και «να βάλει κάτω από το χαλί» τα χρόνια και άλυτα εσωτερικά και περιφερειακά προβλήματα της χώρας.
Ο αριθμός των περιοχών, τα όριά τους, καθώς και οι χρόνοι δέσμευσής τους, που παρουσιάζονται στους δημοσιευόμενους χάρτες, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «πρωτόγνωρη τουρκική επιθετικότητα», η οποία φέρνει στη μνήμη μας την κρίση των Ιμίων αναφορικά με τρία χαρακτηριστικά της: τον χρόνο εκδήλωσης, την ενδεχόμενη απειλή και τον αιφνιδιασμό. Εξάλλου επιβεβαιώνεται άλλη μια φορά ότι η Άγκυρα, προκειμένου να προωθήσει τα τουρκικά συμφέροντα, επιλέγει να κινηθεί εκτός του πλαισίου της διεθνούς νομιμότητας. Επιπρόσθετα επιβεβαιώνεται ότι το παραπλανητικό δόγμα Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων της Τουρκίας με τους γείτονές της» παγιώνεται ως «δόγμα πολλαπλών περιφερειακών προβλημάτων», καθώς οι σχέσεις της Τουρκίας με το σύνολο των γειτόνων της έχουν καταστεί συγκρουσιακές και συνιστούν μείζονα απειλή.
Φυσικά, τούτο ήταν αναμενόμενο διότι πρόκειται για δόγμα το οποίο στηρίχθηκε σε τρεις αρχές: τον εθνικισμό, τον συντηρητισμό και τον ισλαμισμό. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι άρχισαν οι αμφισβητήσεις του δόγματος αυτού, με πρόσφατη αυτήν του Τούρκου συγγραφέα Ümit Kivanç, ο οποίος αναφέρει ότι το Στρατηγικό Βάθος του Νταβούτογλου δεν είναι καθόλου βαθύ – απεναντίας είναι αβαθές.
Ελλάδα… γιοκ
Σύμφωνα με ανακοινώσεις της Γεωγραφικής – Υδρογραφικής – Ωκεανογραφικής Διεύθυνσης των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων που δημοσιεύθηκαν στην επίσημη ιστοσελίδα της, στις 31.12.2014, στις 24.1.2015 (παραμονή των ελληνικών εκλογών), στις 14.2.2015, στις 21.2.2015, στις 27.2.2015 και στις 28.2.2015, δεσμεύονται για εκτέλεση πυρών οι περιοχές που φαίνονται στον Χάρτη 1. Ειδικότερα, στις εν λόγω ανακοινώσεις αναγράφονται τα εξής:
♦ Οι περιοχές Νο 1 και Νο 2 δεσμεύονται από 1.1.2015 έως 31.12.2015 από ώρα 05.00 έως 16.00 για εκτέλεση πυρών, συμπεριλαμβανομένων και των Σαββατοκύριακων. (Σ.Σ.: Η πρώτη δημοσίευση πραγματοποιήθηκε στις 31.12.2014 και δεν έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα).
♦ Στις περιοχές Νο 1 και Νο 2 θα πραγματοποιηθούν επικίνδυνες επιχειρήσεις μέχρι την 31.12.2015, από ώρα 05.00 έως 16.00. (Σ.Σ.: Η πρώτη δημοσίευση πραγματοποιήθηκε την παραμονή των εκλογών στις 24.1.2015 και δεν έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα).
♦ Η περιοχή Νο 4 δεσμεύεται από 1.1.2015 έως 31.12.2015 για εκτέλεση πυρών κάθε ημέρα πλην Παρασκευής, Σαββάτου και Κυριακής. (Σ.Σ.: Η πρώτη δημοσίευση πραγματοποιήθηκε στις 14.2.2015).
♦ Η περιοχή Νο 8, μεταξύ Σκύρου, Αγ. Ευστρατίου και Λέσβου, δεσμεύθηκε για εκτέλεση πυρών από 1.3.2015 έως 31.12.2015. Επισημαίνεται ότι η πρώτη δημοσίευση σε NAVTEX για το έτος 2015 μπορεί να πραγματοποιήθηκε στις 27.2.2015 και στη συνέχεια να αφαιρέθηκε στις 2.3.2015 ύστερα από ελληνική αντίδραση, ωστόσο η περιοχή αυτή περιλαμβάνεται στις μόνιμες περιοχές που δεσμεύουν οι Τούρκοι κάθε έτος, με αριθμό 071, από το 2005 μέχρι σήμερα, και θα συνεχίσουν να τη δεσμεύουν για όλο το 2015 βάσει του Ετησίου Προγραμματισμού που δημοσίευσαν στις 28.2.2015 και ο οποίος, σύμφωνα με τον Χάρτη 2, δεν έχει τροποποιηθεί. (Βλ. βιβλίο: «Απόρρητος Φάκελος Τουρκία», σελ. 221-222, Χρήστος Μηνάγιας, εκδόσεις Κάδμος, 2014).
Εκτός τούτου, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι, στις 14.2.2015, έπειτα από μεγάλο χρονικό διάστημα, οι Τούρκοι δημοσιοποίησαν μέσω NAVAREA III, ότι θα πραγματοποιηθούν πυρά στις περιοχές Νο 3, Νο 5, Νο 6 και Νο 7, χωρίς να αναγράφουν ότι αυτές ανήκουν στην Ελλάδα, αναφέροντας μόνο ότι οι εν λόγω περιοχές ευρίσκονται στο Αιγαίο πέλαγος, στο Ιόνιο πέλαγος και στη Μεσόγειο.
Εν τω μεταξύ, σε αντίστοιχες περιπτώσεις άλλων κρατών της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, όπως Συρία, Ισραήλ, Τυνησία, Αλγερία, Ουκρανία κ.λπ., οι Τούρκοι αφενός αναγράφουν τις περιοχές, αφετέρου παραθέτουν και τις ονομασίες των κρατών στα οποία αυτές ανήκουν.
Επισημαίνεται ότι μέχρι το 2005 στις τουρκικές ανακοινώσεις αναγραφόταν ότι οι περιοχές Νο 3, Νο 5, Νο 6 και Νο 7 ανήκαν στην Ελλάδα. Συνεπώς, μια παρέμβαση της Αθήνας, προκειμένου στις NAVAREA III να αναγράφεται ότι οι εν λόγω περιοχές ανήκουν στην Ελλάδα, θα αποστερήσει από την Άγκυρα οποιαδήποτε «πονηρή» σκέψη, ώστε να τις θεωρεί και να τις προβάλλει, εμμέσως, ως γκρίζες ζώνες.
Αναλυτικότερα:
♦ Η περιοχή Νο 3, που περιλαμβάνει τμήμα του Θερμαϊκού κόλπου και της Χαλκιδικής, δεσμεύεται από 1.1.2015 έως 31.12.2015 για εκτέλεση πυρών κάθε μέρα πλην Παρασκευής, Σαββάτου και Κυριακής.
♦ Η περιοχή Νο 5 δεσμεύεται από 1.1.2015 έως 31.12.2015 για εκτέλεση πυρών. Επισημαίνεται ότι η περιοχή αυτή, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο, το Στενό Καφηρέα, απ’ όπου διέρχονται τα τουρκικά πολεμικά πλοία προκαλώντας εντάσεις, καθώς επίσης και το βόρειο τμήμα της νήσου Άνδρου.
♦ Η περιοχή Νο 6, μεταξύ του Πύργου Ηλείας και της Ζακύνθου, δεσμεύεται από 1.1.2015 έως 31.12. 2015 για εκτέλεση πυρών κάθε Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη, από ώρα 05.00 έως 21.00, καθώς επίσης κάθε Παρασκευή από ώρα 05.00 έως 13.00.
♦ Η περιοχή Νο 7, βορείως της Κρήτης, δεσμεύεται από 1.1.2015 έως 31.12.2015 για εκτέλεση πυρών κάθε Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, από ώρα 05.30 έως τη δύση του ηλίου, ενώ από 1.4.2015 έως 31.10.2015 δεν θα πραγματοποιείται καμία δραστηριότητα κάθε Σάββατο. Επίσης δύο περιοχές στην είσοδο του Κόλπου της Σούδας, με ακτίνα 1.000 μ. έκαστη και συντεταγμένες (35° 32’ 00’’ Β και 24° 13’ 00’’ Α) η πρώτη και (35° 28’ 00’’ Β και 24° 11’ 70’’ Α) η δεύτερη, αποτελούν πεδία στόχων των πυρών που θα εκτελεστούν.
Πέραν των παραπάνω, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι οι Τούρκοι από τις 31.12.2014 μέχρι σήμερα διεύρυναν έτι περαιτέρω την κάλυψη του Αιγαίου με περιοχές διεξαγωγής ασκήσεων και εκτέλεσης πυρών. Τούτο αποτυπώνεται ευκρινώς στον Χάρτη 2.
Επίδειξη ισχύος
Επιπρόσθετα, στις 17 και 18.12. 2014, διεξήχθη στη Μαύρη Θάλασσα και στον Μαρμαρά η τουρκική Διακλαδική Άσκηση Διοίκησης και Ελέγχου Εναερίου Χώρου με τη συμμετοχή στρατηγείων και μονάδων του Στρατού Ξηράς, του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας, με σκοπό την εξέταση των διαδικασιών διοίκησης και ελέγχου του εναερίου χώρου, τη διακλαδική συνεργασία των μέσων αντιαεροπορικής άμυνας, καθώς επίσης την εκπαίδευση του προσωπικού στις διαδικασίες αεράμυνας και αντιαεροπορικών βολών.
Στη συνέχεια, από 7 έως 13.2.2015, πραγματοποιήθηκε η άσκηση «Volkan» («Ηφαίστειο»), στην οποία συμμετείχε το σύνολο των σχηματισμών μάχης και σχηματισμών υποστηρίξεως της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας. Ο κύριος σκοπός της άσκησης ήταν η διοίκηση, ο έλεγχος και ο συντονισμός μιας μεγάλης κλίμακας αεροπορικής επιχείρησης από μια διοίκηση και συγκεκριμένα τη νεοσυγκροτηθείσα Διοίκηση Πολεμικής Αεροπορικής Δύναμης και Αντιαεροπορικής Αντιπυραυλικής Άμυνας.
Ας σημειωθεί ακόμη ότι οι ασκήσεις που προαναφέρθηκαν αφορούσαν αφενός την επίδειξη ισχύος των τουρκικών αεροπορικών δυνάμεων, αφετέρου τον επιχειρησιακό έλεγχο αυτών μετά την αναδιοργάνωσή τους που ανακοινώθηκε τον Αύγουστο του 2014. Αν βέβαια, μαζί με όλα αυτά, συνυπολογιστεί ότι στις 25.2.2015 οι Τούρκοι δημοσιοποίησαν την ολοκλήρωση των ελέγχων αποδοχής πυραύλων με βεληνεκές 300 χλμ. και την έναρξη παράδοσης αυτών στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας τους, τότε η τουρκική επίδειξη ισχύος προσλαμβάνει ιδιαίτερες διαστάσεις. (Βλ. βιβλίο: «Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και Εξοπλισμοί», σελ. 54-58 και 66-74, Χρήστος Μηνάγιας, εκδόσεις Κάδμος, 2014).
Μια άλλη σημαντική και ιδιαίτερα χαρακτηριστική αλλαγή στην προκλητικότητα της Άγκυρας αποτελεί η πτήση που πραγματοποίησε στις 17.2.2015 ο αρχηγός της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας πτέραρχος Ακίν Οζτούρκ, ως επικεφαλής σμήνους οκτώ αεροσκαφών F-16, από το Μπαμπακλέ (βορείως της Λέσβου) μέχρι το Κας (βορειοανατολικά Καστελόριζου).
Έρευνες στο Αιγαίο
Ειδικότερα, η πτήση αυτή πραγματοποιήθηκε στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, εντός του FIR Αθηνών, σε απόσταση έξι ναυτικών μιλίων από τα νησιά Λέσβος, Χίος, Ψαρά, Ικαρία, Λέρος, Κως και Ρόδος, σε ύψος 150 μέτρων, διανύοντας 740 χλμ. σε 50 λεπτά. Για το θέμα αυτό, το τουρκικό Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων γνωστοποίησε ότι η πτήση ήταν εκπαιδευτική και πραγματοποιήθηκε για να διαφυλαχθούν τα εθνικά δικαιώματα και συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Ακολούθως, στις 21.2.2015, η Γεωγραφική – Υδρογραφική – Ωκεανογραφική Διεύθυνση των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων δημοσιοποίησε τον Ετήσιο Προγραμματισμό των Θαλασσίων Ερευνών με πλοία επιστημονικών ερευνών για το έτος 2015. Από την ανάλυση του εν λόγω τουρκικού κειμένου προκύπτει ότι το πλοίο επιστημονικών ερευνών «R/V Koca Piri Reis», από 15 έως 30 Μαΐου 2015, θα πραγματοποιήσει επιστημονικές έρευνες σε 20 περιοχές του βυθού του Αιγαίου, προκειμένου να κατανοηθούν οι κλιματικές αλλαγές που επήλθαν στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή εδώ και 250.000 έτη.
Το εν λόγω πρόγραμμα ερευνών, που ανατέθηκε στο τουρκικό Ινστιτούτο Θαλασσίων Επιστημών και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Dokuz Eylül Üniversitesi, ξεκίνησε την 1.1.2014 και θα ολοκληρωθεί την 1.1.2017. Μάλιστα, το Πανεπιστήμιο Memorial University of Newfounland του Καναδά θα συμμετέχει στις έρευνες των Τούρκων, ενώ Καναδοί επιστήμονες θα επιβαίνουν στο πλοίο «R/V Koca Piri Reis».
Η σπουδαιότητα των ερευνών αυτών για την ελληνική πλευρά εστιάζεται στο γεγονός ότι, εκτός της παρουσίας Καναδών επιστημόνων, αυτές θα πραγματοποιηθούν με έναν ειδικό εξοπλισμό, ο οποίος αποτελείται από ένα έμβολο το οποίο βυθίζεται στον πυθμένα της θάλασσας και εξάγει δείγματα των ιζημάτων – λάσπη από το βυθό. Η διαδικασία λήψης των δειγμάτων και οι σταθμοί που θα πραγματοποιηθούν οι μετρήσεις αμφισβητούν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και απεικονίζονται στον Χάρτη 3.
Ακόμη θα πρέπει να σημειωθεί ότι η δραστηριότητα αυτή αποτελεί συνέχεια αντίστοιχων ανακοινώσεων που δημοσιοποιήθηκαν στο παρελθόν από την τουρκική Γεωγραφική – Υδρογραφική – Ωκεανογραφική Διεύθυνση για έρευνες που θα πραγματοποιούνταν τα χρονικά διαστήματα 5-30 Μαρτίου 2012, 25 Ιουνίου – 20 Ιουλίου 2012 και 20-30 Μαΐου 2014.
Ελληνική «νίκη» σε… λάθος μάχη
Την εβδομάδα που πέρασε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών βιάστηκε να πιστωθεί μια επιτυχία: την απόσυρση της τουρκικής ΝΟΤΑΜ με τη δέσμευση μεγάλου μέρους του Αιγαίου και ελληνικού εναέριου χώρου πάνω από τη Λήμνο για ασκήσεις κατά τη διάρκεια όλου του 2015.
Μετά τα ελληνικά διαβήματα σε ΝΑΤΟ, Ε.Ε. και διεθνείς οργανισμούς η Άγκυρα αναδιπλώθηκε προσφέροντας στην Αθήνα μια επικοινωνιακή «νίκη». Από την άλλη πλευρά η… ηττημένη Τουρκία διατήρησε το δικαίωμά της να πραγματοποιεί ασκήσεις στον Θερμαϊκό, στα στενά του Καφηρέα και στο Κατάκωλο…
Αν ο στόχος της Τουρκίας ήταν να δεσμεύσει για πραγματοποίηση ασκήσεων μια περιοχή στο κεντρικό Αιγαίο η οποία να «ακουμπά» σε Σκύρο και Λήμνο, τότε η παρέμβαση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών την περασμένη βδομάδα ήταν επιτυχής.
Παρατηρώντας, ωστόσο, τη γενικότερη τουρκική τακτική (η οποία παρουσιάζεται εκτενώς και εμπεριστατωμένα στο τρέχον τετρασέλιδο), βλέπει κανείς ότι η Άγκυρα από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι και σήμερα έχει δεσμεύσει οκτώ ακόμη θαλάσσιους χώρους, εκ των οποίων οι τρεις αξίζει να επαναλάβουμε ότι βρίσκονται στις εξής περιοχές: Θερμαϊκό – Χαλκιδική, Νότιο Ευβοϊκό – Στενά Καφηρέα και μεταξύ ακτών Πύργου Ηλείας και Ζακύνθου!!!
Καθώς για αυτές τις τουρκικές ανακοινώσεις (NOTAM) η ελληνική κυβέρνηση δεν έκανε καμία διαμαρτυρία, δημιουργείται η εντύπωση ότι η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει το δικαίωμα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να ασκούνται έξω από τη Θεσσαλονίκη, το Σούνιο και το Κατάκωλο…
Συμπέρασμα: Αυτό που λένε οι Τούρκοι (και) στη νέα ελληνική κυβέρνηση είναι «συμφωνήστε να μετριάσουμε από κοινού τις δραστηριότητές μας στο Αιγαίο, διαφορετικά θα ασκηθούμε μόνοι μας έξω από το… Τουρκολίμανο»…
Οι ύπουλες επιδιώξεις των Τούρκων
Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Ευάγγελο Συρίγο, που ασχολείται με το διεθνές δίκαιο και την εξωτερική πολιτική, με κύρια αντικείμενα το Δίκαιο της Θάλασσας, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τα Βαλκάνια και τις μειονότητες, η Τουρκία μπορεί να πραγματοποιήσει μέσω των πανεπιστημίων έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου για θέματα οικοσυστήματος και βιοποικιλότητας.
Η έρευνα μπορεί να περιοριστεί είτε μόνο σε ύδατα – π.χ. ποιότητα υδάτων, περιβαλλοντικές επιπτώσεις κ.λπ. – (1η περίπτωση), είτε να επεκταθεί και σε θέματα που σχετίζονται με τον βυθό των διεθνών υδάτων -υφαλοκρηπίδα – (2η περίπτωση).
Στην πρώτη περίπτωση θεωρητικώς δεν χρειάζεται άδεια από την ελληνική πλευρά. Αυτό ισχύει για όσο καιρό δεν έχουμε κηρύξει ΑΟΖ. Στην πράξη, όμως, και προς αποφυγή διενέξεων, τα κράτη που προτίθενται να προβούν σε ενέργειες στα υποκείμενα ύδατα, ζητούν σχετική άδεια. Αυτό γίνεται διότι είναι τέτοια η φύση των ερευνών ώστε είναι εξαιρετικά δύσκολο για το παράκτιο κράτος να γνωρίζει εάν το διενεργούν την έρευνα σκάφος θα περιοριστεί σε δραστηριότητες επί των υπερκείμενων υδάτων ή θα προχωρήσει σε έρευνες επί της υφαλοκρηπίδας.
Για να το ζητήσουμε αυτό, ερμηνεύουμε το άρθρο 300 της σύμβασης που αναφέρεται στην καλή πίστη και το άρθρο 87 παράγραφος 2. Άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, δεν δίδουν άδεια, αλλά απαιτούν εκ των προτέρων γνωστοποίηση των ερευνών (notification). Εάν κηρύξουμε ΑΟΖ, τότε για τις έρευνες θα χρειάζεται άδεια.
2 Στη δεύτερη περίπτωση χρειάζεται άδεια. Την άδεια χορηγεί η ΕΧΑΕ (Επιτροπή Χορηγήσεως Αδειών Ερευνών Θαλάσσης), που είναι διυπουργικό όργανο και συντονίζεται από το υπουργείο Εξωτερικών. Σε περίπτωση που οι έρευνες διεξάγονται από διεθνή οργανισμό, στα όργανα του οποίου συμμετέχει η Ελλάδα, δεν χρειάζεται άδεια. Τεκμαίρεται ότι έχει ενημερωθεί από τη συμμετοχή του στον οργανισμό.
Η περίπτωση «Explora»
Στο ίδιο πλαίσιο των τουρκικών προκλήσεων εντάσσεται και η πρόσφατη δραστηριότητα του ιταλικού πλοίου «Explora», το οποίο, μετά την ελληνική αντίδραση, σταμάτησε τις εργασίες πόντισης καλωδίου και απεχώρησε στις 24.2.2015. Ωστόσο στις 28.2.2015, οι Τούρκοι, εμμένοντας στην παραβατική συμπεριφορά τους, ανακοίνωσαν μέσω NAVAREA III ότι το εν λόγω πλοίο θα πραγματοποιήσει την πόντιση καλωδίου στις περιοχές που φαίνονται στον Χάρτη 4.
Φυσικά οι προθέσεις της Άγκυρας είναι περισσότερο από προφανείς, διότι, μέσω του πλοίου «Explora», όχι μόνο αμφισβητεί την ελληνική υφαλοκρηπίδα, αλλά προχωρά ακόμη περισσότερο στις ήδη μέχρι τώρα αμφισβητήσεις της, οι οποίες χρονολογικά εξελίσσονται ως εξής και φαίνονται στον Χάρτη 5:
♦ Στις 29.11.2007, δύο μήνες μετά τις ελληνικές βουλευτικές εκλογές της 16 Σεπτεμβρίου, το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων δημοσίευσε τις περιοχές ερευνών και εκμετάλλευσης στην Ανατολική Μεσόγειο που απεικονίζονται με κόκκινο χρώμα.
♦ Στις 17.6.2011, με την Ελλάδα να βρίσκεται σε πολιτική και οικονομική αστάθεια εν όψει της ψήφισης του μεσοπρόθεσμου, προστέθηκαν οι περιοχές ερευνών που απεικονίζονται με πράσινο χρώμα.
♦ Στις 20.1.2012, ενώ η Ελλάδα είχε εισέλθει σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, προστέθηκαν οι περιοχές ερευνών που απεικονίζονται με κίτρινο χρώμα.
Την παρούσα περίοδο, με το πλοίο «Explora», η Τουρκία επιδιώκει να αμφισβητήσει τη θαλάσσια περιοχή ανατολικά και νότια της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου και της Ρόδου προκειμένου να ολοκληρωθούν οι επιδιώξεις της, οι οποίες απεικονίζονται στον Χάρτη 6. (Βλ. βιβλίο: «Απόρρητος Φάκελος Τουρκία», σελ. 92-116, Χρήστος Μηνάγιας, εκδόσεις Κάδμος, 2014).
Κρίση ή ένταση επιδιώκει η Τουρκία;
Με την είσοδο του 2015 η Τουρκία φαίνεται να βρίσκεται ενώπιον πολύ σοβαρών κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών κινδύνων. Επίσης τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Άγκυρα σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο είναι πιθανόν να αλλάξουν τις πολυδιάστατες ισορροπίες της εσωτερικής πολιτικής της χώρας και να πλήξουν την αλαζονική συμπεριφορά του προέδρου της Δημοκρατίας Ταγίπ Ερντογάν. Οι ισορροπίες αυτές αφορούν τις σχέσεις Τούρκων – Κούρδων, σουνιτών – αλεβητών, κυβέρνησης – κομμάτων αντιπολίτευσης και ισλαμιστών – κεμαλιστών.
Επιπλέον, ο Ερντογάν αφενός προσπαθεί να συσπειρώσει το κόμμα του, αφετέρου έχει στόχο να διατηρήσει το προφίλ ενός ισχυρού παράγοντα της εσωτερικής πολιτικής, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος αποδυνάμωσης και απομόνωσής του στο προεδρικό μέγαρο.
Πέραν αυτού, με δεδομένο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήθελαν να δουν τον Αχμέτ Νταβούτογλου ως έναν παράγοντα είτε προώθησης είτε ανοχής των συμφερόντων τους στη Μέση Ανατολή, ο Ερντογάν θεωρεί ότι ένας πρωθυπουργός σύμφωνος με τα κελεύσματα των Αμερικανών θα αποτελέσει σημαντικό πολιτικό κίνδυνο γι’ αυτόν. Για τον λόγο αυτόν θα συνεχίσει να συμπεριφέρεται πολιτικά είτε ως πρωθυπουργός είτε ως υπουργός, είτε ακόμη και ως δήμαρχος, εφόσον αυτός το κρίνει σκόπιμο.
Συνεπώς, με δεδομένο ότι ο Ερντογάν αυξάνει πάντα την ισχύ του μετά τη δημιουργία κάποιας κρίσης, είτε στο εσωτερικό της χώρας είτε στο εξωτερικό, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ενδεχόμενο προσπάθειας ενεργοποίησης των εθνικιστικών αντανακλαστικών των Τούρκων υπέρ της κυβέρνησής τους, μέσω κάποιας εξαγωγής της κρίσης προς την Ελλάδα και την Κύπρο.
Σαφώς, περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει η επιδίωξη δημιουργίας κρίσης περιορισμένης κλίμακας, εντοπισμένης σε συγκεκριμένη περιοχή, που προφανώς θα προβάλλει διεθνώς τις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, με δεδομένο ότι η Τουρκία ευρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, εκτιμάται ότι μέχρι τις εκλογές του Ιουνίου 2015 θα πρέπει να υπάρχει σχετική εγρήγορση από ελληνικής πλευράς.
Χρειάζεται προετοιμασία
Είναι προφανές ότι το επόμενο χρονικό διάστημα η Άγκυρα θα θελήσει να διαπιστώσει τις ανοχές της νέας ελληνικής κυβέρνησης έναντι της τουρκικής προκλητικότητας και συγκεκριμένα εάν ο σκοπός, οι προθέσεις, η αποφασιστικότητα και η υποστήριξη της εξωτερικής πολιτικής της είναι απρόβλεπτοι, ενώ δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο οι Τούρκοι να επιδιώξουν την αυθαίρετη επιβολή τετελεσμένων σε συγκεκριμένες περιοχές.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι επιβάλλεται μια σοβαρή προετοιμασία για αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης ελληνοτουρκικής κρίσης με υπαιτιότητα της Άγκυρας. Για τον λόγο αυτόν κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν οι ακόλουθες σκέψεις που κατά βάση στηρίζονται στο τουρκικό Δόγμα Διαχείρισης Κρίσεων (Kriz Yönetimi):
1 Εάν ένα κράτος δεν έχει καλά οργανωμένο το σύστημα πληροφοριών του, δεν θα μπορέσει να επιβιώσει. Η άποψη αυτή αναγράφεται στο βιβλίο του Τούρκου Aziz Yakin με τίτλο: «İstihbarat, Casusluk ve Casuslukla Mücadele» («Πληροφορίες, Κατασκοπεία και Αντικατασκοπεία»), που εκδόθηκε από τη Διπλωματική Ακαδημία του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών.
Για τον λόγο αυτόν η επαναξιολόγηση του συστήματος των εθνικών πληροφοριών της χώρας μας θα συνέβαλλε σημαντικά αφενός στην εξάλειψη των παθογενειών του, αφετέρου στον καλύτερο συντονισμό και τον πιο αποτελεσματικό έλεγχο των συνεργαζόμενων φορέων σε θέματα πληροφοριών. Άλλωστε ο συντονισμός αποβλέπει στην αποδοτικότητα, ενώ ο έλεγχος εξασφαλίζει τόσο τη νομιμότητα των ενεργειών όσο και την υπέρβαση των ψυχολογικών εμποδίων όταν θα απαιτηθούν ενέργειες που θα λειτουργούν στα όρια της νομιμότητας.
2 Η αλληλεπίδραση και η σύνθετη σχέση που υπάρχει μεταξύ πολιτικών, στρατιωτικών, τεχνολογικών, οικονομικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών παραγόντων απαιτούν:
♦ Πρώτον, τον πλήρη εναρμονισμό των αμυντικών αντανακλαστικών της κυβέρνησης με το νέο περιβάλλον συμβατικών ή ασύμμετρων απειλών που στρέφεται κατά της εθνικής ασφάλειας και των εθνικών συμφερόντων της χώρας μας και τις δυνατότητες που αυτές οι απειλές έχουν.
♦ Δεύτερον, την υιοθέτηση μιας ευρείας αντίληψης αντιμετώπισης των απειλών, κατά βάση μέσω της πρόληψης και της αποτροπής, υιοθετώντας ένα δόγμα που θα εστιάζεται στην επίδραση επί της θέλησης και των δυνατοτήτων του αντιπάλου.
3 Τα κύρια χαρακτηριστικά μιας κρίσης είναι η απειλή, ο χρόνος εκδήλωσης και ο αιφνιδιασμός. Συνεπώς, κατά τη διαχείριση κρίσεων απαιτείται ψυχραιμία, χωρίς κραυγές, υπερβολές και κινδυνολογία, επιβλητικότητα και ιεραρχία, δεδομένου ότι δεν θα υπάρχει ούτε συγκεκριμένος τρόπος επίλυσης μιας κρίσης ούτε ο χρόνος και οι επαρκείς πληροφορίες για να ληφθούν σωστές αποφάσεις. Επομένως, τα άτομα που θα κληθούν να διαχειριστούν μια κρίση θα πρέπει να μπορούν να λάβουν τα μηνύματα όταν αυτή θα πλησιάζει για να προετοιμαστούν έγκαιρα και σωστά.
4 Κάθε περιβάλλον έντασης δεν αποτελεί κρίση. Συνεπώς, μια υπέρμετρη – αδικαιολόγητη ενέργεια ή λήψη στρατιωτικών μέτρων από ελληνικής πλευράς χωρίς να έχει υπάρξει εκ των προτέρων σχεδιασμός για την αποτροπή της Άγκυρας να απαντήσει στα μέτρα αυτά θα αποτελέσει την αιτία δημιουργίας περιβάλλοντος σοβαρής έντασης στον ελληνικό θαλάσσιο και εναέριο χώρο.
5 Η κρίση δεν έχει πάντα την έννοια της καταστροφής. Αντίθετα, με τη λήψη και υλοποίηση των σωστών αποφάσεων, αυτή μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία προώθησης των εθνικών συμφερόντων.
