Ο πιο συχνός γυναικείος καρκίνος σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ο καρκίνος του μαστού. Ο δρ. Γιάννης Δουκουμόπουλος, χειρουργός-μαστολόγος, μιλάει στη «δ» σε μία αναλυτική συνέντευξη για την αξία της πρόληψης στην έγκαιρη διάγνωση στον καρκίνο του μαστού, για την καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου, λύνοντας απορίες πολλών γυναικών για τον προληπτικό έλεγχο των μαστών και τις απαραίτητες εξετάσεις που πρέπει να κάνουν, τους παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινήσουν τις μαστογραφίες, αν παίζει ρόλο η κληρονομικότητα και πότε μία γυναίκα συγκαταλέγεται στις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Κύριε Δουκουμόπουλε είναι ο καρκίνος του μαστού μια νόσος των μεγάλων ηλικιών ή προσβάλει το ίδιο όλες τις ηλικίες;
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος του γυναικείου πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Στη χώρα μας έχουμε περισσότερες από 5.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού ετησίως. Αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες μεταξύ 45 και 60 ετών. Η συχνότητα του καρκίνου του μαστού συνεχώς αυξάνεται μέχρι την ηλικία των 75 ετών. Γενικά μπορούμε να πούμε πως το «ρίσκο» να νοσήσει μια γυναίκα στη διάρκεια της ζωής της είναι 1 στις 8.
• Ποιοι είναι οι παράγοντες κίνδυνου;
Οι βασικοί παράγοντες κίνδυνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού είναι το φύλο (γυναίκα), η ηλικία (ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία- οι περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται μετά τα 50 έτη, ενώ δεν είναι σπάνιος σε ηλικίες κάτω των 35 ετών), το θετικό οικογενειακό ιστορικό (κυρίως μητέρα ή αδερφή με καρκίνο μαστού), η έμμηνος ρύση (οτιδήποτε επηρεάζει μακροχρόνια έκθεση του μαστού στα οιστρογόνα, επηρεάζει και τον κίνδυνο καρκίνου – πρώιμη εμμηναρχή κάτω των 10 ετών, καθυστερημένη εμμηνόπαυση άνω των 55 ετών, ατοκία και πρώτο παιδί σε ηλικία άνω των 36 ετών αυξάνει τον κίνδυνο), η έλλειψη άσκησης, το υπερβολικό βάρος, η κατάχρηση αλκοόλ, η μακροχρόνια χρήση ορμονών μετά την εμμηνόπαυση, ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (με την εμφάνιση των γονιδίων BRCA 1 & 2).
• Τι θα πρέπει να κάνουν οι γυναίκες για ένα σωστό έλεγχο των μαστών; Ποιες είναι οι απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις που πρέπει να κάνουν και ποια η διαδικασία τους; Πόσο συχνά πρέπει να αυτοεξετάζονται; Μέχρι ποια ηλικία κάνουν υπέρηχο μαστού και από ποια πρέπει να ξεκινήσουν τις μαστογραφίες;
Οι γυναίκες για να ελέγχουν σωστά τους μαστούς τους, για να είναι σίγουρες σχεδόν στο 100% των μαστών τους, θα πρέπει να κάνουν το γνωστό τρίπτυχο: Αυτοψηλάφηση ~Εξετάσεις ~ Κλινική εξέταση από χειρουργό μαστολόγο. Ψηλάφηση από τις ίδιες, η γνωστή αυτοψηλάφηση η οποία πρέπει να ξεκινάει από την ηλικία των 18 ετών και η οποία πρέπει να γίνεται μία φορά το μήνα σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες την 9-10 ημέρα του κύκλου και μια με δύο φορές το μήνα σε γυναίκες μετεμμηνοπαυσιακέςς, όποια σταθερή ημέρα επιθυμούν.
Εξετάσεις: Η βάση των εξετάσεων για γυναίκες χωρίς κληρονομικό ιστορικό είναι μία φορά το χρόνο ψηφιακή μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών. Έναρξη της ψηφιακής μαστογραφίας στο 40ό έτος. Αν υπάρχει κληρονομικότητα έναρξη στο 35ο έτος. Το υπερηχογράφημα μαστών πρέπει να ξεκινάει από το 24ο έτος και να επαναλαμβάνεται ανά έτος ή διετία, αναλόγως των ευρημάτων. Τέλος, η κλινική εξέταση από χειρουργό -μαστολόγο είναι εξίσου αναγκαία, όσο και τα δύο προηγούμενα, γίνεται ετησίως και περιλαμβάνει την κλινική εξέταση της γυναίκας και την ανάλυση των εξετάσεων, που αυτή θα προσκομίσει.
• Επισκέπτεστε τη Ρόδο κάθε δεκαπενθήμερο για ιατρείο. Η πρόληψη μπορεί να σώσει; Υπάρχει ουσιαστική πρόληψη ή θα πρέπει να μιλάμε για έγκαιρη διάγνωση;
Πρόληψη στην ουσία δεν υπάρχει, μόνο έγκαιρη διάγνωση. Πιο σωστό λοιπόν, αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, είναι να μιλάμε για έγκαιρη διάγνωση. Με λίγα λόγια, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανακαλύψουμε τον καρκίνο του μαστού σε όσο το δυνατόν μικρότερο στάδιο. Η μόνη πραγματική πρόληψη, αν θέλουμε να δούμε με χιούμορ το θέμα, είναι να μην είσαι γυναίκα, αλλά είδαμε ότι και οι άντρες νοσούν. Τα λέω αυτά για να γίνει κατανοητό ότι, εκτός από έναν υγιεινό τρόπο ζωής που και πάλι δεν μας διασφαλίζει, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας είναι να ανακαλύψουμε τον καρκίνο έγκαιρα, σε όσο το δυνατόν μικρότερο στάδιο. Όσο πιο μικρό το στάδιο, τόσο μεγαλύτερα τα ποσοστά επιβίωσης.
• Αν μια γυναίκα ανακαλύψει τον καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, μπορούμε να μιλάμε για πλήρη ίαση;
Ναι, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν πολύ υψηλά ποσοστά ίασης. Ο συνδυασμός ενός αποτελεσματικού χειρουργείου και η χρησιμοποίηση πολλών νέων φαρμάκων που έχουμε στις μέρες μας στη διάθεσή μας, δίνουν ελπίδες στη γυναίκα να γίνει εντελώς καλά και να αφήσει πίσω της τον καρκίνο του μαστού της που έχει διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο.
• Ασφαλώς δεν υπάρχει άνθρωπος που μπορεί να κοιτάξει τον καρκίνο κατάματα. Στην ερώτηση «γιατί να τύχει αυτό σε μένα», που το ακούτε φαντάζομαι συχνά από πολλούς ασθενείς, τι απαντάτε;
Η ανακοίνωση των δυσάρεστων νέων στην ασθενή, πρέπει να γίνεται με κατάλληλο τρόπο και να δίνεται πάντα μία χαραμάδα ελπίδας. Ο γιατρός θα πρέπει να κάθεται δίπλα στην ασθενή και όχι απέναντι, βοηθώντας την να ξεπεράσει το πρόβλημα. Στο ερώτημα «γιατί να τύχει αυτό σε μένα», που είναι γεγονός ότι το ακούω πολύ συχνά, η απάντησή μου είναι ότι πρόκειται για θέμα τύχης και είναι γεγονός ότι στη ζωή δεν παίρνουμε όλες τις απαντήσεις που θα θέλαμε σε όλα τα ερωτήματα. Και όπως προαναφέραμε, μία στις οκτώ γυναίκες θα τύχει να της συμβεί καρκίνος μαστού.
• Αν μία γυναίκα αισθάνεται πόνο στο μαστό ή και στους δυο, που μπορεί να οφείλεται;
Η μαστωδυνία είναι ένα εξαιρετικά συνηθισμένο πρόβλημα, η οποία μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή, αν και είναι πιο συχνή σε γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση. Πολλές γυναίκες νιώθουν πόνο στο μαστό ή υπερευαισθησία πριν την έναρξη της έμμηνου ρύσης, το οποίο δεν προκαλεί καμία ανησυχία. Καλοήθεις κύστες και ορμονικές διακυμάνσεις μπορεί να συμβάλουν στην πρόκληση πόνου, ο οποίος απομακρύνεται μόνος του χωρίς καμία παρέμβαση. Ο πόνος στο μαστό δεν αποτελεί τυπικό σύμπτωμα του καρκίνου του μαστού. Εάν όμως επιμένει, θα πρέπει να εκτιμηθεί από χειρουργό μαστού.
• Υπάρχει καρκίνος μαστού στους άντρες; Αν ναι, ποια η πρόγνωση;
Υπάρχει και η συχνότητα είναι 1 περίπου άντρας στις 100 γυναίκες που νοσούν. Η πρόγνωση είναι χειρότερη απ’ ό,τι σε γυναίκα, γιατί οι άντρες δεν είναι ευαισθητοποιημένοι –δε γνωρίζουν ότι και αυτοί μπορούν να νοσήσουν από καρκίνο του μαστού – και έτσι καθυστερούν αρκετά να επισκεφτούν χειρουργό μαστού και να προβούν σε διαγνωστικς απεικονιστικές εξετάσεις.
• Τι γνωρίζουμε για τη σχέση του μαστού με: κάπνισμα, αλκοόλ, παχυσαρκία, σωματική άσκηση, τεκνοποίηση και θηλασμό;
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, η σωματική άσκηση και μια ισορροπημένη διατροφή – επιλογή τροφών που δεν αυξάνουν το λίπος, πλούσια σε ελαιόλαδο, φρούτα και λαχανικά — θωρακίζει την άμυνα του οργανισμού απέναντι και στον καρκίνο του μαστού και μειώνει τις πιθανότητες κινδύνου από 25- 30% και ιδιαίτερα στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα παραπάνω θα πρέπει φυσικά να συνδυάζονται με αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος, δύο συνήθειες που συνδέονται με τον κίνδυνο καρκινογένεσης. Τέλος είναι ιδιαίτερα σημαντικό μια γυναίκα να αποκτήσει παιδί πριν τα 35 της χρόνια, εφόσον αυτό είναι εφικτό, αλλά και να θηλάσει περισσότερο από δύο μήνες.
Ο κ. δουκουμόπουλος είναι χειρουργός μαστού στο Νοσοκομείο Metropolitan General, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, μετεκπαιδευθείς στο Charing Cross & Ealing Hospitals – London UK, τ. στρατιωτικός ιατρός – επιμελητής Α’ Χειρουργικής κλινικής 401 ΓΣΝΑ.
