Από την 1η Ιουλίου του ’18 μπήκε και επισήμως στην ζωή μας το Μεταφορικό Ισοδύναμο (Μ.Ι) μέτρο που παρουσιάστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ως η κορωνίδα της νησιωτικής της πολιτικής.
Πολύ συνοπτικά, πρόκειται για την επιδότηση από το κράτος προς τα νοικοκυριά και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με έδρα τη νησιωτική Ελλάδα του λεγόμενου Αντισταθμίσματος Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ). Το Α.ΝΗ.ΚΟ είναι το ποσό εκείνο που θα ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ του πραγματικού μεταφορικού κόστους στα νησιά και μιας τιμής αναφοράς που θα υπολογίζεται ως τα χρήματα που θα κατέβαλλε αντίστοιχα ένας ιδιώτης ή επιχείρηση για μια μεταφορά στην ίδια χιλιομετρική απόσταση στην ενδοχώρα (Κατώφλι Μεταφορικού Ισοδύναμου-Κ.Μ.Ι). Το Α.ΝΗ.ΚΟ θα καταβάλλεται σε λογαριασμό που θα έχουν δηλώσει οι ενδιαφερόμενοι και τα κεφάλαια θα αντλούνται από το εθνικό ή συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Σε πρώτη φάση, το μέτρο θα αφορά τους μόνιμους κατοίκους των νησιών της λεγόμενης “άγονης γραμμής”, καθώς και των νησιών που επλήγησαν περισσότερο από το βάρος της λαθρομετανάστευσης, δηλαδή την Κω, την Λέσβο, την Σάμο και την Χίο. Από τις αρχές του νέου έτους δε, το Μ.Ι θα αφορά το σύνολο των νησιών πλην της Κρήτης, της Εύβοιας και της Λευκάδας.
Αν και πρόκειται για μέτρο θετικό επί της αρχής, υπάρχει μια σειρά ζητημάτων που προκαλούν ερωτηματικά και τα οποία μένει να δούμε αν θα απαντηθούν με μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις.
Καταρχήν εντύπωση προκαλεί η εξαίρεση της Κρήτης. Αν και για τις περιπτώσεις της Εύβοιας και της Λευκάδας κάτι τέτοιο φαίνεται λογικό αφού συνδέονται μέσω χερσαίων οδών με την ενδοχώρα, προς τι η εξαίρεση των Κρητικών ως να μην αποτελούν πολίτες αυτής της χώρας;
Δεύτερον, στον νόμο ορίζεται σαφώς πως δικαιούχοι του Α.ΝΗ.ΚΟ θα είναι ιδιώτες, πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με έδρα τους τη νησιωτική επικράτεια. Έχοντας ως δεδομένο τον διακηρυγμένο στόχο της κυβέρνησης για την οικονομική ανάπτυξη των νησιών, προς τι η εξαίρεση των μεγάλων επιχειρήσεων από το μέτρο την στιγμή που ο κύριος όγκος των θαλασσίων εμπορικών μεταφορών αφορούν προϊόντα και υπηρεσίες αυτού του είδους των επιχειρήσεων;
Τρίτον θα υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια για την παροχή του Α.ΝΗ.ΚΟ στα νοικοκυριά κι αν ναι ποιά θα είναι αυτά;
Τέταρτον και ίσως ουσιαστικότερο από πολιτικής άποψης ζήτημα, που προφανώς σχετίζεται με τα παραπάνω, είναι το ότι η έλευση του μέτρου του Μ.Ι συμπίπτει χρονικά με την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στο σύνολο της νησιωτικής επικράτειας, σύμπτωση που μαρτυράει προσπάθεια επικοινωνιακής διαχείρισης μιας δύσκολης πολιτικά κατάστασης εκ μέρους της κυβέρνησης για την οποία αναζητάει αντιστάθμισμα.
Στον παραπάνω προβληματισμό συνηγορεί και η αποκάλυψη της κας Μπακογιάννη στην Βουλή των Ελλήνων πως η κυβέρνηση διαθέτει για την εφαρμογή του μέτρου μόλις 50 εκατομμύρια ευρώ, όταν υπάρχει αδιάθετο 1 δισ. ευρώ στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου.
Τα παραπάνω δεδομένα δείχνουν πως ένα θετικό καταρχήν μέτρο, που στην πραγματικότητα βρίσκεται υπό επεξεργασία στην χώρα εδώ και χρόνια και που εφαρμόζεται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με αρχιπελάγη, αντιμετωπίζεται από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ως μία ακόμα προσπάθεια χειραγώγησης με ψίχουλα των δοκιμαζόμενων από την οικονομική και μεταναστευτική κρίση νησιωτών, ώστε να καλυφθούν ο θόρυβος και οι πολιτικές συνέπειες από την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ – μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη του αείμνηστου Κων/νου Καραμανλή για την οικονομική ανάπτυξη των νησιών που παραδόθηκε από την κυβέρνηση αμαχητί.
Πράγματι, μια σειρά από μέτρα που έχουν ληφθεί τα τελευταία τρία χρόνια αποδεικνύουν την ουσιαστική αδιαφορία των σημερινών κυβερνώντων για την νησιωτική επικράτεια:
-Η αύξηση του ΦΠΑ στη διαμονή από 6,5% στο 13%.
-Η αύξηση του ΦΠΑ στην εστίαση από το 13% στο 24%.
-Η αύξηση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 26% στο 29%
-Η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά.
-Η επιβολή ειδικού τέλους διανυκτέρευσης σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
-Η αύξηση της προκαταβολής φόρου στο 100%.
Όλα μέτρα που στοχοποιούν ειδικά την τουριστική οικονομία των νησιών, που συνίσταται κατά κύριο λόγο από μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Αν στα παραπάνω προστεθεί και η επιχειρούμενη αφαίρεση, μέσω του “Κλεισθένη”, αρμοδιοτήτων και πόρων από τους Ο.Τ.Α, πράγμα που διαλύει κάθε δυνατότητα άσκησης τοπικής εξουσίας στους νησιωτικούς δήμους και διογκώνει τη γραφειοκρατία, γίνεται σαφής η ουσιαστική αδιαφορία της κυβέρνησης για μια πραγματική νησιωτική πολιτική μακράς πνοής.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, που θα αποτελέσει αναπόφευκτη πραγματικότητα την επαύριον των βουλευτικών εκλογών όποτε αυτές γίνουν, θα έχει σημαντικό έργο να κάνει. Η σταδιακή μείωση της υπερφορολόγησης, με κατάργηση των άδικων φόρων που πνίγουν την τουριστική μας οικονομία και μας στερούν την ανταγωνιστικότητα έναντι των αναδυόμενων τουριστικών αγορών, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στην νησιωτική Ελλάδα αποτελούν εκ των ουκ άνευ. Μέγιστη προτεραιότητα αποτελούν οι επενδύσεις στους τομείς της Υγείας, της Ασφάλειας, της ενεργειακής αυτάρκειας, της Ύδρευσης και της διαχείρισης των απορριμμάτων, είτε με χρηματοδότηση του δημοσίου, είτε μέσω Σύμπραξης Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ), ώστε οι νησιώτες να μην υστερούν σε τίποτα όσον αφορά την ποιότητα ζωής σε σχέση με τους κατοίκους της ενδοχώρας. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται επίσης η μεγάλη σημασία του εκσυγχρονισμού και της βελτίωσης των λιμενικών εγκαταστάσεων των νήσων, τόσο με κρατικά όσο και με ιδιωτικά κεφάλαια, ελλείψει κρατικών, με την αντίστοιχη αντιπαροχή κινήτρων.
Η διοικητική μεταρρύθμιση με κέντρο βάρους τους Ο.Τ.Α, που θα περιλαμβάνει ενίσχυση των αρμοδιοτήτων τους και της οικονομικής τους αυτοτέλειας, θα δώσει νέα πνοή στην τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ η κατάργηση του παρωχημένου άρθρου 16 για τα Πανεπιστήμια θα μπορούσε να δώσει ώθηση στους τομείς του τουρισμού και των νεοφυών επιχειρήσεων με την δημιουργία πανεπιστημιακών campus και θυλάκων καινοτομίας γύρω από ανώτατες σχολές ως αποτελέσματα ιδιωτικής πρωτοβουλίας ή Σ.Δ.Ι.Τ.
Συμπερασματικά, νησιωτική πολιτική δεν μπορεί παρά να είναι η παροχή από το κράτος των εχεγγύων εκείνων που θα εξασφαλίζουν στους νησιώτες την δυνατότητα να παραμένουν, να παράγουν και να μεγαλουργούν στον τόπο τους. Δεν αποτελεί ελεημοσύνη προς πολιτική εκμετάλλευση, αλλά ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ. Εθνάρχες όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναγνώριζαν το γεγονός πως τα αστικά κέντρα της ενδοχώρας και κυρίως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη μπορούν να διαδραματίσουν επιτυχημένα τον διεθνή τους ρόλο ως διαμετακομιστικά κέντρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης μόνο εφόσον διασφαλίζεται η ελληνική κυριαρχία στο αιγαιακό αρχιπέλαγος. Και η βασικότερη προϋπόθεση αυτής της κυριαρχίας είναι το να εξακολουθούν να κατοικούνται τα νησιά του Αιγαίου από Έλληνες και με υψηλό φρόνημα κατοίκους.
Είναι καιρός αυτό να εμπεδωθεί εκ νέου…
Χατζημανώλης Εμμανουήλ του Θεοδοσίου
Φαρμακοποιός
Υπεύθυνος Τομέα Παραγωγικών και Επιστημονικών Φορέων της ΔΗΜ.Τ.Ε Νέας Δημοκρατίας Ρόδου
