Ο αναθεωρημένος Κώδικας Δεοντολογίας της Τραπέζης της Ελλάδος, που δημοσιεύθηκε στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, δίνει πλέον τα εργαλεία στις τράπεζες να προχωρήσουν, ενώ προβλέπει και ρυθμίσεις των ληξιπρόθεσμων οφειλών που οδηγούν ακόμα και σε οριστικές διαγραφές χρεών, απαλλάσσοντας έτσι τους δανειολήπτες από δυσβάσταχτα χρέη, τα οποία είναι βέβαιο ότι δεν μπορούν αλλά και δεν θα μπορέσουν στο μέλλον να αποπληρώσουν.
Με τους κόκκινους δανειολήπτες να ζουν με το ερωτηματικό για την επόμενη ημέρα, ο νέος Κώδικας και τα μοντέλα διευθέτησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών που προτείνει δίνουν την απάντηση ότι αν κανείς φανεί συνεπής στο μέλλον, μπορεί να γλιτώσει μέρος των χρεών του – ακόμα και το μεγαλύτερο αυτών – φυσικά υπό προϋποθέσεις και αυτό την ίδια ώρα που τα παραθυράκια κλείνουν το ένα μετά το άλλο για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Με οριστική διαγραφή μέρους της οφειλής, ώστε η εναπομένουσα να μπορεί να εξυπηρετηθεί από τον δανειολήπτη, με εθελοντική εκποίηση του ενυπόθηκου ακινήτου και διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής εάν το τίμημα της εκποίησης είναι μικρότερο ακόμα και με εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία η τράπεζα θα λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά είτε με προκαθορισμένες τμηματικά καταβολές, ο δανειολήπτης θα μπορεί να γλιτώσει από τμήμα των οφειλών του και να βγάλει τη θηλιά του δανείου από τον λαιμό του, πάντα όμως υπό την προϋπόθεση να είναι συνεργάσιμος.
Kαταναλωτικά και κάρτες
Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, στα συρτάρια των τραπεζών υπάρχουν περισσότεροι από 3 εκατομμύρια φάκελοι κόκκινων δανείων, εκ των οποίων πάνω από το 60% αφορά καταναλωτικά δάνεια και κάρτες (2.143.000).
Τα μοντέλα ρυθμίσεων που αναμένεται να ακολουθήσουν οι τράπεζες τους επόμενους μήνες θα έχουν έναν και μόνο στόχο: να γίνουν ενεργά τα κόκκινα δάνεια, ώστε να απαλλαγούν από αυτό το βαρίδι που θέτει σε κίνδυνο την κεφαλαιακή τους επάρκεια.
Για τον σκοπό αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος ακολουθώντας και διεθνείς πρακτικές δίνει πλέον τις κατευθύνσεις και το πράσινο φως ακόμα και για διαγραφές χρεών όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο, ενώ απαιτεί οι ρυθμίσεις των δανείων να γίνονται με βάση τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά κάθε δανειολήπτη ώστε να είναι αποτελεσματικές και να μην παρατηρείται το φαινόμενο της προηγούμενης διετίας, όταν δανειολήπτης που έμπαινε σε ρύθμιση δεν μπορούσε να την εξυπηρετήσει και τελικά έβγαινε εκτός.
Ποιες όμως είναι οι λύσεις που θα μπορούν να αξιοποιήσουν δανειολήπτες και τράπεζες για τις ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων;
Οι λύσεις αυτές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες (βραχυπρόθεσμες, μακροπρόθεσμες και οριστικές) και για την κατάταξη σε αυτές εξετάζονται το οικονομικό προφίλ του δανειολήπτη και το εάν είναι συνεργάσιμος.
Aδυναμία πληρωμής
Οι βραχυπρόθεσμες αφορούν ρυθμίσεις με διάρκεια μικρότερη των δύο ετών και περιλαμβάνουν περιπτώσεις όπου οι δυσκολίες αποπληρωμής θα κρίνονται ως προσωρινές.
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται έξι διαφορετικά μοντέλα, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξει και συνδυασμός αυτών, εφόσον κριθεί αναγκαίος. Ετσι οι δανειολήπτες που θα μπουν σε βραχυπρόθεσμη ρύθμιση θα έχουν την ευκαιρία να συμφωνήσουν με την τράπεζας σε:
– Κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους, που σημαίνει το σύνολο του κεφαλαίου και των τόκων με αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.
– Τακτοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών, που θα προβλέπει συμφωνία των δύο μερών για αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα.
– Μείωση της δόσης του δανείου, η οποία είναι όμως μεγαλύτερη των οφειλόμενων τόκων, που σημαίνει ότι η μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης αποπληρωμής θα είναι σε επίπεδο που θα υπερβαίνει αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο.
– Καταβολή μόνο τόκων κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου.
– Μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο. Οι ανεξόφλητοι τόκοι θα κεφαλαιοποιούνται.
– Αναστολή πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο, δηλαδή περίοδο χάριτος κατά την οποία οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται.
Ρυθμίσεις
Στις περιπτώσεις που κριθεί ότι η ρύθμιση θα πρέπει να έχει μεγαλύτερη διάρκεια από αυτή των δύο ετών, τότε μιλάμε για μακροπρόθεσμη ρύθμιση. Στόχος είναι μείωση της τοκοχρεολυτικής δόσης ή και της δανειακής επιβάρυνσης, λαμβάνοντας υπόψη συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής.
Οι δανειολήπτες ενδέχεται ακόμα και να γλιτώσουν μέρος των οφειλών τους επιτυγχάνοντας μερική ή ολική διαγραφή εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Στα δέκα μοντέλα που μπορούν να αξιοποιηθούν στις περιπτώσεις αυτές, στις οποίες η εξέταση του οικονομικού προφίλ του δανειολήπτη δείχνει ότι υπάρχει δυσκολία η οποία δεν αναμένεται σύντομα να αντιμετωπιστεί, περιλαμβάνονται:
– Μείωση του επιτοκίου ή του επιτοκιακού περιθωρίου.
– Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή μετάθεση της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου).
– Διαχωρισμός της οφειλής του δανειολήπτη σε δύο τμήματα: στο τμήμα του δανείου το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του και στο υπόλοιπο τμήμα του δανείου, το οποίο θα τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξαρχής από τα δύο μέρη.
– Οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης της τράπεζας, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
Σε περιπτώσεις επιχειρηματικών δανείων θα μπορεί να γίνει:
– Αναδιοργάνωση της επιχείρησης ώστε να καταστεί βιώσιμη και ικανή για την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Η αναδιοργάνωση μπορεί να περιλαμβάνει ενέργειες όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισμός του κόστους, ο εταιρικός μετασχηματισμός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων ή και η παροχή νέων δανείων από την τράπεζα ή τις τράπεζες που είναι πιστώτριές της.
– Μετατροπή μέρους της οφειλής σε μετοχικό κεφάλαιο, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
Διαγραφές χρεών
Οσον αφορά τις λύσεις οριστικής διευθέτησης οι οποίες μπορούν να αφορούν όλες τις κατηγορίες δανείων, αυτές προβλέπουν εξωδικαστικές και άλλες ενέργειες που σκοπό θα έχουν μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης μεταξύ και δανειολήπτη και της τράπεζας ή τον τερματισμό της με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης της τράπεζας έναντι του δανειολήπτη. Στις περιπτώσεις αυτές περιλαμβάνονται:
– Η εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου. Στην περίπτωση αυτή ο δανειολήπτης, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί οικειοθελώς, δηλαδή χωρίς να απαιτηθεί η προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες από πλευράς της τράπεζας, την κυριότητα του ακινήτου του στην τράπεζα.
Σε αυτήν την περίπτωση στη συμφωνία των δύο μερών θα διατυπώνεται με σαφήνεια και ο τρόπος διευθέτησης τού τυχόν υπολοίπου που μπορεί να είναι ακόμα και διαγραφή του. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
– Η μετατροπή σε ενοικίαση ή χρηματοδοτική μίσθωση της δανειακής σύμβασης. Ο δανειολήπτης θα μπορεί να μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στην τράπεζα υπογράφοντας σύμβαση ενοικίασης ή χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία θα του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης του ακινήτου για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
– Εθελοντική εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου. Ο δανειολήπτης θα προχωρεί οικειοθελώς σε πώληση του υπέγγυου ακινήτου σε τρίτον με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης θα υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, η τράπεζα θα προχωρά σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
– Εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία η τράπεζα θα μπορεί να λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά (ή ισοδύναμα μετρητών) είτε σειρά προκαθορισμένων τμηματικών καταβολών. Και σε αυτήν την περίπτωση η τράπεζα θα μπορεί να προχωρά σε μερική διαγραφή της απαίτησης.
– Η τράπεζα γίνεται ο πλειοδότης στον πλειστηριασμό (υπερθεματίζει) αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εμπράγματης εξασφάλισης του δανείου στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής με τη συναίνεση του δανειολήπτη.
– Ολική διαγραφή οφειλής. Η τράπεζα αποφασίζει τη διαγραφή του συνόλου της οφειλής εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται αλλαγή της οικονομικής κατάστασης του δανειολήπτη ώστε να αποπληρώσει τις οφειλές του.
