(Τίτλος συνεδρίου / Θεσσαλονίκη – 20-22/10/2011)
«…Θεωρώ την Αρχιτεκτονική, μέσα από μία συγκεκριμένη σκοπιά, ως
δημιουργία που δε διαχωρίζεται από τη ζωή και την κοινωνία μέσα στην οποία
εκδηλώνεται. Η αρχιτεκτονική είναι από τη φύση της συλλογική…» (Aldo
Rossi, Η αρχιτεκτονική της πόλης, University studio press, 1991, Μτφρ.
Βασιλική Πετρίδου)
Την Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2018, άνοιξαν οι πόρτες της 9ης Biennale νέων
Ελλήνων αρχιτεκτόνων (www.heliarch.gr) στο μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα.
Η έκθεση συγκέντρωσε 72 διακεκριμένα έργα μετά από από επιλογή της
επιτροπής του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής.
Με αφορμή τη συμμετοχή μου στην παραπάνω έκθεση, θεώρησα τη στιγμή
ιδανική για να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μου σχετικά με το μέλλον της πόλης
μας.
Στην έκθεση συμμετείχα με μία μελέτη που απέσπασε το 1ο βραβείο σε
πανελλήνιο διαγωνισμό για τον ανασχεδιασμό της πλατείας Εμπορίου στην
πόλη των Σερρών. Και φυσικά, όπως νοιώθω περήφανος για τις πολλαπλές
διακρίσεις και δημοσιεύσεις της μελέτης μου, έτσι ένοιωσαν και οι υπόλοιποι
διακριθέντες αρχιτέκτονες για το δικό τους έργο. Το πολύ υψηλό όμως
επίπεδο της έκθεσης, φανέρωσε μία άλλη θλιβερή ελληνική πραγματικότητα,
η οποία ισχύει και στα νησιά μας και φυσικά και στη Ρόδο.
Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, κος
Κωνσταντόπουλος, στα προλεγόμενα του τεύχους που εκδόθηκε με αφορμή
την Biennale: « … Η εικόνα που παρουσιάζει και η φετινή Biennale εμπεριέχει
ένα παράδοξο. Ενώ το υψηλό επίπεδο των συμμετοχών μας επιτρέπει να
είμαστε αισιόδοξοι για το δυναμικό των νέων αρχιτεκτόνων, ο παροπλισμός
τους, εξαιτίας των μη υλοποιούμενων διακρίσεων σε δημόσια και μεγάλης
κλίμακας έργα, δεν μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για τη βελτίωση της
ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος στις πόλεις και την ύπαιθρο… Η
απουσία δημόσιας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, δείχνει κοινωνική αδιαφορία
και απουσία πολιτικής βούλησης, που δεν υπόσχεται ένα ευοίωνο μέλλον για
τον τραγικά όμορφο τόπο μας…»
Είναι, προφανώς, κοινώς αποδεκτό, το γεγονός πως δεν υφίσταται δημόσιος
χώρος στον τόπο μας. Η πόλη, αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό που
αλλάζει ασταμάτητα, με βάση τις επιλογές που κάνουμε συλλογικά αλλά και
προσωπικά ο κάθε ένας μας. Ο δημόσιος χώρος υπήρξε για πάνω από 2.000
χρόνια ο τρόπος, ο χώρος και ο λόγος που η κοινωνία μας αποσυμπιεζόταν,
για να μη δημιουργηθούν «καρκινώματα» σε αυτό το κύτταρο κοινωνίας που
ονομάζουμε πόλη.
Είναι πολύ εύκολο σήμερα αν ανοίξουμε τα μάτια μας, να παρατηρήσουμε
αυτά τα καρκινώματα που δημιουργήσαμε εμείς οι ίδιοι λόγω της τεμπελιάς
μας να ασχοληθούμε με τα πολύ σοβαρά μας ζητήματα. Την ομορφιά και την
ιστορία μας. Αρκεί να κάνει κανείς μία βόλτα στην Παλιά Πόλη, την Λίνδο και
στις πλατείες των χωριών μας, για να καταλάβει πως δεν μπορούμε να
κοιτάξουμε μακρύτερα. Δρούμε με μεγάλο μίσος απέναντι στον τόπο μας,
κοντόφθαλμα, χωρίς να μπορούμε, ή χωρίς να έχουμε την εξυπνάδα, να
γυρίσουμε πίσω για να λύσουμε το πρόβλημα, όχι το σύμπτωμα. Aντιδράμε
στις επιλογές που ήδη έχουν γίνει, κάνοντας χειρότερα λάθη.
Ένα παράδειγμα. Η πρόσβαση στην πόλη της Ρόδου, από τον πεζό
ταξιδιώτη, που η πρώτη του εικόνα είναι και η πιο όμορφη που θα έμενε σε
κάποιον από το νησί μας. Αυτού που ταξίδεψε με το πλοίο για να φτάσει μέχρι
εδώ. Ποιος από εμάς δεν βγαίνει στο κατάστρωμα λίγο πριν εισπλεύσει στη
Ρόδο και δεν συγκινείται κάθε φορά με την εικόνα της πόλης μας καθώς
πλησιάζει; Άραγε υπάρχει τελικά πρόσβαση σε αυτόν τον πεζό; Όχι αυτή που
έρχεται αντιμέτωπος με αυτοκίνητα, λεωφορεία και αφόρητη ζέστη. Εννοώ
αυτήν που ακόμα και αν κρατούσες ένα λευκό μπαστούνι, θα έβρισκες το
δρόμο σου για το κέντρο της πόλης, τα τείχη ή τον υπάρχον ξύλινο διάδρομο
και μέχρι να φτάσεις εκεί θα συναντούσες έναν χώρο πρασίνου να δροσιστείς
σε ίσως ένα από τα ομορφότερα σημεία της πόλης, με υπέροχη θέα και που
σήμερα χρησιμοποιείται ως βρώμικος χώρος στάθμευσης.
Δυστυχώς όμως, διαβάζουμε καθημερινά, όνειρα αλλά όχι προτάσεις,
πιστεύω αλλά όχι θέσεις, υποσχέσεις αλλά όχι προγραμματισμό.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να ομολογήσω πως παρατηρώ την προσπάθεια
από πολλούς, που ελπίζω και εύχομαι να την συνεχίσουν και οι επόμενοι (ή
γιατί όχι και οι ίδιοι αν αυτοί εκλεγούν να είναι οι επόμενοι). Δεν δικαιολογώ
όμως όλους εμάς. Που επιλέγουμε να μην έχουμε λόγο και θέση.
Όλοι μας πρέπει να έχουμε άποψη, να ζούμε στον τόπο μας ενεργοί πολιτικά
και κοινωνικά χωρίς απαραίτητα να είμαστε πολιτικοί. Όλοι μας έχουμε την
υποχρέωση να προσφέρουμε (χωρίς να περιμένουμε τίποτα ως αντάλλαγμα).
Κλείνοντας αυτό το κείμενο με κάποια λόγια του Αντώνη Σαμαράκη, θέλω να
θυμίσω σε όλους πως ο τόπος μας διαθέτει «εργαλεία» και ανθρώπους που
θα φάνταζαν ονειρικά σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, Αρκεί να κοιτάξουμε
και να σκεφτούμε.
«Κενό είναι και η απάθεια για ότι φοβερό συμβαίνει γύρω μας, η αδιαφορία για
την τύχη των άλλων που είναι όμως και δική μας τύχη ή μπορεί αύριο κιόλας
να είναι και δεν το σκεφτόμαστε»
Με εκτίμηση,
Παντελής Καμπουρόπουλος
