«Είναι αλήθεια ότι η φετινή σεζόν ξεπέρασε τις προσδοκίες των επαγγελματιών. Οι πληρότητες κινήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα από τον Ιούλιο μέχρι σήμερα. Παρ’ όλα αυτά οι επιχειρήσεις απέχουν πολύ από την πολυπόθητη κανονικότητα», δηλώνει σε συνέντευξή του προς την «δ» ο κ. Ιωάννης Χατζής, πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Ομίλου «Διακομιχάλης ΑΕ», αναπληρωτής γενικός γραμματέας στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων και ταμίας στην Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου και συμπληρώνει, πώς είναι εφικτό να επιστρέψουμε άμεσα στα προ-πανδημικά αποτελέσματα αφίξεων, είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο τα ξενοδοχεία να μπορέσουν να επιστρέψουν ποτέ σε προ-πανδημικές κερδοφορίες.
Ακολουθεί η συνέντευξη του κ. Ιωάννη Χατζή αναλυτικά:
• Κύριε Χατζή, απομένουν λίγες μέρες για την ολοκλήρωση της σεζόν. Η Ρόδος, παρά το γεγονός ότι η πανδημία συνεχίζεται ανά τον κόσμο, έφερε ένα σημαντικό αποτέλεσμα. Ποια είναι όμως η δική σας αποτίμηση για τη φετινή τουριστική περίοδο;
Είναι αλήθεια ότι η φετινή σεζόν ξεπέρασε τις προσδοκίες των επαγγελματιών. Οι πληρότητες κινήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα από τον Ιούλιο μέχρι σήμερα. Παρά ταύτα, οι επιχειρήσεις απέχουν πολύ από την πολυπόθητη κανονικότητα. Τα ξενοδοχεία, που συνήθως δούλεψαν 7 μήνες για να καλύψουν υποχρεώσεις 12 μηνών, δούλεψαν 4 μήνες για να καλύψουν υποχρεώσεις 24 μηνών.
Η σεζόν ήταν μικρή, τα ταμειακά διαθέσιμα χαμηλά, οι συσσωρευμένες υποχρεώσεις από την πανδημία τεράστιες, η βιωσιμότητα των Τ.Ο. είναι σε τεντωμένο σκοινί κλπ.. Σε αυτή την συγκυρία η θριαμβολογία είναι επιβλαβής καθώς καλλιεργεί μια πλαστή εικόνα στην κοινή γνώμη για την πραγματική κατάσταση των επιχειρήσεων.
• Τι ήταν αυτό που κατά τη γνώμη σας συνετέλεσε στο καλό αποτέλεσμα; Πώς κατάφερε η Ρόδος να πλησιάσει τους 1,4 εκατ. επισκέπτες;
Θεωρώ ότι για δεύτερη χρονιά οι ροδίτες ξενοδόχοι τήρησαν με ευλάβεια τα μέτρα προστασίας κατά της διασποράς του κορωνοϊού. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περιπτώσεις κρουσμάτων μέσα σε ξενοδοχεία ήταν ανύπαρκτες. Δυστυχώς, μειοψηφία επαγγελματιών στην εστίαση (π.χ. νυχτερινά κέντρα) δεν επέδειξαν την ίδια σοβαρότητα με αποτέλεσμα τον Αύγουστο η Ρόδος να μπει σε βαθύ κόκκινο στον ECDC. Αυτή η εξέλιξη «φρέναρε» τα έσοδα του Αυγούστου καθώς οικογένειες με μικρά παιδιά αποφάσισαν να ταξιδέψουν αλλού.
Συνήθως αποτυπώνουμε την τουριστική κίνηση σε αφίξεις και έσοδα. Δυστυχώς κανένα από τα δύο αυτά στοιχεία δεν μας επιτρέπει να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει σε διαφορετικές περιοχές και διαφορετικές επιχειρήσεις.
Φέτος για παράδειγμα, ενώ τα έσοδα ανά εισερχόμενο πελάτη φαίνεται να είναι υψηλότερα από άλλες χρονιές, οι τιμές των ξενοδοχείων φαίνεται να κινήθηκαν μεσοσταθμικά γύρω στο -15% σε σχέση με το 2019.
Είναι εφικτό να επιστρέψουμε άμεσα στα προ-πανδημικά αποτελέσματα αφίξεων παρ’ όλ αυτά δεν θεωρώ εφικτό τα ξενοδοχεία να μπορέσουν να επιστρέψουν ποτέ σε προ-πανδημικές κερδοφορίες.
• Θα είναι έτοιμος ο προορισμός στα τέλη Μαρτίου, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός, κ. Κικίλιας; Ποια είναι τα μηνύματα για το 2022; Πότε πιστεύετε ότι θα ανοίξει η επόμενη σεζόν;
Ο προορισμός είναι έτοιμος να ανοίξει ανά πάσα στιγμή. Η ημερομηνία ανοίγματος εξαρτάται από το ποσοστό εμβολιασμού και το ύψος των κρουσμάτων.
Είναι εφικτό να λειτουργήσουν κάποια ξενοδοχεία τον Μάρτιο/Απρίλιο αλλά δεν πιστεύω ότι θα μπορέσουμε να έχουμε τουρισμό για την πλειονότητα των καταλυμάτων πριν τον Μάϊο.
Σχετικά με το μέλλον, υπάρχει αισιοδοξία για την ζήτηση. Θεωρώ ότι η Ελλάδα, και βεβαίως η Ρόδος, θα είναι στο τουριστικό προσκήνιο την επόμενη δεκαετία.
Το επιχείρημα ενισχύεται από το ό,τι υπάρχει επενδυτική κινητικότητα στον κλάδο από μεγάλους επενδυτικούς οργανισμούς.
• Ποιες είναι οι κύριες προτεραιότητες της Ένωσης Ξενοδόχων Ρόδου;
Ακόμα και αν ξεπεραστούν πλήρως τα απόνερα της πανδημίας, υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις για τη βιωσιμότητά μας στο μέλλον.
Συντελεστής ΦΠΑ: Όσες φορές και να αναφερθούμε στο συντελεστή ΦΠΑ δεν είναι αρκετές. Όλοι πλέον συμφωνούν ότι η αύξηση του συντελεστή από την προηγούμενη κυβέρνηση ήταν εγκληματική για τον κλάδο, ιδιαίτερα στα νησιά.
Το κυβερνών κόμμα εκμεταλλεύεται τα έσοδα από τον αυξημένο ΦΠΑ με το πρόσχημα της έλλειψης δημοσιονομικού χώρου, παρά την προεκλογική δέσμευση για μεταφορά σε ενιαίο συντελεστή 11%. Είναι αδιανόητο να στερούμε από την πραγματική οικονομία τα οφέλη του υψηλού πολλαπλασιαστή στον βωμό του δημόσιου χρέους.
Παραπληροφόρηση & πρόβλημα ρευστότητας: Η κυβέρνηση έδρασε γρήγορα για να προστατεύσει τις επιχειρήσεις του τουρισμού από μαζικές αδυναμίες αποπληρωμών. Παρ’ όλα αυτά, έχει καλλιεργηθεί στην κοινή γνώμη ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις έλαβαν σε ενίσχυση μεγάλο μέρος του περιβόητου κρατικού αποθέματος. Οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, με εξαίρεση την επιστρεπτέα προκαταβολή, έλαβαν ενισχύσεις μόνο με τη μορφή ακριβών δανείων.
Οι αποπληρωμές των δανείων αυτών συσσωρεύονται στην τριετία 2022-2025. Τα ξενοδοχεία όχι μόνο δεν έλαβαν δωρεάν χρήμα, αλλά μετέθεσαν το πρόβλημα ρευστότητας για τα τρία επόμενα χρόνια.
Κόστος εργασίας: Τα ξενοδοχεία είναι εταιρίες εντάσεως εργασίας. Το εργασιακό κόστος συχνά προσεγγίζει το 40% του καθαρού εσόδου.
Ο κλάδος μας είναι από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας και από τους λίγους κλάδους που ακόμα ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις με συλλογικές συμβάσεις. Οι αυξημένες υποχρεώσεις των ξενοδοχείων κάνουν την ανανέωση τέτοιων συμβάσεων εξαιρετικά δύσκολη. Πέρυσι για παράδειγμα η ΠΟΞ και η ΠΟΕΤΤ οδηγήθηκαν στον ΟΜΕΔ για να καταφέρουν να υπογράψουν.
• Ποιες είναι όμως οι πιο βασικές προκλήσεις του κλάδου για το μέλλον πέρα από τον διεθνή ανταγωνισμό;
Αρχικά το παράδοξο της έλλειψης προσωπικού και της υψηλής ανεργίας. Η Ρόδος έχει σοβαρή έλλειψη προσωπικού για ανειδίκευτες ξενοδοχειακές ειδικότητες παρότι η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρώπη. Το θέμα της έλλειψης προσωπικού προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στη λειτουργία των ξενοδοχείων και σε κάποιες περιπτώσεις στελεχών τεράστια αύξηση του κόστους.
Για να μπορέσουν τα ξενοδοχεία να παρέχουν ικανοποιητικές υπηρεσίες αναγκάζονται να εισάγουν προσωπικό από άλλες περιοχές της Ελλάδος ή το εξωτερικό.
Το εισαγόμενο προσωπικό, που συνήθως διαμένει και σιτίζεται δωρεάν, δαπανά το εισόδημα τον χειμώνα σε άλλες περιοχές δημιουργώντας σοβαρές διαρροές στο τοπικό ακαθάριστο προϊόν. Το εξαιρετικά πολύπλοκο αυτό θέμα απαιτεί πολυδιάστατες μακροπρόθεσμες λύσεις όπως π.χ. νέα σχέδια πόλης με μόνιμη μεταφορά πληθυσμού και περισσότερη τουριστική κατάρτιση στα σχολεία.
Δεύτερον, η ανατίμηση και το κόστος ενέργειας: Στο πρόβλημα ρευστότητας έρχονται να προστεθούν οι συνεχόμενες ανατιμήσεις πρώτων υλών και προϊόντων. Το κατασκευαστικό κόστος έχει αυξηθεί κατά 25% από πέρυσι, ενώ το κόστος ηλεκτροδότησης έχει διπλασιαστεί σε διάστημα μικρότερο των 6 μηνών.
Τρίτον η πράσινη μετάβαση: Τα περιθώρια δράσης για την κλιματική αλλαγή έχουν στενέψει. Είναι ξεκάθαρο από τη συμφωνία του COP26 ότι οι περισσότεροι ηγέτες του πλανήτη έχουν ψηλά στην ατζέντα τους τα θέματα πράσινης επιχειρηματικότητας. Στον τουρισμό οι αεροπορικές εταιρείες ηγούνται της προσπάθειας για μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα.
Σύντομα θα κληθούμε στα ξενοδοχεία μας να κάνουμε επενδύσεις για μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Ενώ ομοφώνως τασσόμαστε δίπλα στην πράσινη μετάβαση, αυτές οι πρακτικές θα οδηγήσουν σε απότομες αυξήσεις του λειτουργικού κόστους και των επενδυτικών δαπανών.
Και τέλος, το πρόβλημα στις υποδομές: Η έλλειψη σε βασικές υποδομές, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά, δυσκολεύει τη δυνατότητα των προορισμών να εξυπηρετούν την ζήτηση. Το πρόβλημα αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στα μικρά νησιά όπως είναι π.χ. η Πάρος.
Η Ρόδος έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει τον διπλάσιο κόσμο αλλά οι υποδομές του νησιού συχνά δεν επαρκούν για να διατηρηθεί η εμπειρία σε υψηλό επίπεδο. Οι υποδομές πρέπει πάντα να βλέπονται συνδυαστικά με τις επενδύσεις πράσινης μετάβασης για μεγιστοποίηση ωφελειών προστασίας του περιβάλλοντος.
