Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς κατέστησε πολύ δυσχερέστερη την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ελλάδα, σε σύγκριση με άλλες χώρες που ακολούθησαν παρόμοια προγράμματα, υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας σε συνέδριο της Διεθνούς Διαφάνειας.
Oπως τόνισε, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς ήταν το σοβαρότερο από τα προβλήματα που αντιμετώπισε η χώρα τα τελευταία επτά χρόνια, καθώς «οι πολίτες έμειναν χωρίς πυξίδα και προοπτική, χωρίς σταθερά σημεία αναφοράς».
Ο ίδιος εκτίμησε ότι για να επιτύχουμε υψηλούς, αλλά και βιώσιμους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, μαζί με κοινωνική δικαιοσύνη, δεν αρκούν η δημοσιονομική προσαρμογή, οι επενδύσεις και η σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. «Πρέπει επίσης να προσδώσουμε κύρος στους θεσμούς, κάτι που είναι συνώνυμο με την εμπιστοσύνη στο μέλλον. Αδύναμοι, κλειστοί θεσμοί παράγουν αβεβαιότητα και απώλεια προσανατολισμού».
Δημιουργία «διπολικών καταστάσεων»
Ο κ. Στουρνάρας άσκησε κριτική στο πολιτικό σύστημα για τη δημιουργία «διπολικών καταστάσεων» στην κοινωνία. Oπως ανέφερε, το πολιτικό σύστημα επηρεάστηκε καθοριστικά από τις κοινωνικές αμφιθυμίες και ταλαντεύσεις και προσαρμόσθηκε σ’ αυτές, αποφεύγοντας δράσεις που θα δυσαρεστούσαν τους πολίτες ή θα διατάρασσαν τις σχέσεις τους με μεγάλες ή μικρές ομάδες συμφερόντων. Ακόμη, επισήμανε ότι η πελατειακή διάσταση του πολιτικού συστήματος επέδρασε αρνητικά στη λειτουργία των θεσμών.
Oπως διευκρίνισε, οι πελατειακές σχέσεις επέδρασαν καθοριστικά: α) στο ασφαλιστικό σύστημα (βλέπε πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, «ευγενή» και «φτωχά» ταμεία), β) στις αγορές προϊόντων (βλέπε κλειστά επαγγέλματα), γ) στην αγορά εργασίας (βλέπε μισθολογικές διαφορές), δ) στη δημόσια διοίκηση (βλέπε έλλειψη αξιολόγησης και κινήτρων), ε) στο φορολογικό σύστημα (βλέπε απαλλαγές ομάδων, ειδικά καθεστώτα).
Παρατήρησε, δε, ότι «οι ευνοϊκές ρυθμίσεις αυτών των ομάδων δημιούργησαν «χαμένους» και «κερδισμένους», τροφοδότησαν συγκρούσεις και κυρίως υπονόμευσαν την εμπιστοσύνη και την αποδοχή, τις βασικές δηλαδή προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών».
O κ. Στουρνάρας είπε ότι παρατηρείται ενίσχυση του λαϊκισμού. «Ο λαϊκισμός επιτρέπει σε κόμματα, κυβερνήσεις και πολίτες να παραβλέπουν θεσμούς, να παρεμβαίνουν στη λειτουργία τους, να αμφισβητούν τη χρησιμότητά τους, να μην αποδέχονται τις αποφάσεις τους και τις συνέπειες που συνεπάγεται η μη συμμόρφωση».
