Ο Σύριος μετανάστης, Μπασάρ Γουάκα, και η γυναίκα του που βρίσκεται σε προχωρημένη εγκυμοσύνη περιμένουν σε λίγες μέρες να φέρουν στον κόσμο το τρίτο τους παιδί, ενώ βρίσκονται αποκλεισμένοι στο νησί της Λέσβου, σ’ έναν ελαιώνα γεμάτο σκουπίδια και λάσπη, χωρίς τρεχούμενο νερό και τουαλέτα.
Σε κοντινή απόσταση, τρεις Σύριοι άνδρες μοιράζονται μια κακής ποιότητας σκηνή, σχεδιασμένη για δύο άτομα. Όπως και το ζευγάρι, έτσι κι αυτοί έφθασαν με μία φουσκωτή λέμβο από την Τουρκία για να ανακαλύψουν ότι ο καταυλισμός των μεταναστών βρίσκεται σε μία εγκαταλελειμμένη στρατιωτική βάση, ασφυκτικά γεμάτη.
«Αυτή δεν είναι ζωή για ανθρώπους», δηλώνει ο 23χρονος Ανάς Μπακούρ, ένας από τους άντρες που μοιράζεται την μουσκεμένη από την βροχή σκηνή. «Μέχρι και τα ζώα ζουν καλύτερα».
Ο Μπασάρ Γουάκα και η οικογένειά του
Υπάρχουν περισσότεροι από 8,500 αιτούντες άσυλο παγιδευμένοι στο νησί, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες κοιμούνται στο δάσος. Οι αρχικές εγκαταστάσεις των μεταναστών είχαν σχεδιαστεί για να στεγάσουν 3,000 άτομα, ενώ η ίδια κατάσταση επικρατεί και σε άλλα τέσσερα ελληνικά νησιά που βρίσκονται δίπλα στην Τουρκία.
Το 2016, συνήφθη μια συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, ανακόπτοντας την ανεξέλεγκτη έξοδο σχεδόν ενός εκατομμυρίου ατόμων διαμέσου του Αιγαίου πελάγους. Βάσει της συμφωνίας, οποιοσδήποτε επιχειρήσει να εισχωρήσει στην Ελλάδα από την Τουρκία και δεν πληροί τις προϋποθέσεις ασύλου θα πρέπει να απελαθεί.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι είναι πρόθυμοι να συζητήσουν για περαιτέρω συνεργασία στο σύμφωνο μετανάστευσης με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έφθασε στην Αθήνα την Πέμπτη για να επισκεφθεί για πρώτη φορά τη χώρα ως πρόεδρος κράτους, με την τελευταία μάλιστα επίσκεψη Τούρκου αρχηγού κράτους να χρονολογείται το 1952.
Μολονότι, το 2016 επακόλουθο της συμφωνίας ήταν η μείωση των αφίξεων, πρόσφατα παρατηρήθηκε σταδιακή αύξηση τους. Σύμφωνα με στοιχεία του UNHCR, τους τέσσερις μήνες μέχρι τον Νοέμβριο, 15,800 αιτούντες άσυλο έφθασαν στα ελληνικά νησιά, σημειώνοντας μία άνοδο ύψους 27% από το προηγούμενο έτος. Ένας εκπρόσωπος του UNHCR ανέφερε ότι οι περισσότεροι ήταν Σύριοι, Ιρακινοί και Αφγανοί, όπως ήταν και κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Οι ομάδες αρωγής και οι ειδικοί στην μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης τονίζουν ότι το κύριο πρόβλημα είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την βελτίωση των συνθηκών στα ελληνικά νησιά, με την ελπίδα ότι θα αποτρέψουν όλο και περισσότερους μετανάστες να διασχίσουν την θάλασσα.
«Κανένας δεν πρόκειται να το παραδεχτεί, αλλά είναι ένας αποθαρρυντικός παράγοντας, ένα αποθαρρυντικό μήνυμα για όποιον θέλει να έρθει», δήλωσε ο διευθυντής ερευνητικών προγραμμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Ελλάδας, Κωνσταντίνος Φίλης.
Οι εθελοντές επισημαίνουν πως υπάρχει έντονη έλλειψη ιατρικής περίθαλψης, οι συνθήκες διαβίωσης είναι τραγικές και όλο και περισσότεροι αιτούντες άσυλο πάσχουν από κατάθλιψη και βλάπτουν τον εαυτό τους ή επιχειρούν να αυτοκτονήσουν. Οι κάτοικοι του καταυλισμού λένε ότι οι συμμορίες, ορισμένοι κουβαλώντας μαχαίρια, περιφέρονται τα βράδια, ενώ υπάρχει ελεύθερη διακίνηση ναρκωτικών και αλκοόλ, με τις γυναίκες να μένουν κλεισμένες στα καταφύγια τους με τον φόβο μην τους επιτεθούν.
«Το κάθε κορίτσι σ’ αυτό τον καταυλισμό περιμένει ότι οποιαδήποτε στιγμή κάποιος θα της επιτεθεί», λέει η 22χρονη Σαχέντ Νάτζι από το Ιράκ.
«Κανείς δεν θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο για να έρθει με μία μικρή βάρκα, εάν η Τουρκία είναι καλή και έχει την δυνατότητα να ζήσει εκεί», δήλωσε η Αμάλ Αντουάν, μία παλαιστίνια, γεννημένη στη Συρία, που τώρα βρίσκεται στη Λέσβο. Η Αντουάν, η οποία αποπειράθηκε επτά φορές να διαφύγει μέσω θαλάσσης πριν φτάσει στη Λέσβο, είπε ότι ίσως να το ξανασκεφτόταν, αν γνώριζε τις συνθήκες που επικρατούν εδώ. «Αν το ήξερα νωρίτερα, ίσως να μην είχα έρθει ποτέ».
Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, Φίλιππος Γκράντι, δήλωσε στο Reuters ότι «υπήρξε κάποια γενικότερη αντίσταση στη μετακίνηση ανθρώπων από τα νησιά, κι όχι στη δημιουργία ενός πόλου έλξης». Το Υπουργείο μετανάστευσης της Ελλάδας, το οποίο διαχειρίζεται τον καταυλισμό της Λέσβου, δήλωσε ότι προσπαθεί να διευκολύνει τον συνωστισμό, αλλά δεν μπορεί να απομακρύνει πολλούς ανθρώπους λόγω του Συμφώνου ΕΕ-Τουρκίας, ενώ αρνήθηκε να σχολιάσει περαιτέρω τις συνθήκες στη Λέσβο και στα άλλα ελληνικά νησιά.
Ενόψει της επίσκεψης του Ερντογάν, ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, δήλωσε σε Τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο την Τετάρτη, ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ήταν δύσκολη αλλά αναγκαία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προσέφερε εκατομμύρια στην Ελλάδα ως βοήθεια έκτακτης ανάγκης, δήλωσε την Πέμπτη ότι συνεργάζεται σε καθημερινή βάση με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες στα νησιά, αλλά χρειάζεται να γίνουν ακόμη πολλά περισσότερα.
«Έχω ήδη εκφράσει την απογοήτευσή μου για το γεγονός, ότι παρόλο που οι αρχές έχουν στη διάθεση τους τόσα χρήματα, ακόμα η κατάσταση σε κάποια νησιά είναι απαράδεκτη», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς.
Στη Λέσβο, η άλλοτε φιλόξενη κοινότητα έχει «μπουχτίσει» πλέον. Το Σάββατο, οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν τα αυτοκίνητα τους για να μπλοκάρουν ένα φέριμποτ που ξεφόρτωνε εμπορευματοκιβώτια που προορίζονταν να στεγάζουν περισσότερους πρόσφυγες. Ο δήμαρχος του νησιού, Σπύρος Γαληνός, δήλωσε ότι οι πολιτικές της ΕΕ έχουν μετατρέψει το νησί σε μία «ανοιχτή φυλακή» και απαίτησαν διαμαρτυρίες και απεργίες κατά της συμφωνίας. Καθισμένος στο γραφείο του με θέα το λιμάνι, συνέκρινε τη Λέσβο με έναν αρσιβαρίστα που του ζητείται να σηκώσει ολοένα και μεγαλύτερα βάρη: «Σήμερα, λυγίζουμε. Όταν καταρρεύσουμε, η κατάσταση θα γίνει εντελώς ανεξέλεγκτη και εκρηκτική».
Πίσω στον ελαιώνα, ο Γουάκα και η έγκυος σύζυγός του είναι απελπισμένοι. «Αν δεν μπορούν να φιλοξενήσουν όλους αυτούς τους ανθρώπους, τότε γιατί τους δέχονται εξαρχής;», ρώτησε ο Γουάκα. «Αφήστε τους να πνιγούν στη θάλασσα, τουλάχιστον θα πεθάνουν και θα ξεκουραστούν».
Πηγή: Reuters, Επιμέλεια κειμένου: Μιχαέλα Αναστασοπούλου
