Έκθεση Πισσαρίδη: Τι προτείνει για τον τομέα της Υγείας

Στις χρόνιες παθογένειες του Εθνικούς Συστήματος Υγείας αλλά και στην αναπτυξιακή προοπτική του φαρμακευτικού κλάδου, αναφέρεται η Έκθεση Πισσαρίδη, η οποία τονίζει πως η δομή του θα πρέπει να βελτιωθεί, αλλιώς θα επικρατήσει η τάση για μείωση της ποιότητας των υπηρεσιών και αύξηση του κόστους. Μάλιστα η έκθεση έρχεται ακριβώς στη στιγμή που και βρίσκεται σε διαβούλευση η αρχική έκδοση της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020 – 2025 από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με την οποία συνολικά επιχειρούνται 21 δράσεις.

Τα δεδομένα που καταγράφονται στην έκθεση δεν είναι κάτι νέο καθώς επίσημες ανακοινώσεις από δημόσιους Ελληνικούς και Ευρωπαϊκού οργανισμούς καθώς και μελέτες θεσμικών φορέων. Αν ανατρέξει κάνεις ακόμη και 10 χρόνια πίσω θα διαπιστώσει τις ίδιες αναφορές και παραδοχές από το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων στην Υγεία. Το μοναδικό που πλέον δεν θεωρείται πρωτεύον θέμα είναι η κατάχρηση των πόρων και τα «πάρτι» στις προμήθειες.

Είναι γεγονός ότι η δεκαετής οικονομική κρίση οδήγησε σε οριζόντιο και καθόλου ορθολογικό περιορισμό των δημοσίων δαπανών για την υγεία με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος αυτής να μετακυληθεί στις τσέπες των πολιτών.

Πιο συγκεκριμένα αξίζει να επαναλάβουμε τα βασικότερα νούμερα:

• Η συνολική δαπάνη (δημόσια και ιδιωτική) έχει υποχωρήσει στο 7,7% του ΑΕΠ (2018) έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην ΕΕ
• Η δημόσια δαπάνη έχει υποχωρήσει στο 4,5% του ΑΕΠ έναντι 7,9% στην ΕΕ .
• Η συνολική κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 1.327 ευρώ το 2018, έναντι 2.027 ευρώ το 2009
• Η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα υποχώρησε κατά 43,9% μεταξύ 2009 και 2018, όπου και διαμορφώθηκε στα 779 ευρώ.

Την ίδια στιγμή η κρίση οδήγησε σε δραματική μείωση και των υπηρεσιών υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της αξιολόγησης συστημάτων υγείας 35 χωρών από το Euro Health Consumer Index (ECHI), η Ελλάδα το 2018 κατείχε την 29η θέση με 615 βαθμούς (άριστα οι 1.000 βαθμοί), ενώ το 2012 κατείχε την 22η θέση.

Επίσης σημαντικά συμπεράσματα εξάγονται και από έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Connect) το 2018, που εξετάζει την υιοθέτηση και χρήση ψηφιακής τεχνολογίας (e-Health) από τους γενικούς γιατρούς στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (Δείκτης eHealth adoption). Στην έρευνα εξετάζονται τέσσερις διακριτές περιοχές:

α) Χρήση Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας,

β) υιοθέτηση της ανταλλαγής πληροφοριών για την υγεία

γ) υιοθέτηση Τηλεϊατρικής και

δ) υιοθέτηση Προσωπικού Φακέλου Υγείας

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 23η θέση μεταξύ 27 χωρών της ΕΕ

Αγκυλώσεις

Όπως αναφέραμε, το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει σημαντικές παθογένειες, προβλήματα υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης σε τμήματά του, αλλά κυρίως ανορθολογικής κατανομής των υλικών και ανθρώπινων πόρων. Σύμφωνα με την έκθεση τα κυριότερα προβλήματα είναι τα εξής:

• Απουσία μηχανισμών αξιολόγησης, ελέγχου και ποιότητας στις μονάδες υγείας. Να σημειώσουμε εδώ ότι μια προσπάθεια ξεκίνησε πρόσφατα για τα νοσοκομεία με το νεοσύστατο Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία.
• Υποστελέχωση και ανορθολογική κατανομή του υγειονομικού δυναμικού.
• Απουσία οργανωμένου συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ).
• Έλλειψη σύγχρονων μονάδων περίθαλψης (νοσηλεία στο σπίτι, μονάδες ημερήσιας νοσηλείας, κέντρα αποκατάστασης, μονάδες χρονίως πασχόντων).
• Περιορισμένη χρήση της ηλεκτρονικής υγείας και υιοθέτησης των νέων ψηφιακών τεχνολογιών.
• Ύπαρξη ισχυρής παραοικονομίας και άτυπων πληρωμών που υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τέταρτο του συνόλου των άμεσων ιδιωτικών πληρωμών
• Σύνθεση της φαρμακευτικής δαπάνης και συστήματα παρακολούθησής της.
• Εμπόδια επένδυσης στον κλάδο φαρμάκου.

Προτάσεις πολιτικής

Για την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών του τομέα υγείας, αλλά και για αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του κοινωνικού του ρόλου, απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος.

Προτείνεται από την έκθεση να δοθεί άμεση προτεραιότητα στο σύστημα πληροφόρησης και παρακολούθησης των ιατρικών πράξεων και δαπανών, όπου η υστέρηση είναι μεγάλη. Τα δημόσια νοσοκομεία δεν λειτουργούν αποτελεσματικά και, εκτός των άλλων, υποφέρουν από βάρος που δεν θα έπρεπε να τους αναλογεί, λόγω μεγάλης ανεπάρκειας στο σύστημα πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας.

Είναι σημαντικό να λειτουργούν με πολύ περισσότερους βαθμούς αυτονομίας και διαφάνειας. Η φαρμακευτική δαπάνη έχει περιοριστεί, αλλά με τρόπο που δεν είναι διατηρήσιμος και οι σχετικοί κανόνες χρήζουν άμεσων προσαρμογών. Ταυτόχρονα, υπάρχουν περιθώρια στον κλάδο για προσέλκυση σε μεγάλη κλίμακα δραστηριοτήτων σε Έρευνα & Ανάπτυξη όπως και σε κλινικές μελέτες.

Ειδικότερες προτεραιότητες για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος αποτελούν:

Εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση του νοσοκομειακού τομέα

• Αύξηση διοικητικής και οικονομικής αυτονομίας των δημόσιων νοσοκομείων, διασύνδεση με τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας μέσω προγραμματικών συμβάσεων.
• Ενίσχυση συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης νοσοκομείων και άλλων μονάδων υγείας.
• Εξορθολογισμός της δημόσιας δαπάνης προμηθειών φαρμάκων και υλικών.
• Ορθολογικότερη κατανομή ιατρικού, νοσηλευτικού προσωπικού στα νοσηλευτικά ιδρύματα και τα κέντρα υγείας της χώρας. Κίνητρα σε γιατρούς ώστε να στελεχωθούν τα ιδρύματα σε απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη.
• Ανάπτυξη συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υγείας όπως με συμβάσεις με ιδιωτικές κλινικές, συμβάσεις διαχείρισης ή μίσθωσης εξοπλισμού, ή συμβάσεις εκχώρησης.

Ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ)

• Ανάπτυξη ενός διασυνδεδεμένου και ολοκληρωμένου συστήματος ΠΦΥ που θα διασφαλίζει καθολική και ισότιμη κάλυψη αναγκών υγείας και φροντίδας και θα στοχεύει στην προαγωγή της υγείας και στην πρόληψη της ασθένειας ώστε να μειωθεί η συσσώρευση ασθενών στα νοσοκομεία.
• Επιπλέον χρηματοδότηση στην πρόληψη και στους εμβολιασμούς.

Ψηφιοποίηση του τομέα υγείας

• Πλήρης και κατά προτεραιότητα ανάπτυξη του συστήματος ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, διευκολύνοντας την πρόσβαση των πολιτών στο σύστημα υγείας, τη διαφάνεια, και βελτιώνοντας τη διαδικασία διάγνωσης ή άμεσης παροχής φροντίδας.
• Ευφυής υγεία και έξυπνο νοσοκομείο (μείωση κόστους και βελτιστοποίηση αποδοτικότητας).
• Τηλεϊατρική (φροντίδα ασθενών μέσω τεχνολογίας πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών). Παροχή απομακρυσμένων υπηρεσιών διάγνωσης για επείγοντα περιστατικά.
• Επέκταση του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και στα νοσοκομεία.
• Αναβάθμιση των ψηφιακών συστημάτων των νοσοκομείων και των υπόλοιπων μονάδων υγείας και ανταλλαγή πληροφοριών υγείας μεταξύ των συστημάτων ΤΠΕ όλων των φορέων υγείας (δημόσιων και ιδιωτικών).
• Ανάπτυξη συστήματος ηλεκτρονικών προμηθειών νοσοκομείων: Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών προμηθειών, κυρίως στα δημόσια νοσοκομεία, είναι απαραίτητη ώστε το σύστημα να γίνει διαφανές, ελεγχόμενο και οικονομικά αποδοτικό.
• Αξιοποίηση των μεγάλων βάσεων δεδομένων και των Real World Evidence Data (για στόχευσηκαι παροχή εξατομικευμένων ιατροτεχνολογικών προϊόντων και φαρμάκων).

Φαρμακευτική πολιτική – κίνητρα για επενδύσεις και Ε&Α

• Τιμολόγηση, αξιολόγηση, διαπραγμάτευση, συνταγογράφηση, παραγωγική προοπτική με στόχο τη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στα καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες.
• Αύξηση της διείσδυσης γενόσημων στην αγορά, μέσω σχετικών κινήτρων προς όλους τους εμπλεκόμενους στην αλυσίδα των αποφάσεων.
• Εξορθολογισμός κινήτρων στη φαρμακευτική δαπάνη, με συνυπευθυνότητα των μερών ή, αντίστοιχα όριο στο τμήματα της δαπάνης που καλούνται να επωμιστούν. Εφαρμογή πρωτοκόλλων για τη συνταγογράφηση φαρμάκων που είναι η μόνη συστηματικά βιώσιμη λύση για χαμηλή δαπάνη.
• Διασύνδεση των επιστροφών και εκπτώσεων (clawback και rebate) που επιβάλλονται με χαρακτηριστικά καινοτομίας, έρευνας, επενδύσεων των επιχειρήσεων και κλινικές μελέτες.
• Υιοθέτηση ευνοϊκής φορολογικής πολιτικής για την παραγωγή και τις τεχνολογικές επενδύσεις στον φαρμακευτικό κλάδο.
• Ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου, πολιτικές για την ανάπτυξη της κλινικής έρευνας, της φαρμακευτικής καινοτομίας στην Ελλάδα και την αδειοδότηση φαρμάκων.
• Προώθηση θεσμικού πλαισίου για συνεργασία πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων με τον κλάδο φαρμάκου για τη διεξαγωγή κλινικών μελετών με πολλαπλά οφέλη για τους ασθενείς, τα δημόσια έσοδα και τον φαρμακευτικό κλάδο.