Δεκάδες χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και μεγάλες ιστορικές επιχειρήσεις θα αλλάξουν χέρια τους επόμενους μήνες στο πλαίσιο των προγραμμάτων διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων από τις τράπεζες.
Η ώρα μηδέν για τις εταιρείες που δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις έφτασε, πυροδοτώντας ένα κύμα ανακατατάξεων το οποίο θα μεταβάλει δραστικά τις ισορροπίες στην επιχειρηματική ζωή του τόπου. Η τρόικα τον Δεκέμβριο άσκησε μεγάλη πίεση στις συστημικές τράπεζες (Αlpha Bank, Πειραιώς, Εθνική, Eurobank) προκειμένου να προχωρήσουν χωρίς καμία καθυστέρηση στη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα τελεσίγραφο της τρόικας, καθώς η υποχρέωση για τη διαχείρισή τους θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει το 2013 – αμέσως μετά την ανακεφαλαιοποίηση. Τα stress tests στα οποία υποβλήθηκαν οι τράπεζες έδωσαν την αφορμή να καθυστερήσει η διαδικασία και τώρα πλέον η τρόικα πιέζει ασφυκτικά τις τράπεζες να πάρουν τις δύσκολες αποφάσεις. Συνολικά, οι τράπεζες έχουν δώσει περίπου 230 δισ. δάνεια και από αυτά περίπου τα 120 δισ. δόθηκαν σε επιχειρήσεις. Από αυτά, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, το 29,3% είναι σε καθυστέρηση. Συζητάμε για περίπου 35 δισ. ευρώ που πήραν εταιρείες, δηλαδή τα μισά από το σύνολο των περίπου 70 δισ. που είναι τα «κόκκινα» δάνεια στο σύνολο των 230 δισ. ευρώ. Για τα καταναλωτικά και τα στεγαστικά οι τράπεζες έχουν πάρει σημαντικές προβλέψεις, αλλά για τα επιχειρηματικά δάνεια δεν έχουν ακολουθήσει ανάλογη επιθετική πολιτική.
Ο χρόνος μετρά αντίστροφα
Τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν αποφασίσει να δημιουργήσουν υπερ-διευθύνσεις οι οποίες θα αναλάβουν να διαχειριστούν τα κόκκινα δάνεια. Μόλις παραδοθούν στο τέλος του μήνα τα πορίσματα των ελέγχων της BlackRock, ο χρόνος θα αρχίσει να μετρά αντίστροφα. Οι υπερ-διευθύνσεις για τα κόκκινα δάνεια θα αρχίσουν να καλούν τους επιχειρηματίες που έχουν καθυστερήσει τις πληρωμές των οφειλών τους και θα τους ζητούν να παρουσιάσουν πλάνα αναδιάρθρωσης των εταιρειών τους. Θα ξεκινά ένας κύκλος διαπραγμάτευσης χωρίς γενικούς κανόνες, καθώς κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Οι προτάσεις θα ποικίλλουν ανάλογα με την επιχείρηση και τα προβλήματά της: αλλού οι τράπεζες θα ζητούν αύξηση κεφαλαίου (να βάλει δηλαδή ο επιχειρηματίας χρήματα), αλλού διακοπή κάποιων δραστηριοτήτων, αλλού αναχρηματοδότηση, αλλού πωλήσεις ή λουκέτο θυγατρικών κ.ο.κ. Το πιθανότερο είναι ότι θα γίνεται ένας συνδυασμός των παραπάνω επιλογών, ενώ οι τράπεζες είτε θα διορίζουν μέλη στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών προκειμένου να ενεργούν ως επίτροποι, είτε θα θέτουν ως όρο την αλλαγή του management, ώστε να διασφαλίζουν ότι θα τηρηθεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης.
Η διαδικασία αυτή θα ξεκινήσει μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους και εκτιμάται ότι θα διαρκέσει δύο με τρία χρόνια. Στο διάστημα αυτό μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων θα οδηγηθεί σε εξαγορές, συγχωνεύσεις ή και αλλαγές διοίκησης. Οι τράπεζες θα επιδιώξουν να ελέγξουν -όσο αυτό είναι δυνατόν- τους σεισμικούς κλυδωνισμούς που θα προκαλέσει στην ελληνική επιχειρηματική σκηνή η συγκεκριμένη διαδικασία. Ωστόσο, δεν θα είναι εύκολο. Η τρόικα το απαίτησε και έτσι ο δεύτερος έλεγχος της BlackRock (που ολοκληρώνεται στο τέλος του μήνα) εστιάστηκε στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η εξειδικευμένη εταιρεία θα παραδώσει το πόρισμα με τις διαδικασίες που θα πρέπει να τηρεί στο εξής καθεμία από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες ξεχωριστά. Η τρόικα θέτει ως όρο την ύπαρξη και τήρηση βιώσιμων επιχειρηματικών σχεδίων, ενώ θέτει φραγμούς σε αναχρηματοδοτήσεις επιχειρηματικών δανείων τα οποία δεν υπακούν σε οικονομική λογική.
Οι προβληματικοί κλάδοι
Στις μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν πάρει σημαντικές χορηγήσεις οι τράπεζες δεν θα τραβήξουν εύκολα το χαλί, καθώς οι προβλέψεις που θα υποχρεωθούν να πάρουν θα πλήξουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Ωστόσο, κλάδοι που θεωρούνται προβληματικοί ή υπερδανεισμένοι, π.χ. εμπορία Ι.Χ., ιχθυοτροφεία, μέσα ενημέρωσης, κατασκευές, λιανικό εμπόριο κ.λπ., θα συνεχίσουν να είναι σε καθεστώς πολιορκίας όσον αφορά στην αντιμετώπισή τους από τις τράπεζες. Το πρώτο κύμα θα παρασύρει κυρίως τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις που μέχρι σήμερα επιβίωναν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και τις μικρομεσαίες εταιρείες που έχουν πληγεί καίρια από την κρίση. Υπάρχουν περιπτώσεις εταιρειών οι οποίες προ κρίσης είχαν τζίρο 15-16 εκατ. ευρώ τον χρόνο και δάνεια 7-8 εκατ. ευρώ. Σήμερα οι πωλήσεις τους έχουν υποχωρήσει στο 1,5 εκατ. και τα δάνεια με τους τόκους κ.λπ. έχουν αυξηθεί στα 11 εκατ. ευρώ. Αν η διαχείριση των κόκκινων δανείων δεν αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη θανάτου γι’ αυτές τις εταιρείες, σηματοδοτεί τη δραματική συρρίκνωση δραστηριοτήτων-προσωπικού, και φυσικά την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Υστερα από τέσσερα χρόνια βαθιάς ύφεσης, όπου καταστράφηκε το 25% της ελληνικής οικονομίας, η διαχείριση το 2014 των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά τις υποδείξεις της τρόικας θα είναι οι τίτλοι τέλους για τις επιχειρήσεις που ισορροπούσαν μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.
