Του Ν. Μυλωνά
Α. Συμπληρώνεται 3 χρόνια από την απορρόφηση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου από ALPHA NANK με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδας με πολιτική απόφαση της τότε κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Μια Δευτέρα πρωί, 21.500 Δωδεκανήσιοι μέτοχοι έχασαν το μετοχικό τους κεφάλαιο, μια σειρά καταθέσεων τους πέρασαν στα χέρια μιας ‘’συστημικής μεν, χρεοκοπημένης δε τράπεζας’’ ενισχύοντας το χαρτοφυλάκιο της. Η πιο επιβλαβής εξέλιξη όμως ακολουθεί και αφορά τα ενυπόθηκα δάνεια της. Οι τελευταίες αποφάσεις της Βουλής για τα προαπαιτούμενα του 3ου μνημονίου γύρω από την ανακεφαλαιοποίηση-πώληση των 4 τραπεζών οδήγησαν στο πέρασμα της διαχείρισης τους στα διαβόητα hedge funds στα οποία ανήκει πλέον όλο το ενυπόθηκο τμήμα της Δωδεκανησιακής ακίνητης περιουσίας! Υπήρχε άλλη πολιτική τότε; ΝΑΙ! η σούπερ-φιλελεύθερη orderliberal κυβέρνηση CDU-SPD Μέρκελ-Σόυμπλε-Γκάμπριελ το 2009 μπροστά στην κρίση ανακοίνωσε δημιουργία ταμείου διάσωσης των περιφερειακών τραπεζών-Landersbanken που μπορεί να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα σε μικρές επιχειρήσεις με χαμηλά έσοδα και στα νοικοκυριά εν μέσω κρίσης και να συμμετάσχουν στην ανάκαμψη.
Β. Ελάχιστες ήταν οι τοπικές αντιδράσεις τότε και αυτές διέπονταν από πολιτική και οικονομική σκοπιμότητα. Σήμερα ελάχιστοι θα την θυμηθούν μπροστά στον Αρμαγεδδώνα των χρηματοπιστωτικών εξελίξεων στην χώρα μας και στον κόσμο. Η διαδικασία εκκαθάρισης και η απόδοση ευθυνών…. στις ‘’ελληνικές καλένδες’’ (η Τράπεζας Κρήτης (σκάνδαλα Κοσκωτα-1989) ακόμη να ολοκληρώσει την διαδικασία εκκαθάρισης)! Μια ομάδα μετόχων, προς τιμήν τους, ’’κρατάει ανοικτό το θέμα με την δημιουργία συλλόγου μεριδιούχων που διεκδικούν με ένδικα μέσα την οικονομική και κυρίως ηθική αποζημίωση, σε βάρος του διοικητικού συμβουλίου και των διευθυντικών στελεχών της. Τα γεγονότα αποδεικνύουν τον μικρό βαθμό συνειδητοποίησης της αξίας μιας τοπικής συνεταιριστικής τράπεζας και αυτός είναι ο σκοπός του κειμένου.
Γ. Η Δωδεκανήσου είχε ξεφύγει από τον καταστατικό της ρόλο. Ο συνεταιριστικό-πιστωτικός χαρακτήρας της αλλοιώθηκε (μιμούμενη τις συστημικές τράπεζες) προσχωρώντας σταδιακά στο πνεύμα του εύκολου υπερδανεισμού της δεκαετίας 2000-2010, μπαίνοντας έτσι ως μη όφειλε στο φαύλο κύκλο του υψηλού ρίσκου δανεισμού, αφού το καταστατικό της δέσμευε το Δ.Σ. στη χορήγηση δανείων : ‘’να γίνονται με την μεγίστη δυνατή εξασφάλιση για να καλύπτονται τα συμφέροντα και η περιουσία των μετόχων’’ και ότι ‘’θα υπηρετήσει βελτίωση της τοπικής βιομηχανίας, τουρισμού, βιοτεχνίας, εμπορίου, γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας’’! Τίποτα δεν τηρήθηκε: το 60%(!) των δανείων της ήταν προς το εμπόριο, τον στεγαστικό τομέα και τα καταναλωτικά, αγνοώντας τους βασικούς τομείς παραγωγικής ανασυγκρότησης της τοπικής οικονομίας αφού χρηματοδότησε τον πρωτογενή τομέα με 0,4% και τον βιομηχανικό 0% !!! Σημεία εκφυλισμού ήταν ο υψηλός δανεισμός των μελών του διοικητικού της συμβουλίου, ο δανεισμός του στελεχιακού της δυναμικού με ζημιογόνο για την τράπεζα επιτόκιο, οι απαράδεκτα υψηλές αμοιβές διευθυντικού της προσωπικού ακόμη και όταν η τράπεζα λειτουργούσε με παθητικό! ΚΡΙΜΑ!
Δ. Στην όλη διαχείριση του συνεταιριστικού πειράματος της Τρ.Δω. 1995-2013 έλειψε η ιδεολογική ηγεμονία του κοινωνικού της ρόλου και η πρακτική του σεβασμού του αυτοελέγχου. Επικράτησε η λογική της εμπορευματοποίησης και της διολίσθησης στον άκρατο μερκαντιλισμό της εποχής, παραβιάζοντας τις ίδιες καταστατικές δεσμεύσεις της! Ετσι η τράπεζα κατέρρεε χωρίς αντιστάσεις! Η διοίκηση και οι μάνατζερ έχουν τεράστια ευθύνη. Η αντιμετώπιση της κρίσης του 2008 με ευθύνη του ΔΣ δεν κινήθηκε στην τροχιά του αναγκαίου στρατηγικού σχεδιασμού και αποκρύπτοντας την αλήθεια μέσω του εφησυχασμού την οδήγησαν στον…μέσω κυβέρνησης θάνατο!
Γ. Τι χάσαμε όμως ως κοινωνία με την απώλεια της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου;
— η σημαντικότερη απώλεια είναι με την διάλυση της ναυάγησε μια ακόμη εναλλακτική πρόταση τοπικής καπιταλιστικής) ανάπτυξης μέσω της ‘’θεμελίωσης διαδικασιών τοπικής και περιοχικής (regional) Δωδεκανησιακής ανάπτυξης αξιοποιώντας τοπικούς κεφαλαιακούς πόρους’’! και η μονοπώληση των αναπτυξιακών προοπτικών από 4 απρόσωπους κεφαλαιοκρατικούς τραπεζικούς ομίλους, δηλαδή στα hedge funds (=κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου!)’’.
Δ. Η δραματική οικονομική κατάσταση στα νησιά μας έχει ανάγκη την συνεταιριστική ιδέα και πρακτική. Δεν φταίνε οι ιδέες και τα διανοητικά εργαλεία! Συχνά αχρηστεύνται εργαλεία και προϊόντα υψηλού κοινωνικού περιεχομένου, όταν οι άνθρωποι και η ιδεολογία τους που τα χειρίστηκαν είναι ανεπαρκείς. Η αποτυχία τα οδηγει στην αδιαφορία ή στην κοινωνική απόρριψη.
Έχουμε σαν τοπική κοινωνία την ανάγκη της Τράπεζας Δωδεκανήσου!
Η πρόταση της θα επανακάμψει! Μόνο που το πείραμα θα επαναληφτεί σε μια νέα περίοδο με νέους όρους και νέες ιεραρχήσεις που θα στηρίζονται στις εμπειρίες των αποτυχιών και τα συμπεράσματα μας. Ο Συνεταιρισμός ακόμη και στον τραπεζικό τομέα θα επανακάμψει όταν υπάρξουν οι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες που θα ξεπεράσουν τις σημερινές καταθλιπτικές νεοφιλελευθερες αριστερο-δεξιές πολιτικές.
Ν. Μυλωνάς
