Το τηλεγράφημα του ΑΠΕ το πρωί της περασμένης Κυριακής έλεγε τα εξής: «Ενταση επεκράτησε, για μια ακόμα φορά, κατά τη διάρκεια της νύχτας έξω από το Πολυτεχνείο. Ομάδα νεαρών, που, σύμφωνα με την Αστυνομία, κατέφευγε στο ίδρυμα, πραγματοποίησε επιθέσεις με βόμβες μολότοφ και πέτρες εναντίον της δύναμης των ΜΑΤ, στη συμβολή των οδών Πατησίων και Τοσίτσα. Τα επεισόδια άρχισαν γύρω στις 23.00 χτες (σ.σ. Σάββατο) και διήρκεσαν μέχρι τις 02.30 τα ξημερώματα, οπότε και επανήλθε η ηρεμία στην περιοχή». Το ξέρω ότι ίσως δεν προκαλεί εντύπωση, αλλά το ίδιο έλεγε και το ρεπορτάζ του kathimerini.gr την προηγούμενη ημέρα. Εάν ανατρέξει κανείς σε τηλεγραφήματα και ρεπορτάζ του Σαββατοκύριακου, κάθε Σαββατοκύριακου, θα δει περίπου τα ίδια. Είναι ένα διαρκές copy-paste της πραγματικής ζωής…
Κυριακάτικο κήρυγμα
Τις προάλλες, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, ένας αρχιμανδρίτης κάλεσε από άμβωνος κατοίκους και επιχειρηματίες να μην εγκαταλείψουν τα Εξάρχεια, διότι «θα φτιάξει η συνοικία σας». Με αυτή την ελπίδα φαίνεται ότι ζουν οι πολίτες που κατοικούν και επιχειρούν πέριξ του Πολυτεχνείου, όπως συνάγεται από συνομιλίες που είχε μαζί τους η «Κ» (τα στοιχεία όλων βρίσκονται στη διάθεση της εφημερίδας). Κυρίως, όμως, ζουν με τον φόβο και την αγανάκτηση – την απόγνωση. Οι κάτοικοι και οι επαγγελματίες, σύμφωνα με δηλώσεις τους στην «Κ», συναντούν κλειστές πόρτες παντού: υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, Ελληνική Αστυνομία, Δήμος Αθηναίων, κανείς δεν μοιάζει ικανός να δώσει λύση, έστω και μακροπρόθεσμη.
Μια… ειδυλλιακή εικόνα
Ανήμερα τα Φώτα, η «Κ» βρέθηκε στο εσωτερικό του Πολυτεχνείου. Σαν μια υπαίθρια… γκαλερί, το ίδρυμα φιλοξενεί στους τοίχους του δεκάδες κιλά σπρέι, στις διαδρομές του σκουπίδια και βρωμιά (μάκα, επί το λαϊκώτερον) και στα κτίρια σπασμένα παράθυρα και σκισμένα σκίαστρα. Βέβαια, θαυμάσαμε την αρχιτεκτονική, τα υλικά της κατασκευής, τα μοντερνιστικά κτίρια επέκτασης των μεταπολεμικών δεκαετιών, το πράσινο, το φως που αντανακλάται στα μάρμαρα και στα παράθυρα. Λίγοι νέοι με σκύλους έκαναν βόλτα στον χώρο και κάποιοι τάιζαν αδέσποτες γάτες, άλλοι έπιναν καφέ στα σκαλοπάτια του κεντρικού κτιρίου, κάποιοι απλώς στέκονταν σε διάφορα σημεία ακίνητοι για ώρες και μετά χάνονταν εντός αιθουσών ή εργαστηρίων.
Ωραία εικόνα, ε; Δεν είναι, όμως, έτσι τα πράγματα. Και, ασφαλώς, δεν είναι μόνον τα γκραφίτι και οι βαριοπούλες που έχουν βεβηλώσει τοίχους, αρχιτεκτονικά έργα τέχνης, πόρτες, σκαλοπάτια ή προτομές• δεν είναι μόνον η εικόνα παραίτησης από κάθε προσπάθεια αποκατάστασης• δεν είναι ούτε τα ξέφτια καθημερινών «επαναστάσεων» εντός και πέριξ του Πολυτεχνείου• δεν είναι καν τα αποπνικτικά αμφιθέατρα και τα σκοτεινά εργαστήρια. Είναι η ένταση που αναδίδει ο χώρος, ο σπινθήρας που είναι έτοιμος να βάλει φωτιά σε μία ακόμη νύχτα μαχών, είναι η απόγνωση όσων αναγκάζονται είτε να κλείνονται στα σπίτια τους «μετά την δύσιν του ηλίου» είτε να βλέπουν τις επιχειρήσεις τους να μαραζώνουν. Κι όλοι μαζί έχουν βάλει… γκαραζόπορτες και σιδεριές στις εισόδους, στις μπαλκονόπορτες, διπλά παράθυρα για τα κατά ριπάς χημικά από δακρυγόνα, μολότοφ και κάδους απορριμμάτων, οι οποίοι, όταν ο Δήμος Αθηναίων τούς μαζεύει πριν από μεγάλες πορείες, εκείνοι μεταφέρονται από όμορες γειτονιές, όπως η Νεάπολη.
Οι συμμορίες
«Είναι μέρες που δεν μπορούμε ούτε στον δρόμο να βγούμε. Παραμονεύουν συμμορίες, ακολουθούν ηλικιωμένους, τους λένε τα γνωστά, ότι είναι από τη ΔΕΗ ή το συνεργείο για το ασανσέρ, μπαίνουν μαζί στην πολυκατοικία και τους κατακλέβουν. Μόνο στις τρεις διπλανές πολυκατοικίες έχουν ληστέψει, και μερικές φορές τραυματίσει, τέσσερις μεγάλης ηλικίας ανθρώπους. Για να μη μιλήσουμε για το παρεμπόριο τσιγάρων, που οι πωλητές κρύβουν τις κούτες με τα πακέτα στα λούκια της ΕΥΔΑΠ ή στους κάδους, όταν οι τσιλιαδόροι, σε τέσσερα σημεία πέριξ της πλατείας, ειδοποιούν για εμφάνιση της αστυνομίας – όταν μας θυμάται», αφηγείται στην «Κ» κάτοικος της Στουρνάρη.
«Εχουμε εγκλωβιστεί στα ίδια μας τα σπίτια» λένε Εξαρχειώτες πέριξ της διακεκαυμένης ζώνης του Πολυτεχνείου. «Στις μεγάλες διαδηλώσεις, χτυπούν τα κουδούνια για να ανέβουν στις ταράτσες μας, ξηλώνουν θυρωρεία και μάρμαρα για “πολεμοφόδια”», λέει κάτοικος των Εξαρχείων.
«Το πρωί, όλα είναι πάλι σαν να μην έγινε τίποτα. Εμάς να ρωτήσετε αν έγινε, κάθε μέρα που περνάτε από εδώ για τη βόλτα σας. Διότι για δουλειές σπάνια έρχεται κάποιος στα Εξάρχεια».
Αποτέλεσμα; Ληστείες και κλοπές, στον δρόμο και στα σπίτια, λόγω της γενικευμένης ανομίας, κατάρρευση του αισθήματος ασφάλειας του πολίτη και της επιχειρηματικότητας, άνθηση του παρεμπορίου, δημιουργία νεκρής ζώνης μεταξύ Πεδίου του Αρεως και πλατείας Κάνιγγος, με μοναδική όαση το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η δυναμική του Μουσείου και ο φωτισμός
Σε αυτήν τη δυναμική του Μουσείου επενδύει ο Σύλλογος Κατοίκων και Επιχειρηματιών Εξαρχείων, ο οποίος ιδρύθηκε αμέσως μετά τη δολοφονία του 15χρονου Μιχάλη Καλτεζά από τις σφαίρες του 27χρονου αστυνομικού Αθανάσιου Μελίστα (ο οποίος εντέλει αθωώθηκε), στις 17 Νοεμβρίου 1985. «Από τα τέλη του ’80, τότε που βλέπαμε τα computers κρεμασμένα στις ακακίες της Στουρνάρη από τους καταστροφείς των επεισοδίων, ζητούσαμε τη μετατροπή της χρήσης του Πολυτεχνείου», λέει στέλεχος του Συλλόγου στην «Κ». Ακριβώς εδώ εντοπίζεται, όμως, το νομικό κώλυμα, που επικαλείται η Σχολή Αρχιτεκτόνων: το κληροδότημα του ΕΜΠ αποκλείει κάτι τέτοιο. «Για τη χρήση του ως εργαστηρίου παραγωγής μολότοφ, όπως γίνεται επί χρόνια πολλά στις αίθουσες της πτέρυγας Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα, τι προβλέπει;» αναρωτιέται ο Σύλλογος.
Πληθαίνουν, έτσι, οι φωνές που ζητούν την επέκταση του Μουσείου στο Πολυτεχνείο, με ταυτόχρονη ανατροφοδότηση του έξοχου Επιγραφικού Μουσείου, που είναι «καταδικασμένο» στην Τοσίτσα, βασικό πεδίο μάχης των κουκουλοφόρων με τα ΜΑΤ κάθε Παρασκευή και Σάββατο. Αλλοι ζητούν να μετατραπεί σε Μουσείο Τεχνολογίας. Κάποιοι προτείνουν τον φωτισμό εισόδων και μπαλκονιών της Στουρνάρη, επί μία εβδομάδα, καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Αλλωστε, η συσκότιση, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες της «Κ», είναι μάλλον γενική, αφού η δημοτική φωταγώγηση είναι ελλιπέστατη. «Δεν φταίει μόνον ο δήμος. Αλλάζει τις λάμπες και τα φαναράκια και το ίδιο βράδυ, αν όχι την ίδια στιγμή, τα σπάνε ξανά», μας μεταφέρεται.
ΣΥΡΙΖΑ, «χώρος» και σφαίρες
Από τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η «Κ», προκύπτει το εξής: σε συνεδρίαση της τοπικής οργάνωσης του ΣΥΡΙΖΑ, επί της Καλλιδρομίου, ειπώθηκε επανειλημμένως ότι πράγματι η κατάσταση έχει φτάσει στα όριά της – «και κάτι πρέπει να γίνει». Αυτό που επίσης προκαλεί εντύπωση, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, είναι πως, ταυτόχρονα, ο «παραδοσιακός» και «μπαρουτοκαπνισμένος» αντιεξουσιαστικός χώρος των Εξαρχείων δηλώνει ότι η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη και δεν θα έβλεπε με κακό μάτι την επέμβαση της… Αστυνομίας – «κανένας από τους παλιούς του “χώρου” δεν θα έφτανε την κατάσταση εδώ, τώρα φέρνουμε “επανάσταση” απέξω και βρίσκουμε σφαίρες στα παράθυρά μας».
Η αναφορά περί της εισαγωγής «επανάστασης» γίνεται, κυρίως, για την περίφημη κατάληψη της Θεμιστοκλέους 58, όπου τα πανό στα μπαλκόνια του μοντερνιστικού κτιρίου των μέσων του ’50 είναι όλα σε ξένες γλώσσες, κυρίως ισπανικά. «Εχουμε Γάλλους και Πορτογάλους, αλλά γενικώς μας προτιμούν οι Ισπανοί», λένε οι ίδιες πηγές.
Οσο για τις σφαίρες; Είναι μια… απλή καθημερινότητα. «Τις προάλλες, δυο πιτσιρικάδες τσακώνονται, στη γωνία Θεμιστοκλέους και Μεταξά, με έναν ταξιτζή. Ξαφνικά, ακούω τον οδηγό να λέει ότι δεν τον νοιάζει που έχουν πιστόλι, μπαίνει στο αυτοκίνητο και φεύγει. Μέχρι να βγει στη Σόλωνος, τον είχαν πάρει στο κατόπι κραδαίνοντας το πιστόλι. Εκείνος μάρσαρε κι εμείς μείναμε με το στόμα ανοιχτό…».
«Ας έρθει ο δήμαρχος»
«Ας έρθει ο ίδιος ο δήμαρχος Αθηναίων, ο Γιώργος Καμίνης, αφού λέει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα αλλά με δάκρυα μας ακούει να του περιγράφουμε την κατάσταση, να ηγηθεί μιας μεγάλης διαμαρτυρίας, κι εμείς θα τον ακολουθήσουμε, θα μαζέψουμε κόσμο. Αλλά να θυμάστε: δεν θα μας σώσουν τα ΜΑΤ. Θα μας σώσει η επιστροφή των υπηρεσιών, των τραπεζών και των καλών καταστημάτων. Η γειτονιά έχει καλό κόσμο, πάντα είχε. Οι καταστροφείς έρχονται από αλλού, δεν είναι Εξαρχειώτες», λέει παλιά καραβάνα των Εξαρχείων. «Γεράσαμε κι εμείς, γέρασαν κι εκείνοι», λένε για κατοίκους και «χώρο». «Καιρός να τα πάρουμε όλα από την αρχή. Δεν δίνω συγχωροχάρτι σε όσους επέτρεψαν να παρεισφρύσουν οι μαφίες και τα ναρκωτικά στον παραδοσιακό αντιεξουσιαστικό χώρο, αλλά πρέπει να τα πάρουμε όλα από την αρχή – να προφυλάξουμε την παράδοση και την ιστορία, την αστική ιστορία, των Εξαρχείων».
«Ποιον βολεύει;»
Ολοκληρώνοντας τη συνομιλία, ευχόμαστε καλή δύναμη. «Τι καλή δύναμη; Δεν έχουμε άλλη δύναμη, εξαντληθήκαμε. Ενα απελπισμένο ερώτημα μένει εκκρεμές στα χείλη όλων μας: ποιους βολεύει αυτή η κατάσταση; Ποιον εξυπηρετεί το “μάντρωμα” των επεισοδίων και η καταδίκη μιας γειτονιάς στη δικτατορία του φόβου;».
Καθημερινή
