O υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο επιβεβαίωσε, απαντώντας σε ερώτηση της «Κ», ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρόκειται να αναλάβουν σύντομα «μία διπλωματική πρωτοβουλία για να συνδράμουν στην αποκλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία».
Η αμερικανική προσπάθεια αναμένεται να αναπτυχθεί τους αμέσως επόμενους μήνες σε συνεννόηση με την Αθήνα, η οποία ζήτησε την συνεισφορά των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο.
Η νέα πρωτοβουλία έρχεται στο πλαίσιο της συνεχούς προσπάθειας της αμερικανικής διπλωματίας να ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ των δύο χωρών και αναμένεται να εστιάσει στο ζήτημα των θαλασσίων ζωνών, καθώς η υπογραφή του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης ανησυχεί ιδιαιτέρως και τους Αμερικανούς. Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ εκτιμά ότι τα κατοικημένα ελληνικά νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα, κάτι που αγνοεί το μνημόνιο της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης.
Από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπάρχει η βούληση η παρέμβασή τους να αναπτυχθεί σε ανώτατο διπλωματικό επίπεδο: Εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες, ο κ. Πομπέο θα εμπλακεί και προσωπικά. Είχε άλλωστε ήδη ρόλο-κλειδί στην πορεία της συζήτησης που έκανε ο πρωθυπουργός με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο για το θέμα, με τον κ. Μητσοτάκη να εκφράζει την εκτίμηση ότι ύστερα από αυτή ο πρόεδρος Τραμπ έχει μεγαλύτερη κατανόηση των γεωπολιτικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και του ρόλου της Ελλάδας στην περιοχή.
Η πρωτοβουλία των ΗΠΑ αναμένεται να αναπτυχθεί άμεσα, με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Μάθιου Πάλμερ να αναλαμβάνει τις πρώτες επαφές στην περιοχή καθώς σύμφωνα με πληροφορίες μεταβαίνει στην Τουρκία τον επόμενο μήνα, ενώ έχει ήδη προγραμματισθεί η επίσκεψή του στην Ελλάδα στις αρχές Μαρτίου με αφορμή την συμμετοχή του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
Όσο για την μορφή που θα λάβει η πρωτοβουλία, αυτή θα εστιάσει κατ’ αρχήν στην προσπάθεια ενίσχυσης και διατήρησης ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας για την αποτροπή ενός θερμού επεισοδίου και την εξομάλυνση της έντασης διά της διπλωματίας, όπως είναι η εκπεφρασμένη βούληση της ελληνικής κυβέρνησης. Παράλληλα όμως οι Αμερικανοί αναμένεται να μεταφέρουν επίσης και το σαφές μήνυμα της Αθήνας ότι η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας δεν θα γίνει αποδεκτή από την χώρα μας. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες ο κ. Μητσοτάκης είπε στις επαφές του στην Γερουσία ότι σε αυτό το ενδεχόμενο, δηλαδή αν η Τουρκία πραγματοποιήσει τις απειλές της για έρευνες ή εξορύξεις στην περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης, η Ελλάδα διαθέτει τα αμυντικά μέσα για να απαντήσει δεόντως.
Απαντώντας σε ερώτηση στο Οβάλ Γραφείο για τις προκλήσεις που εγείρει η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για την Ελλάδα, μετά τον πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος είπε ότι «μιλάμε για τη Λιβύη με τον πρόεδρο Ερντογάν, και με πολλές άλλες χώρες», ο Ελληνας πρωθυπουργός ζήτησε και δημοσίως την υποστήριξη των ΗΠΑ «για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα εφαρμοστεί η προκλητική συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη». Όπως είπε, αυτή παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και προκαλεί μεγάλη ανησυχία και αβεβαιότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, στην οποία εκτίμησε ότι «θα πρέπει να απόσχουμε από δράσεις που πυροδοτούν πάθη και που δεν προωθούν την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια».
Όπως τόνισε, «προσβλέπουμε στην υποστήριξή σας σε αυτό το θέμα διότι είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για την χώρα μου». Στη δεξίωση προς τιμήν του Ελληνα πρωθυπουργού και της συζύγου του στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο κ. Πομπέο έδωσε άλλωστε με τον πλέον επίσημο τρόπο το στίγμα των αμερικανικών προθέσεων, διαβεβαιώνοντας τον κ. Μητσοτάκη ότι «θα συνεχίσουμε να σας υποστηρίζουμε ως ηγέτιδα χώρα στην Ευρώπη. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την ευημερία, την ασφάλεια και τη δημοκρατία σας».
Το ερώτημα είναι αν και με ποιους όρους θα ανταποκριθεί η Τουρκία στην Αμερικανική πρωτοβουλία, με δεδομένες τις τεταμένες σχέσεις των δύο χωρών λόγω της αγοράς των ρωσικών συστημάτων S400 και της αποστολής στρατού στη Λιβύη, με την πίεση μάλιστα για οικονομικές κυρώσεις εναντίον της χώρας να παραμένει ισχυρή από το Κογκρέσο.
