Από την αρχή της θητείας του στο Ξ.Ε.Ε. πολιτεύεται µε γνώµονα το συµφέρον του ξενοδοχειακού κλάδου. Ο λόγος για τον κ. Γεώργιο Τσακίρη, ο οποίος, µε µικρά στην αρχή και ολοένα µεγαλύτερα στη συνέχεια, αλλά, πάντα, σταθερά βήµατα, συγκεκριµένο πλάνο και καλά µελετηµένες κινήσεις, αποφεύγοντας τη µεγαληγορία και διεκδικώντας τα αυτονόητα, κατάφερε να αναδείξει το Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο σε σηµείο αναφοράς για τον κλάδο του Τουρισµού.
Ζυµωµένος µε τον Τουρισµό, και έχοντας αναπτύξει έντονη συνδικαλιστική «δράση», ο δύο φορές εκλεγµένος πρόεδρος του Ξ.Ε.Ε., είναι εκείνος ο οποίος οδήγησε τον φορέα σε µία νέα εποχή εξωστρέφειας και εκσυγχρονισµού.
Σε µία χειµαρρώδη συνέντευξη στο «ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ», ο κ. Τσακίρης µιλάει για το παρόν και το µέλλον της ελληνικής ξενοδοχίας, χαρακτηρίζοντας ως «κερκόπορτα» για τον αφελληνισµό των ελληνικών ξενοδοχείων το θέµα των κόκκινων δανείων των επιχειρήσεων και την έλλειψη κεφαλαίων για επενδύσεις.
Παράλληλα, αναφέρεται στο πρόβληµα της υπερφορολόγησης, που πλήττει την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού µας προϊόντος και, συγχρόνως, τη βιωσιµότητα των επιχειρήσεων. Ενώ εκτιµά πως η υπερφορολόγηση, σε συνδυασµό µε τη γραφειοκρατία και το ασαφές και µεταβαλλόµενο θεσµικό περιβάλλον, καθιστούν τη χώρα µας µη φιλική σε επενδύσεις.
Επιρρίπτει ευθύνες στην Πολιτεία για την επί 1,5 χρόνο καθυστέρηση στη νοµοθέτηση των διαδικασιών και προϋποθέσεων για τη βραχυχρόνια ενοικίαση κατοικιών σε τουρίστες, µε αποτέλεσµα το ποσό της οικονοµικής δραστηριότητας που διαφεύγει από την τουριστική οικονοµία, από 1,5 δισ. το 2014, στο τέλος του 2016 να φθάνει τα 3 δισ. ευρώ.
Ο κ. Τσακίρης µιλάει για τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το Ξ.Ε.Ε. και κάνει µια πρώτη εκτίµηση για την πορεία του ελληνικού Τουρισµού εφέτος, τονίζοντας ότι το 2017 θα είναι µια χρονιά µεγάλης ζήτησης για την Ελλάδα.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Νέα σημαντική αύξηση των αφίξεων σημειώθηκε το 2016 στη χώρα μας, σε αντίθεση με την πορεία των εσόδων. Ποιο είναι το σχόλιό σας και ποιες είναι οι πρώτες εκτιμήσεις σας για την επόμενη τουριστική σεζόν;
Το «καλό» νέο είναι ότι η Ελλάδα όχι μόνο διατήρησε το μερίδιό της στη διεθνή τουριστική αγορά, αλλά το αύξησε. Αντιθέτως τα τουριστικά έσοδα δεν κινήθηκαν αντίστοιχα αυξητικά. Με τη μέση διάρκεια παραμονής των επισκεπτών μας μειωμένη κατά 8-10% και με δεδομένη, τα τελευταία τρία χρόνια, την αναντιστοιχία μεταξύ του ρυθμού αύξησης των αφίξεων και των εσόδων, η υστέρησή τους θα λέγαμε ότι ήταν αναμενόμενη. Αν συνεκτιμήσουμε και το υψηλό ποσοστό φορολόγησης και το αυξημένο κόστος παραγωγής του τουριστικού προϊόντος μας, η υστέρηση των εσόδων σε σχέση με τις αφίξεις τείνει να πάρει χαρακτηριστικά δομικού προβλήματος του ελληνικού τουρισμού.
Το 2017, καταρχάς δείχνει ότι θα εξελιχθεί σε μια χρονιά μεγάλης ζήτησης για την Ελλάδα, εφόσον βεβαίως η εικόνα της χώρας μας παραμείνει ανεπηρέαστη, τόσο από τα εγγενή, όσο και από τα διεθνή προβλήματα, που ειδικά τα τελευταία ταλαιπωρούν, τουριστικά, πολλούς μεσογειακούς προορισμούς.
Γιατί παρά τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τη Ρωσία, τον γενικότερο αποκλεισμό της Αιγύπτου και μια σειρά γεγονότων, δεν κατάφερε η χώρα μας να κάνει τη μεγάλη έκπληξη στον τουρισμό;
Στις αρχές του 2016, η τουριστική εικόνα της χώρας μας παρουσιάστηκε σχετικά «θολή», εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων της χώρας και του μεταναστευτικού προβλήματος, που κατά κύριο λόγο «χρεώνεται» στη χώρα μας ως τοπικό πρόβλημα, καίτοι η διάστασή του είναι κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή. Εξαιτίας των δύο παραπάνω δυσλειτουργιών η χώρα μας έχασε σημαντικό αριθμό κρατήσεων τους πρώτους μήνες του 2016, γεγονός που αποτυπώθηκε και στα τουριστικά έσοδα στον τελικό απολογισμό.
Ποια τα οφέλη από αυτή τη νέα αύξηση των αφίξεων στα μεγέθη των ξενοδοχείων και ποια η γενικότερη πορεία του κλάδου, σε ένα περιβάλλον με κύριο χαρακτηριστικό την υπερφορολόγηση και τα «κόκκινα» δάνεια;
Δυστυχώς και παρά την αύξηση των αφίξεων, οι μειώσεις που καταγράφονται, τόσο στη μέση διάρκεια παραμονής των επισκεπτών, όσο και στη μείωση της μέσης ανά ημέρα δαπάνης των τουριστών, δεν αποτελούν καλή εξέλιξη για τα οικονομικά των ξενοδοχείων. Η αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων του τουριστικού προϊόντος μας μείωσε την ανταγωνιστικότητά μας, αναγκάζοντάς μας ουσιαστικά να συμμετάσχουμε σε ένα φαύλο κύκλο «αλχημειών» και εκπτώσεων στην τιμολογιακή πολιτική των επιχειρήσεων του κλάδου, ώστε να αντιμετωπίσουμε, αφενός το αρχικό «μούδιασμα» στη ζήτηση και, αφετέρου, την ανταγωνιστική υστέρησή μας. Συγχρόνως, η διαιώνιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων διατηρεί ένα σημαντικό ξενοδοχειακό δυναμικό «καθηλωμένο» σε επενδυτική απραξία και κατ’ επέκταση σε «χαμηλές πτήσεις» όσον αφορά στην παροχή των υπηρεσιών τους. Ποιες προβλέπεται να είναι οι επιπτώσεις στον ελληνικό τουρισμό από την έξαρση της τρομοκρατίας και την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Στον βαθμό που η χώρα μας παραμένει εκτός του κάδρου της διεθνούς τρομοκρατίας δεν βλέπω κάποιες άμεσες επιπτώσεις. Αναμφισβήτητα, όμως, τα τρομοκρατικά χτυπήματα ως ειδήσεις με μεγάλη προβολή στα διεθνή ΜΜΕ, λειτουργούν αποτρεπτικά στην ψυχολογία των καταναλωτών να ταξιδέψουν. Όσον αφορά στις επιπτώσεις του Brexit, πέραν των προφανών από την πτώση της ισοτιμίας της λίρας, θα χρειαστεί κάποιο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ώστε να μπορέσουμε να τις εκτιμήσουμε με ασφάλεια συμπερασμάτων. Η διαδικασία εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ε.Ε. θα προδιαγράψει και τις μελλοντικές επιπτώσεις στον τουρισμό.
Διαχείριση προσφυγικού και υπερφορολόγηση. Ποιο είναι το σχόλιό σας και ποιες οι επιπτώσεις τους στην πορεία του ελληνικού Τουρισμού;
Δυστυχώς το προσφυγικό, καίτοι είναι κατά βάση θέμα άσχετο με την τουριστική δραστηριότητα στην Ελλάδα, λόγω όμως των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, αλλά και του εγκλωβισμού δεκάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στη χώρα μας, έχει επηρεαστεί η τουριστική λειτουργία της. Η εξομάλυνση της παρούσας εικόνας της χώρας μας ως χώρας υποδοχής μεταναστών, θα βελτιώσει παράλληλα και την τουριστική εικόνα της. Η υπερφορολόγηση, όπως προανέφερα και παραπάνω, πλήττει την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος μας, αλλά, συγχρόνως, και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, σε μια συγκυρία μάλιστα που χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις για την αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών. Η εφαρμογή του τέλους διανυκτέρευσης από το 2018 στα έσοδα των αδειοδοτημένων καταλυμάτων, θα δημιουργήσει ένα ακόμη αντικίνητρο για τους επισκέπτες μας να επισκεφθούν τη χώρα μας. Πιστεύω ότι η κυβέρνηση έχει συμφέρον να το επανεξετάσει, διότι οι συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα θα είναι άμεσες και δυστυχώς, για όλους μας, επιχειρηματίες και κοινωνία, δυσβάστακτες.
Ποιο είναι το σχόλιό σας για τον νέο αναπτυξιακό νόμο, ο οποίος έχει δεχθεί έντονη, αρνητική κριτική;
Πίστευα και πιστεύω ότι ο αναπτυξιακός νόμος είναι, αν όχι το σημαντικότερο, ένα πολύ σημαντικό εργαλείο μόχλευσης για την περιφερειακή ανάπτυξη, αλλά και για την άμβλυνση της ανεργίας. Ένας αναπτυξιακός νόμος για να κινηθεί καινοτόμα και αποτελεσματικά χρειάζεται ευελιξία, δηλαδή ευέλικτες και ρεαλιστικές διαδικασίες, λιγότερη γραφειοκρατία και βεβαίως σημαντικά κονδύλια, τα οποία στη σημερινή οικονομική συγκυρία δεν είναι διαθέσιμα στο ύψος που θα θέλαμε ή που απαιτείται από τις ανάγκες για τη στήριξη των επενδύσεων και της οικονομίας.
Ψηφίστηκε πριν από λίγες μέρες ο πολυαναμενόμενος νόμος του υπουργείου Οικονομικών για την ενοικίαση ακινήτων μέσω της οικονομίας του διαμοιρασμού. Πόσο συμφωνείτε με την προσέγγιση του υπουργείου και τι πιστεύετε ότι θα γίνει από εδώ και πέρα; Πως θα χαρακτηρίζατε τη γενικότερη συνεργασία με τον Δημόσιο Τομέα;
Οι διατάξεις του νέου νόμου που ρυθμίζουν τις διαδικασίες και προϋποθέσεις για τη βραχυχρόνια ενοικίαση κατοικιών σε τουρίστες, είναι ένα σημαντικό, αλλά, παράλληλα, και καθυστερημένο βήμα στην προσπάθεια εξισορρόπησης του ανταγωνισμού που υφίστανται τα αδειοδοτημένα καταλύματα από τα σπίτια που ενοικιάζονται σε τουρίστες. Η ουσιαστική εφαρμογή του νόμου θα οριοθετηθεί και θα κριθεί από τη στιγμή που θα δημοσιευθεί η υπουργική απόφαση και οι εγκύκλιοι που θα προβλέπουν τις διαδικασίες εφαρμογής του νόμου στην πράξη. Δεν μπορώ να μην σχολιάσω βέβαια τη σημαντική καθυστέρηση των θεσμών να εγκρίνουν τη συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση της κυβέρνησης, μετά από 6 μήνες, ενώ για άλλα θέματα μικρότερης οικονομικής και εισπρακτικής σημασίας κινούνται τάχιστα. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι τη διάταξη για την κατάργηση του ορίου των 30 ημερών της τουριστικής μίσθωσης, που άνοιξε τον δρόμο για τη βραχυπρόθεσμη ενοικίαση κατοικιών σε τουρίστες, την επέβαλαν στο μνημόνιο οι ίδιοι οι θεσμοί. Η επί 1,5 χρόνο καθυστέρηση στη νομοθέτηση και ρύθμιση του θέματος, έχει διογκώσει τον αριθμό των κατοικιών που μισθώνονται από τουρίστες για ολιγοήμερη παραμονή, με αποτέλεσμα το ποσό της οικονομικής δραστηριότητας που διαφεύγει από την τουριστική οικονομία, από 1,5 δισ. ευρώ το 2014, σύμφωνα με εκτιμήσεις μας, στο τέλος του 2016 έχει διπλασιαστεί, φθάνοντας τα 3 δισ. ευρώ, δηλαδή στο 15% και πλέον των εθνικών τουριστικών εσόδων.
Επενδύσεις, μία «πονεμένη» ιστορία. Γιατί δεν έρχονται επενδύσεις στη χώρα μας και τι προτείνετε;
Η γραφειοκρατία, το ασαφές και το μεταβαλλόμενο κατά περίπτωση, δραστηριότητα και περιοχή, θεσμικό περιβάλλον, η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης και η υπερφορολόγηση κάνουν τη χώρα μας προσιτή μόνο για «σίγουρες» επενδύσεις ή επενδύσεις που βασίζονται σε χαμηλό επενδυόμενο κεφάλαιο, με υψηλές προσδοκώμενες αποδώσεις. Δεν νομίζω ότι θα μπορέσουμε σύντομα να «απολαύσουμε» ως χώρα, επενδυτικούς ρυθμούς ικανούς να βελτιώσουν την οικονομική προοπτική μας, εάν δεν εξορθολογήσουμε εμείς πρώτα ως χώρα υποδοχής επενδύσεων, το περιβάλλον μέσα στο οποίο προσκαλούμε τους επενδυτές να επενδύσουν. Χαρακτηριστικό της έλλειψης φιλικού επενδυτικού περιβάλλοντος είναι η τάση μετεγκατάστασης σε άλλες χώρες της Ε.Ε., της έδρας σημαντικών ελληνικών επιχειρήσεων.
Κατά πόσο πιστεύετε ότι η χώρα μας ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του αλλοδαπού επισκέπτη και ποιοι παράγοντες λειτουργούν ανασταλτικά στην απόφασή τους να την επισκεφθούν;
Οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις του διεθνούς κοινού που ταξιδεύει, δεν είναι όμοιες και ενιαίες. Η τουριστική ζήτηση δεν είναι ομογενοποιημένη. Υπάρχει κοινό των οποίων τις προσδοκίες, η χώρα μας μπορεί να ικανοποιήσει με επάρκεια και αποτελεσματικότητα. Όμως υπάρχει και άλλο κοινό του οποίου οι απαιτήσεις και προσδοκίες δεν ικανοποιούνται, στον βαθμό που θα επιθυμούσαμε, από τις υποδομές και παρεχόμενες υπηρεσίες της χώρας μας. Ως πρώτη επίπτωση αυτής της αναντιστοιχίας του προϊόντος με τις απαιτήσεις των επισκεπτών είναι το παρατηρούμενο φαινόμενο της μείωσης, χρόνο με τον χρόνο, τόσο της δαπάνης των επισκεπτών ανά ημέρα, αλλά και της μέσης διάρκειας παραμονής τους στη χώρα μας, σε συνδυασμό με την υψηλή εποχικότητα της ζήτησης, γεγονός που αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη παθογένεια του ελληνικού τουρισμού σε λειτουργικό επίπεδο.
Ποιο είναι κατά την άποψή σας το πιο «αποδοτικό» σχήμα των φορέων του Τουρισμού;
Οι φορείς δεν έχουν a priori μια εγγενή πηγαία δυναμική, η οποία μπορεί να λειτουργεί και να τους στηρίζει, ανεπηρέαστα, σε κάθε χρονική συγκυρία και σε κάθε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Η δυναμική κάθε φορέα εξαρτάται και πηγάζει από τη διοίκησή του, τη συσπείρωση των μελών του γύρω από αυτή και η αποτελεσματικότητά του από το πλέγμα των σχέσεων μεταξύ των διοικήσεων των διαφόρων φορέων ενός κλάδου. Στην περίπτωσή μας μπορώ να πω ότι ευτυχήσαμε μεταξύ των διοικήσεων των διαφόρων φορέων του τουρισμού να υπάρχει μια συναντίληψη στα περισσότερα θέματα και ακόμα και όταν δεν υπήρχε αυτή, οι καλές προσωπικές σχέσεις μας βοηθούσαν ώστε ο κλάδος να εμφανίζεται συντεταγμένα, με ενιαία θέση και φωνή.
Greek statistics στον Τουρισμό: Το σχόλιό σας.
Διαχρονικά η εξασφάλιση ακριβών και αξιόπιστων στοιχείων για τον ελληνικό τουρισμό ήταν ένα θέμα προτεραιότητας για όλους μας και, βεβαίως, ένα εργαλείο απαραίτητο για τη χάραξη οποιασδήποτε σοβαρής στρατηγικής, πολιτικής marketing, ακόμα και της διαφήμισης. Δυστυχώς, όλες οι μέχρι σήμερα προσπάθειες για τη δημιουργία δορυφόρων λογαριασμών ήταν, είτε ημιτελείς, είτε ανεπιτυχείς και η όποια πληροφόρηση προέρχεται από την έρευνα συνόρων της ΤτΕ, τα στοιχεία της ΥΠΑ και από κάποιες πρωτοβουλίες τοπικών φορέων που συλλέγουν κάποια στοιχεία, ενδεικτικά μεν, ασύνδετα μεταξύ τους δε. Εάν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα σωστό και αξιόπιστο πλέγμα δορυφόρων λογαριασμών, πιστεύω ότι το όφελος για όλους μας θα είναι τεράστιο, τόσο σε επίπεδο στρατηγικής στόχευσης, αλλά και σε επίπεδο μεγιστοποίησης της εκμετάλλευσης των δράσεων και των επενδυόμενων κονδυλίων για την προώθηση και προβολή του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Υλοποιήσατε μια πολύ ενδιαφέρουσα πλατφόρμα, το trip2athens, μπήκατε στην πιστοποίηση, συνεχίζετε στο «ελληνικό πρωινό». Πολύ σημαντικά εγχειρήματα. Πως πρέπει να «προχωρήσουν» κατά την εκτίμησή σας;
Η στήριξη του ελληνικού τουρισμού αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες δράσεων του Ξ.Ε.Ε.. Στα πλαίσια αυτής της καταστατικής μας υποχρέωσης και ιδιαίτερα ενόψει του διαμορφωμένου νέου περιβάλλοντος στον χώρο του παγκόσμιου τουρισμού, με τη γιγάντωση των επιπτώσεων του sharing economy, η λύση για την πρώτη αντιμετώπισή του ήταν, καταρχάς, η πρόταξη της ποιότητας από την πλευρά του αδειοδοτημένου τομέα. Η ποιότητα προϋποθέτει πιστοποίηση, με όρους αγοράς και αναγνωσιμότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ξ.Ε.Ε., ανέλαβε την ευθύνη της κατάταξης των αδειοδοτημένων καταλυμάτων, με τη συνδρομή του ΕΣΥΔ στον οργανωτικό και διαχειριστικό έλεγχο των εταιριών πιστοποίησης. Αναπτύξαμε ένα λογισμικό και μια βάση δεδομένων, ώστε η όλη διαδικασία να διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά. Πραγματοποιούμε πολλούς δειγματοληπτικούς, επιβεβαιωτικούς ελέγχους και ελπίζουμε ότι σύντομα η νέα διαδικασία κατάταξης θα χαρακτηρίζει το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν. Φιλοτεχνήσαμε σήματα που θα χαρακτηρίζουν τα πιστοποιημένα καταλύματα. Πιστεύω ακράδαντα ότι το μέλλον στον τουρισμό προϋποθέτει πιστοποιημένες υποδομές και υπηρεσίες και προς αυτή την κατεύθυνση θα κινηθεί και μελλοντικά το Ξ.Ε.Ε.. Όσον αφορά την πλατφόρμα trip2athens, μας δόθηκε η ευκαιρία, μέσω του ΕΣΠΑ και του επιχειρησιακού προγράμματος του Δήμου της Αθήνας, να δημιουργήσουμε ένα σημαντικό και διττό εργαλείο στήριξης των ξενοδόχων της Αττικής, αλλά, συγχρόνως, προβολής του προϊόντος και των τουριστικών επιχειρήσεων της Αττικής, ακόμη και των μη ξενοδοχειακών. Εισάγουμε την τουριστική συνέργεια, ακόμη και μεταξύ μη ομοειδών επιχειρήσεων, ώστε ο επισκέπτης να έχει τη δυνατότητα να προγραμματίσει και να οργανώσει το ταξίδι του στην τελευταία λεπτομέρεια. Η trip2athens αποκτά πλέον διαδικτυακά ερείσματα, εμπλουτίζεται από πλευράς συμμετεχόντων και πιστεύω ότι η επιτυχία της στην Αττική θα είναι το πρόκριμα για το Ξ.Ε.Ε., ώστε να επιδιώξει την επέκτασή της και σε άλλες τουριστικές περιοχές της χώρας. Όσον αφορά στο «Ελληνικό Πρωινό» παραμένει η σημαντικότερη πρωτοβουλία στη χώρα μας, στον τομέα της γαστρονομίας, με διάρκεια και αποκλειστική υποστήριξη από το Ξ.Ε.Ε. Ήδη, μετά τα 830 ξενοδοχεία που είναι ενταγμένα στο πρόγραμμα, ανοίγουμε τη διαδικασία και σε άλλες τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα μπορούν να ενταχθούν, υπό προϋποθέσεις, στο πρόγραμμα «Ελληνικό Πρωινό», ώστε αυτό να αποκτήσει και μια εξωξενοδοχειακή διάσταση.
Φοβάστε τον αφελληνισμό του ελληνικού Τουρισμού; Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν ότι δεν έχει σημασία ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου; Οι τράπεζες τι ρόλο διαδραματίζουν;
Το θέμα των «κόκκινων» δανείων των επιχειρήσεων, αλλά και η έλλειψη κεφαλαίων για επενδύσεις, πράγματι αποτελούν την «κερκόπορτα» για τον αφελληνισμό των ελληνικών ξενοδοχείων και κατ’ επέκταση του ελληνικού Τουρισμού. Πολλές ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις έχουν ήδη εκχωρηθεί σε ξένους οργανισμούς, μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων αποκλειστικής εκμετάλλευσης και αυτή είναι ίσως η καλή περίπτωση. Πολλά άλλα ξενοδοχεία «παλεύουν», ώστε να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα, προσδοκώντας μια ηπιότερη αντιμετώπιση από τις τράπεζες στον τομέα των καθυστερημένων υποχρεώσεών τους. Το πρόβλημα εστιάζεται περισσότερο στις μικρότερες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, όπου οι δανειακές υποχρεώσεις είναι υπερβολικά υψηλές σε σχέση με τον τζίρο των επιχειρήσεων αυτών, όπως αυτός έχει διαμορφωθεί με την κρίση. Οι τράπεζες, εγκλωβισμένες στα δικά τους προβλήματα και στην έλλειψη χρημάτων στην οικονομία, αδυνατούν να συνδράμουν την αγορά και τις επιχειρήσεις με ορθολογικές και βιώσιμες λύσεις. Προ αυτού του αδιεξόδου νομίζω ότι τελικά όσοι ξενοδόχοι μπορούν να βρουν επενδυτές, οι οποίοι με λογικούς όρους, θα μπορούσαν να στηρίξουν τα ξενοδοχεία τους, θα πρέπει να θεωρούνται επίσης ως μία «καλή περίπτωση». Οι επιχειρήσεις και τα ξενοδοχεία τα οποία δεν παρουσιάζουν κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον, νομίζω ότι θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο πρόβλημα.
