Είμαστε εις την ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε, ότι, μετά από προσπάθειες δύο σχεδόν ετών, και αφού ακολουθήσαμε τις οδηγίες της αρμοδίας Διευθύνσεως του ΥΠΠΟΑ, και ο φάκελός μας υπέστη τους σχετικούς ελέγχους και κρίσεις των αρμοδίων επιτροπών, τελικά, έγινε αποδεκτή η πρότασή μας, να καταχωριστούν τρία έθιμα της Νισύρου στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στα πλαίσια της Συμβάσεως της UNESCO. Τις σχετικές αποφάσεις υπέγραψε η υπουργός πολιτισμού στις 17/1/2022 και στις 6-3-2022.
Τα έθιμα αυτά είναι:
-1. Η ΚΑΛΑΝΤΗΡΑ. μαθητική εκδήλωση, κατά την οποίαν οι μαθηταί του δημοτικού σχολείου, περιφέρουν στον οικισμό το πρωί του Σαββάτου του Λαζάρου, ξύλινη κατασκευή, την «καλαντήρα», στολισμένη με λουλούδια, τραγουδώντας ποίημα ειδικά για την περίσταση, που είχε συντάξει περί το 1865 ο Ιωάννης Λογοθέτης και αποτελεί έμμετρη εξιστόρηση της αναστάσεως του Λαζάρου. Όλα τα παιδιά συνοδεύουν την καλαντήρα κρατώντας στολισμένα κλαδιά φοίνικα, τις «βαγιές». Οι κάτοικοι, προσφέρουν, χρήματα για τις ανάγκες του σχολείου, αυγά, για να διανεμηθούν στους δασκάλους, ως αναγνώριση του παιδευτικού τους έργου και ψιλοκούλουρα, για τα παιδιά. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην Ειρεσιώνα των αρχαίων χρόνων, η οποία αργότερα εξελίχθηκε στα Χελιδονίσματα, τα οποία εόρταζαν και στη Ρόδο και μάλιστα το μήνα Βοηδρομιώντα (19/9 με 15/10).
-Ο «ΧΟΡΟΣ ΚΑΜΑΡΕΣ». Δεν είναι κυκλικός χορός, αλλά χορός σε ζευγάρια έχοντας ενωμένα τα χέρια (δεξί και αριστερό), στην αρχή στο ύψος του ώμου και μετά, υψωμένα, δημιουργώντας είδος «καμάρας». Μετά από διαφόρους βηματισμούς κάνουν μεταβολή και το κάθε ζευγάρι περνά κάτω από τα υψωμένα χέρια, τις καμάρες, των υπολοίπων. Αυτό επαναλαμβάνεται διαδοχικά από όλα τα ζευγάρια, οπότε γίνεται μεταβολή και αρχίζει ο ίδιος βηματισμός προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Παλιά, ο χορός αυτός εχορεύετο σε συγκεκριμένες στιγμές του νισύρικου γάμου όπως αναφέρουν οι, Κάρολος Φλέγελ 1899, Γ. Παπαδόπουλος 1909, Μπώ Μπωβύ 1931 κ.ά. Τα τελευταία χρόνια χορεύεται σε όλες τις εκδηλώσεις που στο πρόγραμμά τους υπάρχει χορός.
Για την σύνταξη και συμπλήρωση των φακέλων, ο Πρόεδρος της Εταιρείας μας συνεργάστηκε και βοηθήθηκε από πολλούς. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στην αείμνηστη Ειρήνη Θεοδώρου, από πόνημα της οποίας, ανηρτημένο στην ιστοσελίδα της Εταιρείας μας, (www.nisyriakesmeletes.gr) ελήφθησαν τα στοιχεία για το έθιμο, αλλά και για τους συμβολισμούς, και την κοινωνική διάστασή του. Δυστυχώς δεν πρόλαβε να χαρεί μαζί μας την επιτυχή εξέλιξη της προσπάθειας. Θα χαίρεται όμως και από κει που βρίσκεται.
Ευχαριστίες οφείλονται, στον Πανοσιώτατο ηγούμενο της Ι. Μονής της Παναγίας Σπηλιανής πατέρα Στέφανο Καλλιστή, στον διευθυντή του δημοτικού σχολείου Δημήτρη Τσουλάτο και στον δάσκαλο Νίκο Διακογιάννη για τις ταινίες μικρού μήκους που προσέφερε, τον ερασιτέχνη χοροδιδάσκαλο Κώστα Θεοδώρου για τις πληροφορίες και τις φωτογραφίες, την Πρόεδρο του συλλόγου γυναικών Νισύρου Ιωάννα Ορσάρη, την Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Ειρήνη Καρούτσου, την Πρόεδρο του συλλόγου Νισυρίων Ρόδου Η ΠΟΡΦΥΡΙΣ Σοφία Δημητριάδη, την Γενική Γραμματέα της Εταιρείας μας Ειρήνη Κατσιματίδου, την Άννα Κορωναίου και όλους όσων τα ονόματα πιθανόν να μην ανεφέρθησαν.
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΙΣΥΡΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
Εικόνα 1 Η γιορτή της Καλαντήρας επί Ιταλοκρατίας και Εικόνα 2, η γιορτή το 2021, με τη στολισμένη καλαντήρα
-2. «ΧΟΡΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΙΣΥΡΟΥ. Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΠΠΑΣ ΚΑΙ Ο ΧΟΡΟΣ ΚΑΜΑΡΕΣ».
«Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΠΠΑΣ». Ο γνωστός χορός «εμπρός», αλλά το «μπροστάρι», ο οδηγός του χορού, είναι συνήθως γυναίκα η οποία οδηγείται στο μπροστάρι από κάποιον συγγενή ή γείτονα ή φίλο, και ο οποίος ρίχνει στην κούππα που κρατάει το μπροστάρι ένα ποσόν. Με τη συνεχή εναλλαγή των ατόμων στο μπροστάρι, ενώ ο χορός συνεχίζεται και η κούππα πηγαίνει από χέρι σε χέρι, συγκεντρώνεται ένα ποσόν που αποτελεί έσοδο της Μονής της Σπηλιανής, ή άλλων, κατά περίπτωση μονών, για την αντιμετώπιση των αναγκών τους. Ο χαρακτηριστικός «χορός της κούππας», γίνεται το βράδυ της 15ης Αυγούστου, στα πλαίσια του πανηγυριού της Παναγιάς της Σπηλιανής. Μετά το πέρας του χορού, ακολουθούν προσφορές χρηματικών ποσών τόσο από τους παρευρισκομένους, όσο και από τους Νισυρίους της διασποράς, τις οποίες αναγγέλλει με πανηγυρικό τρόπο κάποιο κατάλληλο πρόσωπο.
