Τον τελευταίο καιρό έχει ενισχυθεί στον δημόσιο λόγο το φαινόμενο της επιπόλαιης κριτικής, της χρήσης ατάκας, της εύκολης ανάθεσης ευθυνών σε άλλους και των αιθεροβάμονων προτάσεων. Γίνεται ένας πλειστηριασμός εντυπώσεων· θέσεις χωρίς τεκμηρίωση, χωρίς στοιχεία.
Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη μια επιχείρηση, από φορείς και πολιτικούς παράγοντες, να «πετάξουν την μπάλα στην εξέδρα». Με πολιτικά ζιγκ-ζαγκ (άλλα λόγια να αγαπιόμαστε) προσπαθούν να αποφύγουν την επαφή τους με την κυβέρνηση και τις ευθύνες που αυτή επωμίζεται για την επίλυση του θέματος.
Άγνοια; Κοντή ή επιλεκτική μνήμη για το θέμα;
Θέλω να τονίσω ότι μόνο το Περιφερειακό Συμβούλιο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου τοποθετήθηκε αντικειμενικά στο ζήτημα, παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις και πρωτοβουλίες, παρά την άστοχη τοποθέτηση του γραφείου Τύπου της Περιφέρειας, το οποίο δεν μπόρεσε να αποφύγει τον αποπροσανατολισμό, τις εύκολες και επικοινωνιακές κορώνες και την άδικη απόδοση ευθυνών.
Επειδή η ιστορία διδάσκει, αλλά και θεμελιώνει το παρόν και το μέλλον σε υγιείς βάσεις, θα επιχειρήσω να απαντήσω σε τρία ερωτήματα που καλύπτουν στο σύνολό του το πρόβλημα των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ:
1. Ποιος κατάργησε τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ;
Οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ είναι συνέχεια του αδασμολόγητου καθεστώτος που υπήρχε στα Δωδεκάνησα μετά την ενσωμάτωσή τους. Αργότερα, το μέτρο επεκτάθηκε και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
Αποτελεί ένα αναπτυξιακό μέτρο με στόχο να αντιμετωπίσει την ακρίβεια που προκαλεί η νησιωτική ιδιαιτερότητα, αλλά και τον αναπτυξιακό ανταγωνισμό.
Η κατάργησή τους αποφασίστηκε–συμφωνήθηκε με το δεύτερο Μνημόνιο από την κυβέρνηση συνεργασίας με Πρωθυπουργό τον Λουκά Παπαδήμο (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ), στις 12/2/2012.
Τα βασικά μέτρα που περιελάμβανε ήταν:
Μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού σε όλα τα κλιμάκια (από 751€ σε 586€) και 32% στους νεοεισερχόμενους έως 25 ετών.
Κατάργηση 150.000 θέσεων εργασίας από τον δημόσιο τομέα έως το 2015, εκ των οποίων 15.000 μέσα στο 2012.
Κατάργηση κλαδικών συμβάσεων εργασίας.
Άρση μονιμότητας σε ΔΕΚΟ και υπό κρατικό έλεγχο τράπεζες.
Περικοπές συντάξεων, επιδομάτων, δαπανών υγείας και άμυνας.
Αύξηση αντικειμενικών αξιών και ενοποίηση φόρων στα ακίνητα.
Αύξηση των εισιτηρίων στις αστικές συγκοινωνίες και στον ΟΣΕ κατά 25%.
Κατάργηση φοροαπαλλαγών και χαμηλού ΦΠΑ στα νησιά.
Αυτό το Μνημόνιο συμπληρώθηκε έναν χρόνο αργότερα από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2013-2016, το οποίο ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ) στις 7/11/2013.
Θεσμοθέτησε επιπλέον:
Νέα αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, μειώσεις εφάπαξ έως 83%.
Κατάργηση καθολικότητας της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
Κατάργηση δώρων στο Δημόσιο.
Διευκόλυνση απολύσεων.
Αντίτιμο 25 ευρώ για είσοδο στα νοσοκομεία.
Περικοπές στα ειδικά μισθολόγια.
Η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, τον Ιανουάριο του 2015, είχε ως αποτέλεσμα όλες αυτές οι δεσμεύσεις να μεταφερθούν στην επόμενη κυβέρνηση (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ), η οποία, υπό εκβιαστικές πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, αναγκάστηκε στους πρώτους μήνες της θητείας της να νομοθετήσει την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ με τον Νόμο 4334/2015 (ΦΕΚ Α’ 80/16.7.2015).
Ωστόσο, ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε να πείσει την Άγκελα Μέρκελ να αποδεχθεί την εξαίρεση πέντε νησιών (Λέσβος, Σάμος, Χίος, Λέρος και Κως), στα οποία είχαν δημιουργηθεί κέντρα υποδοχής προσφύγων. Έτσι κατέστη δυνατή η διατήρηση της ελπίδας επαναφοράς των μειωμένων συντελεστών μετά την έξοδο από τα μνημόνια – να μείνουμε ουσιαστικά με το κεφάλι έξω από το νερό.
Πηγή: https://vouliwatch.gr/news/article/i-lixi-toy-mnimonioy-kai-i-exodos-apo-tin-krisi
2. Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Το ισχύον καθεστώς ΦΠΑ στα νησιά περιγράφεται από τις οδηγίες ΕΕ 2006/112/ΕΚ και ΕΕ 2020/285. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 120 της οδηγίας 112/2006, προβλέπεται η δυνατότητα εφαρμογής μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στους νησιωτικούς νομούς της Ελλάδας.
Στις 5 Απριλίου 2022, το Συμβούλιο Υπουργών ψήφισε την Οδηγία ΕΕ 2022/542, η οποία τροποποιεί τις προηγούμενες και προβλέπει τη μόνιμη καθιέρωση μειωμένων συντελεστών από το 2025 σε όλη την Ε.Ε.
Η Ελλάδα είχε υποχρέωση να εντάξει αυτή την οδηγία στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει ψηφιστεί σχετική τροπολογία, με αποτέλεσμα η Κομισιόν –αν δεν λάβει ικανοποιητική απάντηση–να μπορεί να προχωρήσει σε αιτιολογημένη γνώμη και επιβολή προστίμων.
Η οδηγία προβλέπει:
Δυνατότητα εφαρμογής συντελεστών έως και 30% χαμηλότερων για τους νομούς Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου, Κυκλάδων, και για τα νησιά Θάσο, Βόρειες Σποράδες, Σαμοθράκη και Σκύρο.
Ευρύτερη χρήση μειωμένων ή και μηδενικών συντελεστών για βασικά προϊόντα (τρόφιμα, φάρμακα, είδη ιατρικής χρήσης).
Διασφάλιση της ουδετερότητας στον ΦΠΑ – ίση μεταχείριση.
Μειωμένο ΦΠΑ για εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης υψηλής απόδοσης, καθώς και για υπηρεσίες πρόσβασης στο διαδίκτυο.
3. Τι θα κάνουμε αύριο; Προτάσεις – Αποφάσεις
Είναι η τελευταία ευκαιρία για τη μόνιμη θεσμοθέτηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά. Δεν θα υπάρξει άλλη.
Έχουμε ευθύνη, μπροστά στην παγκόσμια αναταραχή και την ανασφάλεια που επικρατεί, να διαμορφώσουμε μία νέα στρατηγική οικονομικής και πολιτικής αντίστασης στη νέα πραγματικότητα.
Για να το πετύχουμε, πρέπει όλοι να συστρατευτούμε σε ένα κοινό, συμφωνημένο πρόγραμμα και σχέδιο. Ένα τέτοιο πλαίσιο είναι η απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου, που οφείλουμε να κάνουμε σημαία διεκδίκησης:
«Το Περιφερειακό Συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου, διεκδικώντας ίσες ευκαιρίες στην ανταγωνιστικότητα, η οποία πλήττεται λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας της περιοχής, ζητά την αποκατάσταση της ισονομίας με την επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ.
Ζητάμε την εφαρμογή των πολιτικών που η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει, δίνοντας στα κράτη–μέλη τη δυνατότητα εφαρμογής διαφορετικών συντελεστών ΦΠΑ.
Ζητάμε την εφαρμογή του ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου, το οποίο δίνει τη δυνατότητα επαναφοράς των συντελεστών από την 01-01-2025, σύμφωνα με την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2022/542 του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 2022.»
Με μία δεσμευτική προϋπόθεση:
Η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ πρέπει να φτάσει στον καταναλωτή, και όχι να ενισχύσει τοπικά οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα και κέρδη. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχουν προτάσεις που μπορούν να συζητηθούν.
Δημήτρης Γάκης
Πρώην Βουλευτής Δωδεκανήσου
