Μεγάλης κλίμακας έρευνα για την εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) συνολικά στην Ευρωζώνη –με έμφαση στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία– έχει ξεκινήσει, από τα τέλη του περασμένου έτους, το Γραφείο Ανεξάρτητης Αξιολόγησης (IEO) του Ταμείου. Ωστόσο, λόγω των επιπλοκών στη διαπραγμάτευση της Αθήνας με τους «θεσμούς», η έλευση των ερευνητών του IEO στην Ελλάδα, που αρχικά προβλεπόταν για τα τέλη Ιανουαρίου και μετά (όταν προκηρύχθηκαν οι εκλογές) για τα τέλη Φεβρουαρίου, δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα. Πάντως, οι επιστήμονες που έχουν αναλάβει να συντάξουν τη σχετική έκθεση έχουν ήδη κάνει και εκτός Ελλάδας διερευνητικές επαφές με παράγοντες που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, ώστε να έχουν μια πρώτη αίσθηση των ιδιαιτεροτήτων της Ελλάδας όταν θα βρεθούν στη χώρα.
Οπως αναφέρεται στο προσχέδιο (draft issue paper) της έρευνας, στόχος της αξιολόγησης είναι «να αντλήσει διδάγματα για το ΔΝΤ», με σκοπό την καλύτερη διαχείριση μελλοντικών κρίσεων, ειδικότερα «σε ανεπτυγμένες οικονομίες και σε κράτη-μέλη νομισματικών ενώσεων». Η έρευνα του IEO θα επεκταθεί και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης, όπου η παρουσία του ΔΝΤ είχε μόνο τη μορφή της τεχνικής βοήθειας. Για παράδειγμα, γίνεται ειδική αναφορά στην παρακολούθηση του ευρωπαϊκού προγράμματος οικονομικής βοήθειας προς την Ισπανία για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της.
Πολλές χώρες-μέλη του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ταμείου –κυρίως η Βραζιλία και άλλες αναδυόμενες οικονομίες– έχουν αντιδράσει έντονα στην απόφαση του ΔΝΤ να δανείσει ένα τόσο μεγάλο ποσό στην Ελλάδα, θεωρώντας ότι οι χώρες της Ευρωζώνης όφειλαν να αναλάβουν μεγαλύτερο βάρος της χρηματοδότησης μιας άλλης χώρας της ίδιας νομισματικής ένωσης. Σε αυτό το πνεύμα κινείται η πρόσφατη σκέψη περί αποπληρωμής του δανείου του ΔΝΤ από τους μηχανισμούς της Ευρωζώνης ώστε να περιορισθεί η εμπλοκή του Ταμείου στην Ελλάδα στην παροχή της τεχνογνωσίας. Μεταξύ των θεμάτων που θα καλύψει η έρευνα περιλαμβάνεται η στάση του ΔΝΤ προ κρίσης και σε τι βαθμό είχε προβλέψει και προειδοποιήσει για το τι θα μπορούσε να συμβεί. Οπως σημειώνεται στο προσχέδιο, θα διερευνηθεί ο βαθμός στον οποίο είχαν εντοπιστεί «τα κενά στο θεσμικό πλαίσιο» που θα μπορούσαν να αποτελέσουν «καταλύτες κρίσης» ή να δυσχεράνουν τη διαχείρισή της. Θα εξεταστεί, επίσης, τι γνώριζε το Ταμείο σχετικά με τις αδυναμίες συγκεκριμένων χωρών της Ευρωζώνης και πώς έπραξε με βάση τις γνώσεις αυτές.
Σχετικά με την περίοδο μετά το ξέσπασμα της κρίσης, η έρευνα του IEO θα εστιάσει στη διάγνωση εκ μέρους του ΔΝΤ των παθογενειών των χωρών που προσχώρησαν σε πρόγραμμα διάσωσης και στη διαπραγμάτευση – τόσο στο εσωτερικό της τρόικας όσο και μεταξύ των επίσημων πιστωτών και των εθνικών αρχών των χωρών. Στο έγγραφο του IEO γίνεται αναφορά στο αν αναζητήθηκαν εναλλακτικά σχέδια για κάποιες από τις χώρες – κάτι που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα, δεδομένων των γνωστών ενστάσεων που είχε εκφράσει το προσωπικό του Ταμείου την άνοιξη του 2010 σχετικά με το κατά πόσον το αρχικό ελληνικό πρόγραμμα ήταν βιώσιμο χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους.
Στο πλαίσιο της έρευνας, τα στελέχη του IEO συνομιλούν με αξιωματούχους του ίδιου του ΔΝΤ, της Κομισιόν, της ΕΚΤ, των εμπλεκομένων χωρών, αλλά και με άλλους ειδικούς, που δεν είχαν επίσημη ανάμειξη στη διαχείριση των προγραμμάτων. Η έρευνα θα ολοκληρωθεί, θα παρουσιαστεί στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου στην Ουάσιγκτον και στη συνέχεια θα δημοσιευθεί, προς το τέλος της χρονιάς.
To ΙΕΟ υπάγεται μεν στο ΔΝΤ, αλλά είναι λειτουργικά ανεξάρτητο. Δεν δέχεται κατευθύνσεις ή υποδείξεις από τη γενική διευθύντρια – ο επικεφαλής του ίδιου του IEO επιλέγει τα θέματα τα οποία θα μελετήσει.
Συστάθηκε τον Ιούλιο του 2001 για να παρέχει ανεξάρτητες αξιολογήσεις για θέματα που αφορούν το Ταμείο. Η πλειοψηφία του προσωπικού του δεν είναι στελέχη του ΔΝΤ, ενώ προσλαμβάνει και εξωτερικούς συνεργάτες για εξειδικευμένα θέματα, μεταξύ αυτών και στελέχη δεξαμενών σκέψης και αναλυτές που έχουν παρακολουθήσει την πορεία της υπό εξέτασιν υπόθεσης. Μεταξύ των πιο σημαντικών έργων του έως τώρα ήταν η αξιολόγηση της δεκαετούς παρουσίας του Ταμείου (1991 – 2001) στην Αργεντινή, που δημοσιεύθηκε το 2004 και αναθεωρήθηκε πέρυσι.
Τον Οκτώβριο του 2012, στη διάρκεια της ετήσιας συνόδου του ΔΝΤ που διεξήχθη στο Τόκιο και παρακολούθησε η «Κ», ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου, Ολιβιέ Μπλανσάρ, προκάλεσε αίσθηση όταν για πρώτη φορά παραδέχθηκε δημοσίως ότι το Ταμείο έκανε λάθος στους υπολογισμούς των επιπτώσεων των μέτρων λιτότητας στη μελλοντική ανάπτυξη. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα είχαν τελικά υπερβολικά αρνητικές, και σε κάθε περίπτωση πολύ μεγαλύτερες –από μία έως τρεις φορές– από τις αρχικά προβλεφθείσες, επιπτώσεις στο ΑΕΠ της χώρας.
Καθημερινή
