Εικόνα φυλακών τριτοκοσμικών χωρών εμφανίζουν πολλά από τα σωφρονιστικά καταστήματα, με τις συμμορίες να διαφεντεύουν και τον νόμο των ισχυρών να επιβάλλεται, εκεί όπου η πολιτεία απουσιάζει.
Τα τραγικά γεγονότα που σημειώθηκαν, πριν από λίγες ημέρες, στη Γ΄ Πτέρυγα των φυλακών Κορυδαλλού ήρθαν να επιβεβαιώσουν αυτούς που χρόνια μιλούν για την αποσύνθεση του σωφρονιστικού μας συστήματος. Ο πρόεδρος των σωφρονιστικών υπαλλήλων, Σπύρος Καρακίτσος, μιλώντας στην «Κ», περιγράφει την άθλια κατάσταση των σωφρονιστικών καταστημάτων, σημειώνοντας πως «η βία κυριαρχεί από καιρό και περιστατικά σαν του Κορυδαλλού, σε μικρότερη έκταση, είναι δυστυχώς καθημερινότητα στις φυλακές μας».
Εκεί όπου η πολιτεία για χρόνια απουσιάζει, εξηγεί ο κ. Καρακίτσος, «το κενό καλύπτεται από τον νόμο της ζούγκλας που επιβάλλουν οι ισχυροί μέσα στις φυλακές, κάνοντας τη ζωή αβίωτη σε κρατούμενους και προσωπικό».
Οι χρόνιες ελλείψεις σοβαρής σωφρονιστικής πολιτικής, παρά τα μεμονωμένα θετικά βήματα, η απουσία σχεδιασμού ενός σύγχρονου συστήματος και οι παθογένειες που καθορίζουν, κυρίως στα λόγια, την προάσπιση των δικαιωμάτων των κρατουμένων, έχουν οδηγήσει το σύστημα κράτησης στα όριά του.
Την επιβολή του νόμου των ισχυρών μέσα στις ελληνικές φυλακές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, επιβεβαιώνει στην τελευταία της έκθεση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, που επισημαίνει πως «ισχυρές πληθυσμιακές ομάδες κρατουμένων έχουν τον έλεγχο των φυλακών, όπου η βία είναι καθημερινή και ανεξέλεγκτη».
Τα φαινόμενα της αποσύνθεσης και της αποδιοργάνωσης στις φυλακές επιβεβαιώθηκαν πρόσφατα και με τις αποκαλύψεις για τη δράση σκληρών συμμοριών (Παναγιώτη Βλαστού και λοιπών) που επιβάλλουν όχι μόνον τους δικούς τους νόμους μέσα στον Κορυδαλλό, αλλά οργανώνουν και εκτελούν ευρείας κλίμακας παράνομες, επιχειρηματικού τύπου, δραστηριότητες μέσα από τα κελιά τους. (Προστασία σε μαγαζιά, λαθρεμπόρια, εκβιασμούς, τοποθετήσεις αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών κ.ά.).
Ευκαιριακή αποσυμφόρηση
Οι όποιες προσπάθειες των τελευταίων χρόνων με νομοθετικές παρεμβάσεις που στόχευαν, κυρίως, σε ευκαιριακή αποσυμφόρηση του υπερπληθυσμού των φυλακών (ρυθμίσεις για να βγουν κάποιοι) δεν στάθηκαν ικανές να δώσουν λύση και ανακούφιση στα εκρηκτικά προβλήματα των κρατουμένων.
Η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργού Δικαιοσύνης Νίκου Παρασκευόπουλου, που, επίσης, επιχειρεί αποσυμφόρηση ευρείας κλίμακας, εκτιμάται ως θετική, αλλά όχι επαρκής αν δεν συνδυαστεί με πακέτο ουσιαστικών αλλαγών στον πολύπαθο χώρο του σωφρονιστικού συστήματος.
Ο κ. Ευτύχιος Φυτράκης, γενικός γραμματέας Αντιεγκληματικής Πολιτικής στο υπουργείο Δικαιοσύνης, μιλώντας στην «Κ», αναφέρει πως επεξεργάζονται ευρύτερο σχέδιο βελτίωσης του σωφρονιστικού συστήματος, με έμφαση στην αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με τις συνθήκες κράτησης, αλλά κυρίως στην οργάνωση θεσμών, όπως οι αγροτικές φυλακές και η παροχή κοινωφελούς εργασίας από τους καταδίκους εκτός φυλακής.
Ο Αντώνης Αραβαντινός, ο οποίος γνωρίζει όσο ελάχιστοι τις φυλακές καθώς για χρόνια υπηρετεί στο δύσκολο πεδίο της φύλαξης των κρατουμένων, δεν «μασάει» τα λόγια του. Κάνει λόγο για «κατάρρευση του σωφρονιστικού συστήματος» και επισημαίνει πως οι ελλείψεις στο προσωπικό είναι τέτοιες, που πια δεν μπορεί να γίνεται, στα σοβαρά, κουβέντα για φύλαξη των κρατουμένων.
Ενδεικτικώς αναφέρει πως στον Κορυδαλλό, για παράδειγμα στη Γ΄ Πτέρυγα όπου έγινε το πρόσφατο αιματοκύλισμα, ένας φύλακας αντιστοιχεί σε 400 κρατουμένους (!). Οταν στα ευρωπαϊκά δεδομένα, η αναλογία σωφρονιστικού υπαλλήλου-εγκλείστων είναι 1:5 ή το πολύ 1:20.
Οσο για τον αριθμό των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές έχει μειωθεί τελευταία, με το σύνολο όσων κρατούνται να φθάνει τους 11.447 από τους οποίους πάνω από τους μισούς, 6.590, είναι αλλοδαποί και από αυτούς οι 2.746 κρατούνται για ναρκωτικά.
Καθημερινή
