Επιστροφή χρημάτων με τη μορφή μετρητών που θα πιστώνονται στην κάρτα και θα μειώνουν τον λογαριασμό για τον κάτοχο, σχεδιάζει να εφαρμόσει η κυβέρνηση για όσους χρησιμοποιούν πλαστικό χρήμα σε συναλλαγές άνω των 50 ή 70 ευρώ.
Το μέτρο θα ισχύσει από την 1η Ιουλίου και θα εφαρμοστεί σε πρώτη φάση πιλοτικά σε 22 νησιά, στα οποία υπολογίζεται ότι θα τοποθετηθούν περί τα 50.000 μηχανήματα αποδοχής καρτών (POS), καλύπτοντας με αυτό τον τρόπο το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε αυτά τα νησιά. Η επιστροφή χρημάτων μέσω μείωσης του τελικού λογαριασμού που πληρώνει ο κάτοχος, θα λειτουργήσει σε πρώτη φάση μέσω λοταρίας, στην οποία θα μπαίνουν αυτομάτως όλες οι συναλλαγές που πραγματοποιούν οι κάτοχοι των καρτών, είτε πρόκειται για πιστωτική είτε για χρεωστική κάρτα. Πρόκειται δηλαδή για διαδικασία που θα γίνεται αυτόματα μέσω της τράπεζας, χωρίς ο καταναλωτής να κάνει κάποια ενέργεια.
Το κίνητρο για τους καταναλωτές, δηλαδή το ύψος της επιστροφής που θα δοθεί τελικώς, θα είναι συνάρτηση του κόστους που συνεπάγεται για το Δημόσιο και το οποίο θα πρέπει να υπολείπεται των εσόδων που θα προκύψουν από τον περιορισμό των αδήλωτων συναλλαγών. Ετσι έχει υπολογιστεί ότι εάν π.χ. η επιστροφή είναι 2%, 19.230 καταναλωτές που χρησιμοποιούν την κάρτα τους θα κληρώνονται κάθε εβδομάδα, ενώ το κόστος για το Δημόσιο θα είναι σε αυτή την περίπτωση 20 εκατ. ευρώ τον χρόνο.
Η πρωτοβουλία για πιλοτική εφαρμογή του μέτρου από τον Ιούλιο έχει εξαγγελθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και την υλοποίησή του έχει αναλάβει να εξειδικεύσει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Γιάννης Δραγασάκης, εντάσσοντας το μέτρο στις πρωτοβουλίες για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, ειδικά στους τουριστικούς προορισμούς, στους οποίους αναμένεται η εκτίναξη της καταναλωτικής δαπάνης μέσα στο καλοκαίρι. Το μέτρο συζητείται ήδη με τους πιστωτές, καθώς σχεδιάζεται να επιδοτηθεί από πόρους του ΕΣΠΑ σε ό,τι αφορά την αγορά των μηχανημάτων αποδοχής καρτών, τα οποία θα δοθούν δωρεάν στους εμπόρους. Η δωρεάν παροχή των POS θα είναι σε πρώτη φάση το κίνητρο για τους εμπόρους, το οποίο εξετάζεται να διευρυνθεί στη συνέχεια με τη μείωση της φορολογίας που θα δοθεί όταν το μέτρο εφαρμοστεί γενικευμένα σε όλη τη χώρα.
Φοροδιαφυγή
Το μέτρο αφορά αποκλειστικά τους Ελληνες. Είναι δηλαδή ανεξάρτητο από τυχόν κίνητρα που θα δοθούν σε τουρίστες που χρησιμοποιούν την κάρτα της χώρας προέλευσής τους. Στόχος είναι η παροχή κινήτρων για τη σταδιακή μετάβαση στις ηλεκτρονικές πληρωμές, προκειμένου να εντοπιστεί μέρος της φοροδιαφυγής, που στη χώρα μας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, φθάνει το 25% του ΑΕΠ, αλλά ειδικά σε περιοχές ή περιόδους έξαρσης της καταναλωτικής δαπάνης είναι κατά πολύ μεγαλύτερη.
Η επιτυχία του μέτρου θα αποτελέσει και crash test για την καθολική χρήση της κάρτας σε όλη την επικράτεια, με κίνητρα που θα ισχύσουν για όλες τις συναλλαγές που πραγματοποιεί κάποιος ηλεκτρονικά και όχι μόνο για εκείνες που κληρώνονται μέσω λοταρίας. Αναγκαία προϋπόθεση που θα εξασφαλίσει την αποτελεσματικότητα του μέτρου είναι η κατηγοριοποίηση των συναλλαγών με βάση τη φοροδιαφυγή που υπάρχει σε κάθε κλάδο. Με βάση αυτή τη διαβάθμιση, οι συναλλαγές σε σούπερ μάρκετ, στις οποίες η φοροδιαφυγή είναι μικρή, θα έχουν μικρή επιστροφή, έστω 0,5%. Σε καταστήματα ένδυσης ή υπόδησης, που η φοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερη, η επιστροφή μπορεί να αυξάνεται στο 2% και να κλιμακώνεται π.χ. στο 5% σε καταστήματα εστίασης. Ανάλογα με το ύψος της επιστροφής που θα πιστώνεται στον κάτοχο της κάρτας, θα μπορεί να φτάνει το 10% για υπηρεσίες από υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους ή και γιατρούς, στους οποίους η φοροδιαφυγή είναι γενικευμένη. Και σε αυτή την περίπτωση καθοριστικό μέγεθος που θα κρίνει το ύψος της επιστροφής στους κατόχους των καρτών είναι η αύξηση των αδήλωτων εισοδημάτων, έτσι ώστε να αντισταθμίζει το κόστος που θα επιβαρύνεται το Δημόσιο. Ετσι με δεδομένο ότι η δαπάνη με κάρτες είναι 5,1 δισ. ευρώ τον χρόνο, μια γενικευμένη επιστροφή της τάξεως του 2% σε όλες τις συναλλαγές έχει υπολογιστεί ότι θα στοιχίσει στο κράτος περί τα 100 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Σε κάθε περίπτωση το έσοδο για το Δημόσιο θα είναι πολλαπλάσιο και υπολογίζεται από 530 εκατ. έως και 2,4 δισ. ευρώ, ανάλογα με την αύξηση των αδήλωτων εισοδημάτων, που μπορεί να είναι από 12,1 δισ. έως και 28,5 δισ. τον χρόνο. Το ύψος της επιστροφής για τον κάτοχο θα έχει ένα ανώτατο όριο, π.χ. τα 1.000 ευρώ τον χρόνο, έτσι ώστε να αποφευχθεί η επιδότηση των υψηλών εισοδημάτων, δηλαδή αυτών που δαπανούν ούτως ή άλλως μεγάλα ποσά κάθε χρόνο.
Δοκιμασμένη η συνταγή της επιτυχίας
Η πρόταση που επεξεργάζεται η κυβέρνηση βασίζεται στη δοκιμασμένη εμπειρία άλλων χωρών, που έχουν υιοθετήσει ισχυρά κίνητρα για την ηλεκτρονικοποίηση των συναλλαγών και τη μείωση της κυκλοφορίας των μετρητών. Στη Δανία οι κάτοικοι είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση της κάρτας και έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό συναλλαγών ανά κάτοικο στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, κάθε Δανός πραγματοποιεί κατά μέσον όρο 243 ηλεκτρονικές συναλλαγές τον χρόνο και έτσι η πλήρης κατάργηση των μετρητών με νομοθεσία από το 2016, που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση, αποτελεί ουσιαστικά το τελικό βήμα για την πλήρη ηλεκτρονικοποίηση των συναλλαγών. Στην Ελλάδα, αντίθετα, όπου πραγματοποιούνται μόλις 7 συναλλαγές τον χρόνο με κάρτα, η παροχή κινήτρων θεωρείται αναγκαία. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχίας του μέτρου είναι η Νότια Κορέα, στην οποία οι συναλλαγές με κάρτες επί του τζίρου της αγοράς αυξήθηκαν από 16% σε 65% μέσα σε μια δεκαετία, κατατάσσοντας τη χώρα στη δεύτερη θέση μεταξύ των μελών του ΟΑΣΑ με την υψηλότερη αποδοτικότητα του ΦΠΑ. Το κίνητρο της λοταρίας δοκιμάστηκε με επιτυχία στην Πορτογαλία και με μικρότερη επιτυχία στη Ρουμανία, ενώ στη Λατινική Αμερική εφαρμόζεται πλέον καθολικά σε όλες τις χώρες η επιστροφή του 5% των αγορών στον καταναλωτή. Ετσι, τα κίνητρα πρέπει να είναι συνάρτηση του βαθμού ωριμότητας κάθε αγοράς στις ηλεκτρονικές πληρωμές.
Καθημερινή
