Στην πολιτική του ζωή ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι πάντα τυπικός: κοστούμι, γραβάτα, σοβαροφάνεια. Στις θερινές διακοπές του όμως, κατά κανόνα στο νησί Σιλτ της Βόρειας Θάλασσας, το προφίλ του αλλάζει. Ο συνήθως αγέλαστος υπουργός Οικονομικών αρχίζει να χαμογελά και να κάνει, από ενδυματολογική άποψη, τον «Βαρουφάκη». Οπως προ ημερών, όταν σε συναυλία που έδωσε μια ομάδα νεαρών μουσικών σε παρακείμενη εκκλησία εμφανίστηκε με ένα πορτοκαλί πουλόβερ τύπου «Χαβάη». Χώρια οι εκκεντρικές εμφανίσεις του στην ταράτσα του εξοχικού του, από όπου τηλεφωνεί ασταμάτητα ατέλειωτες ώρες. «Το υπηρεσιακό κινητό του τηλέφωνο δεν πιάνει σήμα μέσα στο σπίτι» εξηγεί συνεργάτης του. «Κυβερνά την Ευρώπη από μια ταράτσα» συμπεραίνει ραδιοσχολιαστής.
Η «διακυβέρνηση της Ευρώπης» και ιδιαίτερα της ευρωζώνης είναι πλέον όντως το βασικό μέλημά του. Τα θέματα της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής δεν λείπουν φυσικά. Από τότε που ξέσπασε η κρίση όμως τα καθαρά ευρωπαϊκά θέματα, με κυριότερο την Ελλάδα, δεσπόζουν στην ατζέντα του. Και αυτό δημιουργεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση σε ολόκληρη την ήπειρο. «Δεν είχαμε ποτέ άλλοτε τόση Ευρώπη» λέει ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου Γκέρο Νοϊγκεμπάουερ. «Και σε αυτήν ο Σόιμπλε βάζει ανεξίτηλα τη σφραγίδα του».
Η σφραγίδα αυτή δεν μπαίνει μόνο στη «μεγάλη εικόνα», αλλά και στις απλές λεπτομέρειες. Αν και οι υπουργοί Οικονομικών δεν συμμετέχουν άμεσα στις διαπραγματεύσεις των δανειστών με την Αθήνα – αυτές είναι έργο της Quadriga, του κουαρτέτου της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM) -, ο κ. Σόιμπλε είναι σε θέση να παρεμβαίνει όσο κανείς άλλος σε αυτές. Στόχος του είναι η παράταση των διαπραγματεύσεων. Αντί να ολοκληρωθούν, όπως είχε συμφωνηθεί αρχικά, ως τις 20 Αυγούστου, θα πρέπει να συνεχιστούν ως τα μέσα Σεπτεμβρίου. Και αντί να εισρεύσουν στην Ελλάδα τα πρώτα δισεκατομμύρια ευρώ για την εφαρμογή του προγράμματος, θα της δοθεί μόνο μέρος από αυτά για την εξόφληση των τρεχόντων χρεών της.
«Σόιμπλε εναντίον Γιούνκερ» ήταν την περασμένη Πέμπτη ο τίτλος άρθρου στην εφημερίδα «Sueddeutsche Zeitung». Ο γερμανός υπουργός βάζει πόδι στην πρόθεση του προέδρου της Κομισιόν να κλείσει τη συμφωνία με την Αθήνα μέσα στα συμφωνηθέντα χρονικά όρια. «Ενα πρόγραμμα, που θα κρατήσει τρία χρόνια και θα κοστίσει πάνω από 80 δισεκατομμύρια ευρώ, πρέπει να έχει ατράνταχτη βάση» έλεγε εκπρόσωπος του υπουργείου του. Και αυτή η βάση, εν όψει και των γνωστών παλινωδιών της Αθήνας, δεν μπορεί να κατασκευαστεί σε λίγες εβδομάδες. «Καλύτερα ένα επιπλέον δάνειο-γέφυρα παρά ένα ημιτελές πρόγραμμα» πρόσθεσε.
Κατά απροσδόκητο τρόπο, προς την ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι δηλώσεις εκπροσώπου της καγκελαρίας – κάτι που δεν είναι αυτονόητο εν όψει της μόνιμης πλέον αντίθεσης μεταξύ του κ. Σόιμπλε και της Ανγκελα Μέρκελ στο θέμα της Ελλάδας. «Η ποιότητα προέχει της ταχύτητας» είπε. «Δεν χάλασε ο κόσμος αν η συμφωνία ολοκληρωθεί λίγες εβδομάδες αργότερα». Και ολοκλήρωση, πρόσθεσε, σημαίνει την εκπλήρωση όλων των προαπαιτουμένων, και όχι μόνο του ενός τετάρτου από αυτά, που έχει εκπληρώσει ως τώρα η Αθήνα.
Η συγχορδία Μέρκελ – Σόιμπλε δεν είναι βέβαια τυχαία. «Πρόκειται για μεταξύ τους ανακωχή, που αποβλέπει στη διασφάλιση της υπεροχής του Βερολίνου έναντι των άλλων μεγάλων παικτών στην Ευρώπη» λέει ο κ. Νοϊγκεμπάουερ. Και οι παίκτες αυτοί είναι δύο: η Κομισιόν με επικεφαλής τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και η ΕΚΤ με επικεφαλής τον Μάριο Ντράγκι. Και οι δυο τους, αν και ο καθένας για διαφορετικό λόγο, τάσσονται υπέρ της επίσπευσης της συμφωνίας με την Αθήνα. Ο κ. Γιούνκερ επειδή φοβάται ότι τυχόν καθυστέρηση θα οδηγήσει στην κατάρρευση της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα και στη διεξαγωγή νέων εκλογών – κάτι που θα αναζωπύρωνε τη συζήτηση για το Grexit βάζοντας σε νέα δοκιμασία και τη νομισματική ένωση. Και ο κ. Ντράγκι επειδή, όχι άδικα, εικάζει ότι χωρίς την ταχεία ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με τα προβλεπόμενα από την αρχική συμφωνία 25 δισεκατομμύρια ευρώ, θα προκληθούν αναταράξεις στο γενικότερο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
«Το Βερολίνο δεν υποτιμά αυτούς τους φόβους» προσθέτει ο κ. Νοϊγκεμπάουερ. Επιμένει όμως στην παράταση των διαπραγματεύσεων, τόσο για να επιβάλει σκληρότερους όρους στην Αθήνα όσο και για να αναγκάσει τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη να αναγνωρίσουν την πρωτοκαθεδρία του.
Αρωγός αυτής της πολιτικής είναι τώρα και το σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, στο οποίο προεδρεύει η κυρία Μέρκελ. Η ομάδα αυτή εμφανιζόταν μέχρι πρότινος βαθιά διασπασμένη. Ενα πέμπτο περίπου της δύναμής της (συνολικά 311 βουλευτές) ήταν υπέρ της «γραμμής Σόιμπλε», ήτοι του Grexit, ένα πολύ μεγαλύτερο μέρος της υπέρ της «γραμμής Μέρκελ», ήτοι της παραμονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη υπό τους γνωστούς «συμβατικούς» όρους, ενώ ένα τρίτο, όχι ευκαταφρόνητο μέρος, ταλαντευόταν ανάμεσα στις δύο γραμμές. Η διάσπαση έπαψε λοιπόν να ισχύει. Η αντιδικία για την πρωτοκαθεδρία στην Ευρώπη ένωσε ξαφνικά πάλι τους Χριστιανοδημοκράτες.
Ομως τα φαινόμενα απατούν. Και αυτό επειδή ο κ. Σόιμπλε δεν φαίνεται διατεθειμένος να παραιτηθεί πραγματικά από το Grexit. «Του έχει γίνει έμμονη ιδέα» λέει ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής Νόρμπερτ Σπίνρατ. «Στην τρέχουσα φάση το χρησιμοποιεί μόνο έμμεσα, ως μακρινή απειλή, αργότερα όμως αν οι διαπραγματεύσεις ή το συμφωνηθέν πρόγραμμα σκοντάψουν κάπου, θα το ξαναβάλει στο τραπέζι».
Ισορροπία τρόμου
Σενάρια ρήξης με τη Μέρκελ
Στο Βερολίνο συνεχίζουν να κυκλοφορούν τα παλιότερα σενάρια περί πιθανής ρήξης Μέρκελ – Σόιμπλε.
Το πρώτο από αυτά προβλέπει την παραίτηση του υπουργού Oικονομικών. Αυτό θα συνέβαινε σε περίπτωση που ο κ. Σόιμπλε επανέφερε, παρά τη θέληση της κυρίας Μέρκελ, στην ημερησία διάταξη το Grexit, κάτι που θα την εξανάγκαζε να τον ανακαλέσει στην τάξη. Από μια τέτοια παραίτηση θα έχανε όμως και η καγκελάριος – κάτι που καθιστά το σενάριο αυτό μάλλον απίθανο.
Το δεύτερο σενάριο είναι η παραίτηση της κυρίας Μέρκελ. Κάτι τέτοιο θα σήμανε όμως καταστροφή για τη Χριστιανοδημοκρατία. Και αυτό επειδή η καγκελάριος είναι μαγνήτης – ο μοναδικός του κόμματος – για τους ψηφοφόρους. Ο Σόιμπλε, αντίθετα, θεωρείται εκλογικά «χλωμός». Επιπλέον, «είναι στρατηγικός, όχι οργανωτικός νους», όπως λέει ο κ. Νοϊγκεμπάουερ. Και παρά την αυξανόμενη επιρροή του στην κοινοβουλευτική ομάδα, έχει ελάχιστους υποστηρικτές στα κομματικά στελέχη. «Η Μέρκελ έχει εκσυγχρονίσει το κόμμα και το έχει θέσει υπό τον έλεγχό της» προσθέτει. Σε τυχόν ενδοκομματική σύγκρουση λοιπόν θα έβγαινε σίγουρη νικήτρια. Και αυτό κάνει το δεύτερο σενάριο, δηλαδή την παραίτησή της, εντελώς απίθανη.
Το τρίτο σενάριο προεικάζει τη συνέχιση της λυκοφιλίας μεταξύ των δύο πολιτικών. Αυτό προϋποθέτει εκατέρωθεν υποχωρήσεις: η καγκελάριος αφήνει τον κ. Σόιμπλε να επισείει την απειλή του Grexit, εκείνος αποφεύγει να τορπιλίζει πρακτικά τη συμφωνία με την Αθήνα. Αυτό θα προκαλούσε απροσδόκητες, ενίοτε και κωμικές τριβές – η «ισορροπία τρόμου» μεταξύ τους θα αποκτούσε έτσι και ιλαροτραγική νότα.
Η τελευταία λέξη δεν έχει βέβαια ακόμη ειπωθεί. Η διαμάχη για την τύχη της Ελλάδας και την πρωτοκαθεδρία στην Ευρώπη στη βάση ευρωπαϊκών πλέον θεμάτων συνεχίζεται. Και αυτό προμηνύει νέα επεισόδια και νέα σενάρια στο σίριαλ Μέρκελ – Σόιμπλε.
Το ΒΗΜΑ
