Συνέντευξη
στη Μαίρη Φώτη
Μεγάλες αλήθειες για το μέλλον του VIP τουρισμού στη Ρόδο, καταθέτει σήμερα με συνέντευξή του στην «δημοκρατική», ο ναυτιλιακός πράκτορας κ. Σταύρος Ροδίτης, ο οποίος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και θέτει τους τοπικούς φορείς προ των ευθυνών τους, μπροστά στις μεγάλες αλλαγές που επέρχονται και θα καθορίσουν το μέλλον της τοπικής οικονομίας και της μοίρας του νησιού.
«Το ζήτημα», λέει αφοπλιστικά ο κ. Στ. Ροδίτης, «είναι να γίνουν οι αλλαγές από εμάς τους ίδιους, τους Ροδίτες, και όχι από αυτούς που θα μας τα πάρουν όλα επειδή δεν τολμήσαμε την στιγμή που έπρεπε», θέτοντας το δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων. Κάνει απολογισμό της τουριστικής σεζόν που ολοκληρώνεται, μιλά για τις μεγάλες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας ως προορισμός, αναφέρεται στις ιδιαιτερότητες των VIP πελατών που επιλέγουν τη Ρόδο για τις διακοπές τους αλλά ταυτόχρονα θίγει τα κακώς κείμενα, που αν δεν εκλείψουν θα μας κοστίσουν πολύ ακριβά.
• Κύριε Ροδίτη, θα ήθελα να ξεκινήσουμε την συνέντευξη από έναν πρώτο απολογισμό της τουριστικής περιόδου, στον τομέα του θαλάσσιου τουρισμού αφού σήμερα κλείνουμε αισίως το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.
Δυστυχώς φέτος ο θαλάσσιος τουρισμός δεν ακολούθησε την γενικότερη τάση του τουριστικού ρεύματος προς την χώρα μας και ειδικότερα προς τα νησιά μας.
Στην περιοχή μας υπήρξε πτώση, η οποία μέχρι στιγμής αγγίζει το 25%.
Δεν υπάρχουν όμως συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία και ως εκ τούτου το ποσοστό δίδεται με επιφύλαξη.
Ίσως να είναι ακόμη μεγαλύτερο.
• Πού οφείλεται η πτώση αυτή;
Υπάρχουν πολλές αιτίες και τις έχω επισημάνει και στο παρελθόν. Καταρχήν υπάρχει αδιαφορία από το ελληνικό κράτος και σε μεγάλο βαθμό από τις τοπικές αρχές, για την προώθηση και την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού στο νησί μας και γενικότερα στην περιοχή. Επί δεκαετίες είχαμε επαναπαυθεί στην ανάπτυξη αποκλειστικά του ξενοδοχειακού τουρισμού και δεν διαβλέπαμε ούτε τις εξελίξεις αλλά ούτε και τις ευκαιρίες. Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσω την επί δεκαετίες περιπέτεια της νέα μαρίνας. Η αλήθεια είναι δυστυχώς πικρή. Ο θαλάσσιος τουρισμός έχει τεράστια προβλήματα υποδομής, τόσο οργανωμένων θέσεων όσο και προσφερόμενων υπηρεσιών. Έχουμε φθάσει σε σημείο να αλλάξουμε τρεις φορές θέση σε σκάφος μέσα σε μία ημέρα για διάφορους λόγους, από την ασφάλεια έως την τροφοδοσία.
• Η νέα μαρίνα δεν βοήθησε στην βελτίωση της κατάστασης;
Η διοίκηση και οι εργαζόμενοι στην νέα μαρίνα επιτελούν ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο και εργάζονται με αυταπάρνηση και ευσυνειδησία αλλά αυτό δεν αρκεί. Η νέα μαρίνα δεν έχει ενταχθεί ακόμη μέσα σε ένα ευρύτερο δίκτυο που έπρεπε να υπάρχει, για την προώθηση του θαλάσσιου τουρισμού και δεν ευθύνεται η διοίκησή της γι αυτό.
Η νέα μαρίνα είναι σχεδόν αποκομμένη από την υπόλοιπη πόλη, και κυρίως την Μεσαιωνική Πόλη, η οποία είναι βασικός τόπος προορισμού των επισκεπτών οι οποίοι καταφθάνουν με σκάφη. Γι’ αυτό όμως δεν ευθύνεται η μαρίνα αλλά το γεγονός ότι η ακτή από το εμπορικό λιμάνι έως την μαρίνα είναι μία από τις πλέον υποβαθμισμένες περιοχές της Ρόδου και σε αρκετά σημεία θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο της Συρίας. Εάν δεν υπάρξει συνολική πρόταση αναβάθμισης της περιοχής η Μαρίνα θα θυμίζει διαμάντι χαμένο στον βούρκο. Αλλά δεν είναι μόνο εκεί τα προβλήματα. Αντίστοιχα ζητήματα υφίστανται στο Μανδράκι και στην Κολόνα, τα οποία γνωρίζετε. Η εικόνα του Μανδρακίου είναι τραγική για ένα νησί σαν την Ρόδο και η Κολόνα αδυνατεί πλήρως να ικανοποιήσει την αυξημένη ζήτηση. Διώχνουμε κόσμο αντί να αναζητήσουμε άμεσα τον τρόπο με τον οποίο θα ικανοποιήσουμε τους πελάτες του θαλαμηγού τουρισμού.
Αυτή τη στιγμή πρέπει πάση θυσία να βρεθεί τρόπος για την αύξηση των θέσεων στους λιμένες της Ρόδου. Είναι πολύ μεγαλύτερο το άγχος μας να βρούμε θέση για ένα σκάφος, παρά για το άν θα έρθει το σκάφος.
• Φέτος όμως είχατε και άλλα προβλήματα…
Είναι αλήθεια. Όπως γνωρίζουν οι αναγνώστες σας, καθώς η «δημοκρατική» ανέδειξε το θέμα, στις αρχές του Ιουλίου υπήρξε μία μάλλον αυθαίρετη γνωμάτευση και ερμηνεία σχετικού νόμου από υπηρεσία του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, όσον αφορά στον τρόπο διεξαγωγής ενός ταξιδιού εντός της ελληνικής επικρατείας από συγκεκριμένου τύπου επαγγελματικά σκάφη με –μη κοινοτική- ξένη σημαία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μεγάλη αναταραχή στις κρατήσεις και ουσιαστικά να χαθεί ένας μήνας με σχεδόν καταστροφικές οικονομικές συνέπειες. Ευτυχώς η ηγεσία του Υπουργείου έδωσε μία, έστω προσωρινή, λύση η οποία ομαλοποίησε την κατάσταση. Αυτή την στιγμή γνωρίζουμε ότι το Υπουργείο εξετάζει εξ αρχής αυτά τα ζητήματα και ευελπιστούμε ότι σύντομα θα υπάρξει οριστική λύση. Αυτά συμβαίνουν και τέτοια προβλήματα αντιμετωπίζονται μόνο όταν υπάρχουν καλές προθέσεις.
• Η επένδυση στον θαλάσσιο τουρισμό και η ανάπτυξή του θα μπορούσε να αποτελέσει την αιτία να αποτινάξει η Ρόδος την ετικέτα του «μαζικού προορισμού» και να περιορίσει το all inclusive;
Οφείλουμε να δούμε επιτέλους τα ζητήματα αυτά συνολικότερα. Ίσως συγκυριακά ο τουρισμός να είναι το μεγαλύτερο ποσοστό στο ελληνικό ΑΕΠ. Σίγουρα όμως είναι το «βαρύ χαρτί» στην επανάκαμψη της οικονομίας και ως εκ τούτου χρειάζεται πολύ προσοχή. Επένδυση στον θαλάσσιο τουρισμό, και όλα τα άλλα να μένουν ίδια, ισοδυναμεί με μια τρύπα στο νερό.
Πρέπει καταρχήν να αλλάξουμε συνολικά εικόνα αν θέλουμε να προσελκύσουμε τον θαλαμηγό τουρισμό, ο οποίος είναι πολύ υψηλής εισοδηματικής και κοινωνικής στάθμης.
Δεν είναι δυνατόν να μιλούμε για V.I.P οδικές μεταφορές και ο οδηγός να εμφανίζεται λες και πρόκειται να πάει για ψάρεμα. Δεν είναι δυνατόν να επικρατεί έξω από την Κολόνα κυκλοφοριακό κομφούζιο που δεν το βρίσκει κανείς αλλού εκτός από υπανάπτυκτες χώρες.
Δεν είναι δυνατόν η κάθε γωνία να είναι κατειλημμένη από επαίτες. Δεν είναι δυνατόν οι σερβιτόροι να μην γνωρίζουν στοιχειωδώς μία ξένη γλώσσα. Ξέρετε, όλα αυτά είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα, όμως τα τονίζω για τον εξής λόγο: Για κάποιους από τους επισκέπτες του νησιού ίσως όλα αυτά να είναι γραφικά και να αποτελούν στοιχεία της εικόνας του «Νότου». Όμως για τους πελάτες του θαλαμηγού τουρισμού αποτελούν και σημεία σύγκρισης με άλλες πόλεις όπως της Κροατίας, της Τουρκίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας ή της Μάλτας, όπου αυτές οι εικόνες είναι ανύπαρκτες. Κατά συνέπεια στην range list του θαλαμηγού τουρισμού η Ρόδος υποβαθμίζεται.
Επιπλέον δεν γίνεται από τους δεκάδες χώρους αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος στην Μεσαιωνική Πόλη το 90% να είναι κλειστό λόγω έλλειψης πόρων. Άν δεν ανοίξουν, πού θα βρεθούν οι πόροι;
Από ΄κει και πέρα πρέπει να συλλάβουμε το εξής. Η Ρόδος δεν είναι Μύκονος. Έχει το δικό της στίγμα και τον δικό της αέρα. Στους πελάτες του θαλαμηγού τουρισμού της Ρόδου υπάρχουν άλλες προτεραιότητες και άλλες ανάγκες. Τα λιμάνια της Ρόδου είναι καθ΄ εαυτά το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα, αλλά χρειάζονται αναβάθμιση και ανάδειξη και για αυτά χρειάζονται άλλες γενναίες αποφάσεις όπως η οριστική πεζοδρόμηση μεγάλου μέρους της παραλιακής ζώνης, ολοκλήρωση των έργων στον φάρο του Αγίου Νικολάου, οριστική επίλυση του προβλήματος που λέγεται Μανδράκι και άλλα πολλά.
Όπως καταλαβαίνετε όλα αυτά τα έργα δεν θα συμβάλουν μόνο στην ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού αλλά γενικότερα στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, το οποίο είναι όντως γηρασμένο.
• Αυτά αφορούν κυρίως την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το κράτος δεν μπορεί να βοηθήσει και αυτό από την πλευρά του;
Το κράτος οφείλει να κατανοήσει ότι οι ιδιοκτήτες επαγγελματικών σκαφών, ιδιώτες ή εταιρείες, Έλληνες ή ξένοι, δεν είναι ούτε πειρατές ούτε σαλταδόροι. Είναι αλήθεια ότι σε μεγάλο βαθμό επικράτησε στον χώρο αυτό τα προηγούμενα χρόνια ανομία και παρανομία. Αυτό όμως ήταν το αποτέλεσμα μίας πολυδαίδαλης και ελλιπούς νομοθεσίας καθώς και της παντελούς έλλειψης στοιχειωδών ελέγχων. Νομίζω ότι αυτό έχει αλλάξει προς το καλύτερο. Όμως αυτή τη στιγμή, το κράτος οφείλει να ενισχύσει τον θαλαμηγό τουρισμό πολυεπίπεδα όπως σε θέματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης ακόμη και σε πανεπιστημιακό επίπεδο, σε θέματα νομοθεσίας, με απλοποίηση κάποιων διαδικασιών, όπως της απόκτησης της ελληνικής σημαίας, σε θέματα φορολόγησης των εταιρειών αλλά και των πλοιοκτητών, σε ζητήματα εναρμόνισης της πολιτικής των λιμενικών τελών στα διαφορετικά λιμάνια κτλ.
Πέραν τούτων όμως το κράτος οφείλει να ενισχύσει και την ναυπήγηση νέων παραδοσιακών κι όχι μόνο σκαφών. Ούτε τα χέρια, ούτε η τεχνογνωσία, ούτε η ναυτοσύνη μας λείπουν. Λείπει όμως η βούληση και τα κίνητρα. Και αυτό πρέπει να αλλάξει καταρχήν τόσο ως προς την χρηματοδότηση όσο και στο πλαίσιο της τεχνικής εκπαίδευσης. Δυστυχώς δεν έγινε ακόμη κατανοητό πόσο χρυσοφόρος είναι, όχι μόνο ο κλάδος της εκμετάλλευσης αλλά και της κατασκευής και συντήρησης.
Προσωπικά όμως πιστεύω ότι, το κλειδί βρίσκεται στην τοπική κοινωνία μας. Οφείλουμε άμεσα να αποφασίσουμε ποιες μορφές τουρισμού πρέπει να αναπτύξουμε και πώς. Η προσέλκυση του μαζικού τουρισμού δεν δύναται να ανατραπεί και δεν πρέπει να ανατραπεί, όποια μορφή και αν έχει αυτός. Το all inclusive είναι μεγάλο ζήτημα αλλά πρέπει να σταματήσει και η δαιμονοποίησή του.
Πρέπει να δημιουργήσουμε δίκτυα τα οποία σήμερα είναι ανύπαρκτα κυρίως ανάμεσα στον θαλαμηγό και τον εναλλακτικό τουρισμό και περιήγηση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μία διαφορετική αντίληψη για την φιλοξενία, για τον τουρισμό. Δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό παραμένουμε δέσμιοι της δεκαετίας του ΄70 και του ΄80. Για αυτό υποστηρίζω ότι το τουριστικό προϊόν μας είναι γηρασμένο και γεμάτο αγκυλώσεις. Και αυτό επηρεάζει ιδιαίτερα τον θαλαμηγό τουρισμό.
• Γνωρίζω, ότι μέσω του γραφείου σας –και όχι μόνο- ήρθαν στη Ρόδο, celebrities, ηθοποιοί, παρουσιαστές, αθλητές, πρόσωπα διεθνούς εμβέλειας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν προοπτικές, ότι μπορούμε ως προορισμός να κάνουμε την διαφορά. Τι φταίει όμως που παραμένουμε στάσιμοι;
Κοιτάξτε, όσο ο τουρισμός μας είναι παραλία, ολίγον περιήγηση στην Μεσαιωνική Πόλη, καμιά επίσκεψη στην Λίνδο και τα λοιπά γνωστά, παραμένουμε πίσω. Σήμερα χρειαζόμαστε στοχευμένο τουρισμό, ειδικές ομάδες επισκεπτών που θα γνωρίσουν τις καταδυτικές ευκαιρίες του νησιού, την γαστρονομία μας, τα εκκλησιαστικά μας μνημεία, τον βοτανικό θησαυρό μας, τα δασικά και ορεινά μονοπάτια μας, τα κρασιά μας και το μέλι μας, τα πανεπιστημιακά μας τμήματα που πρέπει να οργανώσουν ειδικά θερινά τμήματα, την γνωριμία με την γλώσσα μας, τον ορυκτό πλούτο μας.
Μας το ζητούν οι ίδιοι οι πελάτες μας κιι αδυνατούμε να ανταποκριθούμε. Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα. Οι πελάτες του θαλαμηγού τουρισμού διψούν κυριολεκτικά να γνωρίσουν τον τόπο και την κουλτούρα μας, τον πολιτισμό μας. Όμως δε τους προσφέρεται καμία άλλη ευκαιρία από αυτήν του «μαζικού» τουρίστα. Σαφώς και έχουν γίνει πολλές κινήσεις στα τελευταία χρόνια από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά υπάρχει τεράστιο πρόβλημα συντονισμού, αυτό που αποκάλεσα «δημιουργία δικτύων». Θεωρώ ότι αυτό είναι λιγότερο πρόβλημα της τοπικής αυτοδιοίκησης και περισσότερο του Επιμελητηρίου. Για παράδειγμα, δεν γίνεται να μην υπάρχουν σε εμφανή σημεία της πόλης μίνι εκθετήρια των τοπικών μας προϊόντων κι από την άλλη δεν γίνεται οι κατάλογοι στα εστιατόρια να μην έχουν ειδικό ένθετο για τα τοπικά μας φαγητά και τα ντόπια κρασιά, δεν γίνεται μετά το φαγητό να μην τους κερνάμε και ένα ντόπιο γλυκό ή ένα μελεκούνι τέλος πάντων. Γι΄ αυτό μιλάμε για μία εκ βάθρων ανασυγκρότηση της «τουριστικής» μας αντίληψης.
Θα επαναλάβω ότι ο θαλαμηγός τουρισμός είναι στην πραγματικότητα σε σπαργανική μορφή στην Ρόδο σε σχέση με τις δυνατότητές της. Και ο θαλαμηγός τουρισμός είναι μία πολύ σημαντική οικονομική δύναμη και έχει ισχυρό οικονομικό πολλαπλασιαστή στην αγορά. Ένας πελάτης θαλαμηγού ίσως καταναλώσει χρηματικά τόσα όσα τριάντα ή και περισσότεροι «μαζικοί» τουρίστες. Για να αυξηθεί όμως ο αριθμός τους και κατά συνέπεια και η ρευστότητα στην αγορά, πρέπει σύντομα να γίνουν οι μεταβολές που προανέφερα.
• Πιστεύετε ότι αυτό είναι εφικτό;
Οι αλλαγές αυτές θα γίνουν θέλουμε δεν θέλουμε. Το ζήτημα είναι να γίνουν από εμάς τους ίδιους, τους Ροδίτες, και όχι από αυτούς που θα μας τα πάρουν όλα επειδή δεν τολμήσαμε την στιγμή που έπρεπε.
