Σε μια εκτενή συνέντευξή του προς τη «δ», ο αντιστράτηγος ε.α. Γιώργος Παπαπροδρόμου, πρώην διευθυντής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, αναφέρεται στις προκλήσεις και τις προοπτικές που φέρνει ο ψηφιακός μετασχηματισμός στην Ελλάδα. Με γνώμονα την εμπειρία του, τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης της διαφάνειας και της εκπαίδευσης ως θεμέλια για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την προώθηση της ψηφιακής ασφάλειας.
Επιπλέον, ο κ. Παπαπροδρόμου τονίζει την κρισιμότητα της «ανθρωποκεντρικής τεχνολογικής κουλτούρας» και του «λογισμικού ζωής», θέτοντας τις βάσεις για την εκπαίδευση των παιδιών στη σωστή χρήση της τεχνολογίας μέσα από συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών.
Επισημαίνει τις γραφειοκρατικές και νομικές προκλήσεις που δυσχεραίνουν την καταπολέμηση των κυβερνοεγκλημάτων, προτείνοντας συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση των σχετικών θεσμών και την επιτάχυνση των διαδικασιών.
Σημειώνεται ότι ο κ. Παπαπροδρόμου στη σημαντική εκδήλωση που διοργανώθηκε το Σάββατο από το ΚΕΚ Γεννηματάς σε συνεργασία με την ΠΝΑι και το Δήμο Ρόδου, καθήλωσε το κοινό μιλώντας για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Παρείχε πρακτικές συμβουλές για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την αποφυγή διαδικτυακών απειλών. Στη «δ» εστιάζει στην ανάγκη για έναν ανθρωποκεντρικό ψηφιακό μετασχηματισμό, ο οποίος όχι μόνο προάγει την ανάπτυξη και τη διαφάνεια, αλλά και προστατεύει την κοινωνία από τις αυξανόμενες κυβερνοαπειλές.
Ακολουθεί η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Παπαπροδρόμου, αναφέρατε σε πρόσφατη ανάλυσή σας την ανάγκη για ψηφιακό μετασχηματισμό. Τονίσατε παράλληλα την σημασία της ενίσχυσης της διαφάνειας στην Ελλάδα ως απαραίτητα βήματα για την αποφυγή οικονομικής και κοινωνικής στασιμότητας. Ποια συγκεκριμένα βήματα θεωρείτε πιο επείγοντα για να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή στην πράξη;
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι το σύνολο των ενεργειών και διαδικασιών που θα πρέπει να έχουν ως προτεραιότητα άτομα, οργανισμοί και επιχειρήσεις καθώς και κρατικές οντότητες, ως ένα εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης, στο σύγχρονο κι αναπτυγμένο τεχνολογικό περιβάλλον.
Αποτελεί προτεραιότητα και για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία μετέχει και η χώρα μας.
Μελετώντας τους δείκτες της ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (δείκτες DESI -Digital Economy and Society Index) και την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας (Corruption Perception Index) παρατηρούμε ότι στις χώρες όπου έχει προχωρήσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός επικρατεί περισσότερη διαφάνεια και δικαιοσύνη, σε αντίθεση με τις χώρες όπου παρατηρείται υστέρηση στον ψηφιακό μετασχηματισμό έχουμε μεγαλύτερη αδιαφάνεια και διαφθορά.
Τα βήματα που επιβάλλεται από την πορεία των πραγμάτων να γίνουν θα πρέπει να κινούνται σε μια πολυεπίπεδη προσέγγιση, ενίσχυση θεσμών, εκπαίδευσης και κατάρτισης και κυρίως δημιουργίας κουλτούρας ανθρωποκεντρικής χρήσης της τεχνολογίας.
• Ποια είναι η σημασία του «λογισμικού ζωής» στη διαμόρφωση των παιδιών στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή; Πώς μπορούν κατά την άποψή σας οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να συνεργαστούν πιο αποτελεσματικά για να γεφυρώσουν το ψηφιακό χάσμα και να προωθήσουν μια πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην τεχνολογία;
Λέγοντας «λογισμικό ζωής» εννοούμε τον αξιακό κώδικα που μεταφέρουμε στα παιδιά μας ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, τον τρόπο αντίληψης και αντιμετώπισης των σύνθετων προβλημάτων.
Για να το πετύχουμε αυτό στον αιώνα που ζούμε χρειαζόμαστε μια σειρά από δεξιότητες ανάμεσα στις οποίες είναι και η συνεργατική προσέγγιση, η ομαδοκεντρική προσέγγιση αφού κανείς μας μόνος του δεν μπορεί να καταφέρει με αποτελεσματικό τρόπο να διαχειριστεί αυτές τις σύνθετες και πολύπλοκες καταστάσεις που αφορούν στην ανατροφή, διαπαιδαγώγηση κι ανάπτυξη των παιδιών μας.
Μπορεί να τους δίνουμε το τελευταίο μοντέλο μιας ψηφιακής συσκευής συνοδευόμενα με τα ακριβότερα λογισμικά τεχνολογίας, τα οποία μπορούν να καταστούν «άχρηστα» εάν δεν έχουμε φροντίσει να καλλιεργήσουμε ένα κλίμα εμπιστοσύνης, διαλόγου, κριτικής σκέψης και Τεχνοηθικής.
• Ποια θεωρείτε ότι είναι τα πιο σημαντικά βήματα που πρέπει να γίνουν για την ενίσχυση του συστήματος αναφοράς κυβερνοεγκλημάτων και κυβερνοπεριστατικών στην Ελλάδα, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους;
Πρώτα από όλα θα πρέπει να πούμε ότι σήμερα υπάρχει στην πλατφόρμα του Gov.gr η δυνατότητα για οποιονδήποτε πολίτη, οποιαδήποτε στιγμή, από οποιοδήποτε σημείο να καταγγείλει μεταξύ άλλων ένα έγκλημα στον Κυβερνοχώρο (στο διασυνδεδεμένο περιβάλλον), εύκολα και δωρεάν.
Είναι μια προσπάθεια που ξεκίνησε πριν μερικά χρόνια (από το 2016) και στην οποία είχα την χαρά και την τιμή να μετέχω μαζί με άξιους συνεργάτες.
Ωστόσο η συνολική διαχείριση των καταγγελιών που θα πρέπει να οδηγείται στον φυσικό δικαστή προσκρούει σε μια σειρά γραφειοκρατικών εμποδίων και δυσκολιών που έχουν επίπτωση ουσιαστικά στην αργοπορία απονομής της δικαιοσύνης, όπως:
• η μη τροποποίηση του ΚΠΔ, που θα πρέπει, στη σύγχρονη εποχή ο νομοθέτης να προχωρήσει σε καινοτομίες, (όπως έχουμε την άυλη συνταγογράφηση να έχουμε και την αναγνώριση της άυλης καταγγελίας και κατάρτισης άυλης δικογραφίας)
• η απουσία του θεσμού του εισαγγελέα για το έγκλημα στον Κυβερνοχώρο (ο οποίος να καλύπτει όλη την επικράτεια, έχουμε την πολυτέλεια του κατακερματισμού σε πενήντα δυο περιφερειακές ενότητες να έχουμε εξήντα τρεις εισαγγελίες)
• η εξειδίκευση των δικαστών των αρχών επιβολής του νόμου
• η ενίσχυση των υποδομών αντιμετώπισης του κυβερνοεγκλήματος (τομέας εξέτασης ψηφιακών πειστηρίων, διεθνής συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, αναβάθμιση των σπουδών στις αστυνομικές ακαδημίες και στις σχολές δικαστών)
• Θέματα τραπεζικού απορρήτου
• Καλύτερη οργάνωση του διατραπεζικού συστήματος που να μπορεί να μπλοκάρει τις μεταφορές χρηματικών ποσών στις περιπτώσεις των online απατών.
• Πώς αξιολογείτε τους κινδύνους που προκύπτουν για την ασφάλεια των χρηστών από την αυξανόμενη χρήση τεχνητής νοημοσύνης; Ποια μέτρα πιστεύετε ότι είναι αναγκαία προκειμένου να προστατευτεί το κοινό από απειλές όπως οι παραβιάσεις δεδομένων, η παραπληροφόρηση και η ανεπιθύμητη παρακολούθηση;
Η τεχνητή νοημοσύνη ανήκει στις λεγόμενες τεχνολογίες αιχμής, ο δυναμικός χαρακτήρας των οποίων τις καθιστά ανατρεπτικές. Πρόκειται για συστήματα που σκέφτονται και ενεργούν σαν τον άνθρωπο, και βασίζονται στην χρήση δεδομένων, ακολουθώντας υπολογιστικά μοντέλα.
Ως εργαλείο η ΤΝ μπορεί να αποτελεί όπλο για την αντιμετώπιση κυβερνοαπειλών αλλά μπορεί να αποτελεί και εργαλείο στα χέρια κυβερνοεγκληματιών (χαρακτηριστικό παράδειγμα η χρήση deep fakes για την διάπραξη απάτης ύψους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων σε βάρος εταιρείας).
Γι’ αυτό επιβάλλεται να υπάρχει ένα αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο κάτι το οποίο επιχειρεί με πρωτοβουλίες της η ίδια η ΕΕ κι ενσωματώνει στην συνέχεια και η χώρα μας.
Ταυτόχρονα θα πρέπει να αναπτυχθεί ανάλογη κουλτούρα για την ορθή χρήση γενικά των τεχνολογιών κι αυτό είναι θέμα παιδείας.
• Ποιες είναι οι απόψεις σας σχετικά με την αυξανόμενη αγορά ψευδεπίγραφων φαρμάκων μέσω διαδικτύου και πώς εκτιμάτε τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία; Ποιες προκλήσεις προκύπτουν από το γεγονός ότι η χώρα μας δεν έχει επικυρώσει τις σύγχρονες ευρωπαϊκές οδηγίες για τη Δικαιοσύνη που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της διακίνησης ψευδεπίγραφων φαρμάκων;
Αποτελεί μια μάστιγα η διακίνηση ψευδεπίγραφων φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, ένα φαινόμενο που απειλεί ευθέως την δημόσια υγεία των ανθρώπων και ταυτόχρονα εντάσσεται στην βιομηχανία του σοβαρού οργανωμένου εγκλήματος και της γκρίζας οικονομίας.
Για τον λόγο αυτό το Συμβούλιο της Ευρώπης ανέλαβε πρωτοβουλίες για τη θεσμική θωράκιση των κρατών και κατέληξε στην Σύμβαση για τα Φάρμακα που διακινούνται στο διαδίκτυο (medicrime Convention), την οποία η χώρα μας υπέγραψε τον Μάιο του 2022 πλην όμως δεν την έχει ακόμα επικυρώσει από την Βουλή και δεν έχει δημιουργήσει και ενισχύσει τους μηχανισμούς εκείνους που επιβάλλεται από τους όρους της Σύμβασης να γίνουν.
Η θετική είδηση πάντως είναι ότι το θέμα έχει αναδειχθεί πρόσφατα μέσα από την επιστολή του βουλευτή Έβρου και πρώην Αρχηγού ΕΛ.ΑΣ. κου Τάσου Δημοσχάκη, προς τον Υπουργό Υγείας, κι ευελπιστώ ότι θα ευαισθητοποιηθούν για το θέμα κι άλλοι βουλευτές και όλα τα κόμματα της Βουλής, αφού το ζήτημα αφορά στην δημόσια υγεία και με αυτήν δεν μπορεί να παίζει κανείς μας. Αποτελεί ένα ζήτημα που θα πρέπει να τύχει διακομματικής και υπερκομματικής συναίνεσης και αντίληψης.
• Κλείνοντας κύριε Παπαπροδρόμου, ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ακριτικές περιοχές της χώρας μας στον τομέα της κυβερνοασφάλειας; Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε την ασφάλεια των κρίσιμων υποδομών σε απομακρυσμένες περιοχές;
Ζώντας σε μια χώρα που διαχρονικά εξυπηρέτησε την υδροκεφαλική στρατηγική ανάπτυξης που είχε σαν αποτέλεσμα να συγκεντρωθεί το 70% του πληθυσμού της σε δυο πόλεις (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) είναι οξύμωρο το γεγονός ότι μιλάμε για ψηφιακό μετασχηματισμό που θα μπορούσε κάλλιστα να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις του «διοικητικού ισοδυνάμου», δηλαδή ο πολίτης να εξυπηρετείται από οποιοδήποτε σημείο της χώρας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα υδροκεφαλικής αντίληψης αναφέρω την περίπτωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA), οποίος εδρεύει στην χώρα μας και ξεκίνησε από το Ηράκλειο της Κρήτης. Καταφέραμε ως χώρα να τον μεταφέρουμε στην ήδη κορεσμένη από υπηρεσίες και φορείς Αθήνα!!!.
Κρίσιμες υποδομές όπως οι μεταφορές, οι μονάδες υγείας, ο ενεργειακός τομέας, ο τραπεζικός τομέας, κι άλλοι σημαντικοί τομείς που σχετίζονται με την συνολική εφοδιαστική αλυσίδα στηρίζονται στα επιτεύγματα και τις εξελίξεις της συνδεδεμένης τεχνολογίας και συνδέονται με την ανάπτυξη κι επιβίωση των ακριτικών μας περιοχών (με το χαρακτηριστικό της πολυνησίας).
Το αποκεντρωτικό μοντέλο ανάπτυξης μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από τις παρούσες τεχνολογικές εξελίξεις αυτό όμως προϋποθέτει όραμα, βούληση και στρατηγικό σχεδιασμό, αφορά την βιώσιμη ανάπτυξη κι αειφορία, την αποκατάσταση χρονίων ανισοτήτων και αδικιών.
Θέλει συναίνεση και τόλμη για το αυτονόητο (την περιφερειακή ανάπτυξη και συνολική ευημερία) κι όπως λέω πολλές φορές θα πρέπει να σκεφτόμαστε κριτικά και ακριτικά.
