«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης».
1ο Άρθρο της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Ο.Η.Ε.
Aπό το 1948, η 10η Δεκεμβρίου έχει οριστεί να εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε ανάμνηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ.
Στόχος και όραμα των εμπνευστών της Διακήρυξης ήταν να καθορίζονται ρητώς τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων και οι ελευθερίες τους, χωρίς διακρίσεις –φυλετικές, χρώματος, διαφυλικές, γλωσσικές, θρησκευτικές, πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, χωρίς διαχωρισμούς με βάση την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία ή τη γέννηση.
Από τα κράτη-μέλη που απάρτιζαν τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τα 48 ψήφισαν υπέρ, κανένα κατά, ενώ 8 επέλεξαν την αποχή. Αυτά ήταν η Λευκορωσία, η Τσεχοσλοβακία, η Πολωνία, η Ουκρανία, η πρώην Σοβιετική Ένωση, η πρώην Γιουγκοσλαβία, η Νότια Αφρική και η Σαουδική Αραβία.
Το προσχέδιο της Οικουμενικής Διακήρυξης συνέταξε ο Καναδός νομικός Τζον Πήτερς Χάμφρεϋ, επηρεασμένος από το «Ναπολεόντειο Κώδικα». Τη δεύτερη και τελική μορφή του, την έδωσε ο επίσης νομικός Γάλλος Ρενέ Κασσίν, με τη συνδρομή της Ελεανόρ Ρούσβελτ, πρώτης κυρίας των ΗΠΑ, του Κινέζου φιλοσόφου Π.Σ. Τσάνγκ και άλλων.
Παρόλο που δεν είναι νομικά δεσμευτικό έγγραφο, η Οικουμενική Διακήρυξη έγινε η βάση για δύο νομικές συνθήκες: το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Παράλληλα, εξακολουθούν να γίνονται αναφορές σε αυτή από ακαδημαϊκούς, νομικούς και συνταγματικά δικαστήρια.
Σήμερα;
Διανύοντας την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, διαπιστώνουμε ότι οι αιτίες που ώθησαν στην ανάγκη της σύνταξης ενός καταστατικού που να προστατεύει και να μπορεί να κατοχυρώσει εξάπαντος τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, υφίστανται ακόμη.
Η φτώχεια, η πείνα, οι πολεμικές συρράξεις, οι παράνομες φυλακίσεις και θανατώσεις ανθρώπων, η εκμετάλλευση και η σωματεμπορία καλά κρατούν. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλουν οργανώσεις, φορείς και κράτη στα πλαίσια μιας διεθνούς προσπάθειας καταστολής τέτοιων φαινομένων, η πραγματικότητα έρχεται από μόνη της να αποδείξει το αντίθετο.
Στην Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2010, γίνεται λόγος για πλήθος τέτοιων φαινομένων ανά την υφήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Το αίσθημα που προκύπτει από τις εκάστοτε καταστάσεις είναι η ανασφάλεια.
Χαρακτηριστικά, μέσα στο 2009, 52 άνθρωποι στις ΗΠΑ καταδικάστηκαν σε θανατική ποινή και εντέλει θανατώθηκαν.
-Υπολογίζεται ότι 9 εκατομμύρια άνθρωποι στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική εισήλθαν στην κατάσταση της φτώχειας.
-Στο Σουδάν, γυναίκες συνελήφθησαν και κακοποιήθηκαν επειδή φορούσαν παντελόνια που κρίνονταν ως «απρεπή» και «σκανδαλιστικά».
-Ο αριθμός των δηλωμένων περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς και η θανάτωση και ο ακρωτηριασμός σωμάτων γυναικών αφότου βιάστηκαν αυξήθηκε στο Μεξικό, στη Γουατεμάλα, στο Ελ Σαλβαδόρ, στην Ονδούρα, στη Νικαράγουα και στην Αϊτή.
-Το 2009 άνοιξε με τα ισραηλινά αεροσκάφη να σφυροκοπούν τη Γάζα, μέρος της 22ήμερης επίθεση που κατέληξε στον θάνατο εκατοντάδων Παλαιστινίων.
-Στην Υεμένη 200.000 πολίτες εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους ενώ άγνωστος αριθμός νέων ατόμων σκοτώθηκαν.
-Σε χώρες όπως η Λιβύη, η Σαουδική Αραβία και η Συρία, αυταρχικές κυβερνήσεις δεν άφησαν καθόλου περιθώριο για ελευθερία του λόγου ή ανεξάρτητη πολιτική δραστηριότητα. Στις περισσότερες χώρες της περιοχής τα ΜΜΕ ήταν υπό στενό έλεγχο.
Στην Ελλάδα, ενδεικτικά, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, συνεχίστηκαν οι καταγγελίες για κρούσματα κακομεταχείρισης μεταναστών από μέλη των σωμάτων ασφαλείας. Επίσης, ένα νέο Προεδρικό Διάταγμα στέρησε από τους αιτούντες άσυλο το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής. Υπήρξαν καταγγελίες για αυθαίρετες επαναπροωθήσεις παράτυπων μεταναστών και πιθανών αιτούντων άσυλο από τον Έβρο.
Σύμφωνα με καταγγελίες, έως και 100 άτομα έμειναν άστεγα, χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες, μετά την βίαιη έξωση μεγάλου αριθμού παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο από τον χώρο όπου είχαν κατασκηνώσει στην Πάτρα. Οι συνθήκες κράτησης σε διάφορα κέντρα κράτησης μεταναστών και φυλακές εξακολούθησαν να προκαλούν ανησυχία.
Τον Αύγουστο του 2009 τουλάχιστον 11 οικογένειες Ρομά αντιμετώπισαν την απειλή αναγκαστικής έξωσης από τις κατοικίες τους σε χωματερή στη Λευκάδα και υπέστησαν άλλες παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους στην κατάλληλη στέγη και την υγεία. Τέλος, η Επιτροπή για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων (CERD) εξέφρασε τις ανησυχίες της για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Ρομά στην πρόσβασή τους στην εργασία, τη στέγαση, την υγειονομική μέριμνα και την παιδεία.
