Αγαπητοί συνδημότες,
Πρόσφατα και με αφορμή την δίκη συμπατριωτών μας οι οποίοι φέρονται να έχουν κακοποιήσει οικόσιτα ζώα, ακούστηκαν κάποιες απόψεις για τους ηθικούς κανόνες στην άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος και για δήθεν ασυμβίβαστα, στην υπεράσπιση του κατηγορουμένου, όταν συντρέχουν στο πρόσωπο του δικηγόρου και άλλες ιδιότητες άσκησης δημόσιας εξουσίας.
Η παραπάνω δίκη έγινε αφορμή για σπέκουλα στο πρόσωπο δικηγόρου και λόγος για πολιτική εκμετάλλευση. Κάποια πρόεδρος φιλοζωικής οργάνωσης αλλά και η επικεφαλής πολιτικής παράταξης του δημοτικού μας συμβουλίου, τοποθετήθηκαν δυσμενώς για το γεγονός ότι ο αρμόδιος αντιδήμαρχος του πρωτογενούς τομέα, είναι ταυτόχρονα συνήγορος υπερασπίσεως των κατηγορουμένων. Και αυτό λένε είναι ανεπίτρεπτο. Δεν συμβιβάζονται λένε οι δύο αυτές ιδιότητες μεταξύ τους και δεν πρέπει να συντρέχουν στο ίδιο πρόσωπο.
Έτσι άνοιξε μια κουβέντα περί «ασυμβιβάστων» από την οποία εγώ ως Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Κω δεν μπορώ να μείνω αμέτοχος. Έχω χρέος να καταδείξω τον ρόλο των δικηγόρων στο ποινικό φαινόμενο και την ποινική δίκη. Έχω υποχρέωση υπεράσπισης του κλάδου και των συναδέλφων μου, αλλά και προάσπισης του ίδιου του νόμου, κατά τον οποίο, το δικαίωμα της υπεράσπισης του κατηγορουμένου είναι ιερό, χωρίς περιορισμούς και ασυμβίβαστα. Χωρίς εκπτώσεις και περιστολές.
Αγαπητοί συμπατριώτες, ο ρόλος του Δικηγόρου είναι καθορισμένος στον κώδικα περί δικηγόρων. Οι διατάξεις του κώδικα ορίζουν με το πλέον σαφή τρόπο το ρόλο του δικηγόρου ως συλλειτουργού της δικαιοσύνης, καθορίζουν την δράση του σε κάθε φάση της ποινικής διαδρομής και οριοθετούν την σχέση του με τον εντολέα του. Ο ίδιος κώδικας έχει θεσπίσει διωκτικούς κανόνες για όσους παραβαίνουν το καθήκον τους. Έχει μηχανισμούς ασφαλείας και κάθαρσης του δικηγορικού λειτουργήματος.
Οι παραπάνω διατάξεις του κώδικα περί δικηγόρων βρίσκονται σε μια αλληλέγγυα σχέση με τις διατάξεις περί δίκαιης δίκης. Βρίσκονται επίσης σε μια εξαρτημένη σχέση με καθιερωμένους θεσμούς. Όπως το περιβόητο τεκμήριο αθωότητας. Η λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία των δικαστών. Τα ένδικα μέσα για τον έλεγχο των δικαστικών αποφάσεων. Η εξαίρεση των δικαστών εξαιτίας απλής υπόνοιας προσωποληψίας. Η ποινική, αστική και πειθαρχική ευθύνη των δικαστών. Η αρχή της δημοσιότητας των συνεδριάσεων. Η αρχή της αιτιολόγησης των αποφάσεων και η δημοσίευση της γνώμης της μειοψηφίας. Όλοι αυτοί οι θεσμοί αποτελούν τις ασφαλιστικές δικλίδες και εγγυώνται την απονομή του δικαίου στην πράξη, όποιος και αν είναι ο συνήγορος υπεράσπισης, όποια ιδιότητα και αν έχει.. Εξάλλου ας μην ξεχνάτε ότι η υπερασπιστική προσπάθεια του δικηγόρου μπορεί να εστιάζεται, στην αναγνώριση ενός ελαφρυντικού, αναδεικνύοντας την μεταμέλεια του κατηγορουμένου.
Δεν πρέπει επίσης να παραβλέπεται από όσους μιλούν για υπερασπιστικά ασυμβίβαστα, ότι ο Έλληνας νομοθέτης έχει κάνει πρωτοποριακές επιλογές σε σχέση με το δικαίωμα του κατηγορουμένου στην υπεράσπισή του. Διορίζει με κρατικές δαπάνες δικηγόρο, ακόμη και στον πιο στυγερό εγκληματία. Για το αξιακό μας σύστημα, ακόμη και αυτός πρέπει να έχει συνήγορο υπεράσπισης. Στην πιθανότητα να καταδικαστεί ένας αθώος ο νόμος έχει θεσπίσει τον διορισμό δικηγόρου δημοσία δαπάνη.
Όσον λοιπόν και αν ακούγεται υπερβολικό, στην υπεράσπιση του κατηγορουμένου έχει στηθεί ένα ολόκληρο δικαιϊκό σύστημα. Μέσα από
την υπεράσπιση ενός κατηγορουμένου και τον θεσμό της δίκαιης δίκης κρίνεται ο δημοκρατικός χαρακτήρας μιας πολιτείας. Έτσι μέσα από το δικαιϊκό πλέγμα κανόνων, καθορίζεται ένα αξιακό σύστημα ρόλων που δεν επιτρέπει παρερμηνείες από κανέναν. Συνεπώς, κάθε προσπάθεια σπίλωσης του υπερασπιστή δικηγόρου, είναι προσπάθεια σπίλωσης του θεσμού της υπεράσπισης. Ισχυρισμοί περί ηθικών ασυμβίβαστων ή ιδιότητες ασυμβίβαστες με το υπερασπιστικό λειτούργημα του δικηγόρου είναι αστείες, αφού αντιστρατεύονται τον νόμο και εμποδίζουν την δημοκρατική λειτουργία της πολιτείας. Εξάλλου όπου ο νομοθέτης ήθελε περιορισμούς στην δράση των λειτουργών της δικαιοσύνης, εκεί έχει θεσπίσει ο ίδιος ασυμβίβαστα.
Ας είμαστε λοιπόν πολύ προσεκτικοί στους αφορισμούς. Ο νόμος δεν αφήνει περιθώρια για ηθικά διλήμματα. Ότι επιτρέπει ο νόμος δεν μπορεί να βαφτιστεί ασυμβίβαστο από κανέναν. Ο δικηγόρος μπορεί να είναι και αντιδήμαρχος και να υπερασπίζεται τον εντολέα του χωρίς αυτό να υποδηλώνει ταύτιση με την πράξη ή πολύ περισσότερο υιοθέτηση αυτής. Οφείλουμε λοιπόν να είμαστε προσεκτικοί στις αναφορές μας για τους υπερασπιστές – δικηγόρους. Ο δημόσιος λόγος μας οφείλει να είναι συνετός.
Κως 10-2-2022
Μανώλης Χατζηάμαλλος
Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Κ
