Φρένο της Αγκυρας στην επιχείρηση του ΝΑΤΟ

Ενόχληση ακόμη και στην Ουάσιγκτον έχει προκαλέσει η τακτική κωλυσιεργίας που ακολουθεί η Αγκυρα στην πλήρη ανάπτυξη της αποστολής του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο. Σύμφωνα με πηγές από την έδρα της Συμμαχίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν η δραστηριότητα να λειτουργήσει κανονικά. Η ομαλή εκτέλεση της αποστολής θα είχε σημασία διότι, όπως σημειώνουν νατοϊκές πηγές, η Ιταλία εμφανίζεται διατεθειμένη να ζητήσει επέκταση της επιχείρησης σε όλη τη Μεσόγειο. Η Ρώμη έχει θορυβηθεί από την αύξηση των προσφυγικών ροών μέσω Λιβύης, στις ακτές της οποίας υπάρχουν, κατά ορισμένες πληροφορίες που προκύπτουν από τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), περίπου 300.000 (ίσως και πιο πολλοί) μετανάστες έτοιμοι να περάσουν στην Ευρώπη.

Η αύξηση των ροών στην Κεντρική Μεσογειακή Οδό αποτελεί ήδη γεγονός από τη στιγμή που έχει τεθεί σε εφαρμογή η Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για την επιστροφή παράνομων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία και την επανεγκατάσταση Σύρων απευθείας από το τουρκικό έδαφος σε ευρωπαϊκά κράτη. Αν οι αριθμοί αυξηθούν επικίνδυνα, τότε η σημερινή επιχείρηση «Sophia» της ΕΕ ίσως να μην είναι επαρκής. Υψηλόβαθμοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι έλεγαν μάλιστα ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν εντοπίσει επανεμφάνιση των επονομαζόμενων «ghost ships», δηλαδή πλοίων-«φαντασμάτων» που τα δίκτυα διακινητών αγοράζουν σε πάρα πολύ χαμηλές τιμές λόγω της κάκιστης κατάστασής τους και τα χρησιμοποιούν για τη μεταφορά προσφύγων κατά χιλιάδες. Ηδη τα παράνομα δίκτυα διακίνησης έχουν αρχίσει να μεταφέρουν πρόσφυγες από την Τουρκία προς τη Λιβύη, ώστε να τους περάσουν από εκεί στην Ευρώπη.

Παράλληλα η Αγκυρα εγείρει προσκόμματα στην επιθυμία του Γενικού Γραμματέα της Συμμαχίας Γενς Στόλτεμπεργκ να επισκεφθεί τη νατοϊκή δύναμη στο Αιγαίο, καλυπτόμενη πίσω από τις πάγιες διεκδικήσεις της στην περιοχή. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Στόλτεμπεργκ θα ήθελε να επισκεφθεί την περιοχή περί τις 20 Απριλίου. Το σκεπτικό είναι να μεταβεί στη γερμανική φρεγάτα «Bonn» και από εκεί να πετάξει στην Τουρκία με ελικόπτερο. Στο σημείο αυτό όμως η τουρκική πλευρά αντιδρά, όπως είχε πράξει και σε ανάλογη επιθυμία που είχε εκφράσει για να επισκεφθεί την περιοχή η γερμανίδα υπουργός Αμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λέγεν. Τότε, όπως και τώρα, η Αγκυρα είχε υπογραμμίσει ότι εφόσον η γερμανική φρεγάτα, η οποία αποτελεί τη ναυαρχίδα της δύναμης SNMG 2, βρίσκεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα και το ελικόπτερο πρόκειται να απονηωθεί από εκεί δεν θα δώσει διπλωματική άδεια. Θα την έδινε όμως εφόσον το γερμανικό πλοίο κινείται στα τουρκικά χωρικά ύδατα.

Από τότε ως σήμερα βέβαια ορισμένα πράγματα έχουν αλλάξει. Η Αγκυρα έχει δώσει διπλωματική άδεια ώστε τα σκάφη που συμμετέχουν στη νατοϊκή δραστηριότητα να μπορούν να κινούνται στους δύο πρώτους από τους πέντε τομείς που έχουν οριστεί. Αυτοί αφορούν τις περιοχές πέριξ της Λέσβου και της Χίου, όπου και έχουν περιοριστεί το τελευταίο διάστημα οι προσφυγικές ροές. Επομένως, αν η φρεγάτα «Bonn» βρισκόταν, όπως π.χ. την περασμένη Πέμπτη, ανατολικά της Χίου αλλά εντός τουρκικών χωρικών υδάτων, τότε ο κ. Στόλτεμπεργκ θα μπορούσε εύκολα να περάσει στην Τουρκία.

Αναμφίβολα, ο εκ Νορβηγίας ορμώμενος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ θα ήθελε να δείξει ότι η Συμμαχία επιθυμεί η επιχείρηση να είναι επιτυχής. Ως σήμερα όμως τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Μόλις δύο από τις πέντε επιχειρησιακές περιοχές είναι ενεργές, καθώς λόγω μηδενικών προσφυγικών ροών στην περιοχή των Δωδεκανήσων η Τουρκία έχει, de facto, αποτρέψει την παρουσία της νατοϊκής δύναμης εκεί. Η ευρεία διπλωματική άδεια που είχε δώσει η ελληνική πλευρά ώστε τα νατοϊκά πλοία να κινούνται όπου θέλουν λήγει αύριο, 11 Απριλίου. Παράλληλα, το γεγονός ότι τα πλοία της SNMG 2 δεν ελλιμενίζονται στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου αλλά στη Σούδα (όπoυ βρισκόταν την Πέμπτη το βρετανικό «Fort Victoria») ή στη Θεσσαλονίκη (όπoυ ελλιμενίζονταν την ίδια ημέρα το γαλλικό «Commandant Bouan» και το ολλανδικό «Van Amstel») καταδεικνύει ότι η θέση της Τουρκίας περί αποστρατιωτικοποιημένων νησιών στην περιοχή έχει γίνει σιωπηρώς δεκτή από το ΝΑΤΟ.

Την ίδια στιγμή καταβάλλονται προσπάθειες ώστε η συνεργασία ΝΑΤΟ – Frontex να προχωρήσει. Η Frontex έστειλε αξιωματούχο ως σύνδεσμο στη Ναυτική Διοίκηση (MARCOM) της Συμμαχίας στη Βρετανία, ενώ οι δύο πλευρές συνεργάζονται για την κατάρτιση ενός κοινού σχεδίου δράσης. Δεν αποκλείεται μάλιστα τις προσεχείς ημέρες να βρεθούν στα γραφεία της Frontex στoν Πειραιά και νατοϊκοί αξιωματούχοι για συνομιλίες.

Στην έδρα της ΕΕ πάντως επικρατεί συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η Συμφωνία με την Τουρκία που υπεγράφη στις 18 Μαρτίου μπορεί να προχωρήσει. Υπάρχει η εκτίμηση ότι η Αγκυρα επιδιώκει προσέγγιση με την ΕΕ λόγω του φλεγόμενου γεωπολιτικού περιβάλλοντος. Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά και τις εξελίξεις στο Κυπριακό, σημειώνουν κοινοτικοί παράγοντες, αν και αναμφίβολα το ζήτημα του ανοίγματος περισσότερων ενταξιακών κεφαλαίων θα δοκιμάσει τις αντοχές χωρών που κρύβονται πίσω από το κυπριακό βέτο.