«Μπαμπά, πότε θα γίνουμε ξανά κανονική οικογένεια;». Κάθε ημέρα αυτό το ερώτημα βασανίζει τον Μ.Κ., Τούρκο πολίτη που εγκατέλειψε την πατρίδα του φοβούμενος τις διώξεις αντιφρονούντων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Η σύζυγος και η 8χρονη κόρη του είχαν προλάβει να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ. Σχεδίαζε να τις συναντήσει αργότερα, αλλά εγκλωβίστηκε στην Ελλάδα. «Όποτε σκέφτομαι τα λόγια του παιδιού μου, κοντεύω να τρελαθώ», λέει. Μέχρι σήμερα δεν της έχει δώσει απάντηση.
Τη νύχτα της 22ας Αυγούστου, όμως, θεωρούσε ότι έκανε το πρώτο σημαντικό βήμα που θα τον έφερνε πιο κοντά στην οικογένειά του. Μαζί με δύο συμπατριώτες του επιβιβάστηκε σε ταχύπλοο διακινητή, στη Μαρμαρίδα της Τουρκίας. Προτού χαράξει, πάτησαν στην παραλία Στεγνών της Ρόδου. Κοιμήθηκαν στις ξαπλώστρες περιμένοντας το πρώτο φως. Όταν παρουσιάστηκαν στις Αρχές, συνελήφθησαν για παράτυπη είσοδο. Παρέμειναν υπό διοικητική κράτηση στο νησί για 111 ημέρες, ώσπου τον Δεκέμβριο αφέθηκαν ελεύθεροι. Εις βάρος τους έχει εκδοθεί απόφαση απέλασης, η οποία δεν εκτελείται καθώς εκκρεμούν οι απαντήσεις στα αιτήματα ασύλου που κατέθεσαν.
Έκτοτε ο Μ.Κ. ξυπνάει και κοιμάται περιμένοντας την κρίσιμη απόφαση. Λίγες ημέρες πριν από το δημοψήφισμα στην Τουρκία, η «Κ» τον συνάντησε στη Θεσσαλονίκη, στο διαμέρισμα που νοικιάζει εδώ και πέντε μήνες πενταμελής οικογένεια συμπατριωτών του. Όλοι τους δηλώνουν υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος θεωρείται από την τουρκική κυβέρνηση υπαίτιος και υποκινητής της απόπειρας πραξικοπήματος. Όλοι τους όμως αρνούνται οποιαδήποτε εμπλοκή και καταδικάζουν τα βίαια γεγονότα της 15ης Ιουλίου, τη νύχτα που τα τανκς βγήκαν στους δρόμους.
Από εκείνη την ημέρα μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου, 236 Τούρκοι πολίτες έχουν ζητήσει διεθνή προστασία στην Ελλάδα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου. Η αύξηση είναι μεγάλη αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2015 τα αντίστοιχα αιτήματα δεν ξεπερνούσαν τα 43. Παρόμοια τάση καταγράφεται και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Βάσει στοιχείων που παραχώρησαν οι σουηδικές αρχές στην «Κ», πέρυσι 738 Τούρκοι ζήτησαν άσυλο εκεί, ενώ το 2015 έφτασαν τους 253.
Aπό δάσκαλος κυνηγημένος
Για καιρό ο Μ.Κ. δίσταζε να διηγηθεί την ιστορία του. Τελικά δέχθηκε να μιλήσει υπό τον όρο να μη δημοσιοποιηθούν τα δικά του στοιχεία, αλλά και του οικοδεσπότη μας, φοβούμενος αντίποινα κατά συγγενών τους που ζουν στην Τουρκία. Την παραμονή της συνάντησής μας, έστειλε τη διεύθυνση του διαμερίσματος στο Viber και έγραψε: «Πρώτα θα φάμε τουρκικό πρωινό και μετά θα μιλήσουμε».
Σε πολυκατοικία δίχως ανελκυστήρα, σε διαμέρισμα επιπλωμένο με δύο μαύρους καναπέδες και ραφιέρες από την ΙΚΕΑ, περιμένει το στρωμένο τραπέζι. Είναι 9 το πρωί, αλλά ετοίμασαν για τον «μουσαφίρη» ντολμαδάκια, καβουρμά και ελιές. «Η ιστορία μου είναι τόσο πολύπλοκη, που κάποια στιγμή ίσως γράψω βιβλίο», λέει ο Μ.Κ. μόλις αδειάσουν τα πιάτα.
Φοράει λευκό πουκάμισο και μπλε σακάκι. Εξιστορεί ότι ήταν δάσκαλος σε ένα από τα δεκάδες εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχει ιδρύσει ο κληρικός Φετουλάχ Γκιουλέν. Εκανε καλή ζωή. Σταθερή δουλειά, σπίτι και ταξίδια σε τουλάχιστον 30 χώρες, όπως λέει, «στο πλαίσιο φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων». Στο παλιό του διαβατήριο έχει σφραγίδες ακόμη και από την Τανζανία και την Ουγκάντα.
Υπήρξε μια περίοδος που ο Γκιουλέν (ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ) και ο νυν Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν σύμμαχοι. Από το 2013 όμως οι δρόμοι τους χώρισαν, με αλληλοκατηγορίες για διαφθορά. Σταδιακά, οπαδοί του Γκιουλέν κατηγορήθηκαν από τις τουρκικές αρχές για προσπάθεια εγκαθίδρυσης «παράλληλου κράτους» και αργότερα ως μέλη τρομοκρατικής οργάνωσης. Ακόμη, ο Γκιουλέν κατηγορείται ότι προσπαθούσε να δημιουργήσει ένα δικό του δίκτυο επιρροής που θα ρίζωνε στη δημόσια διοίκηση, από την εκπαίδευση μέχρι και τη δικαιοσύνη.
Ειδικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, στο οποίο ο Γκιουλέν υποστηρίζει ότι ουδεμία ανάμειξη έχει, έγιναν χιλιάδες διώξεις. Δάσκαλοι, γιατροί, δικαστές και δημοσιογράφοι απολύθηκαν ή φυλακίστηκαν. Ο Μ.Κ. λέει ότι του συνέβησαν και τα δύο.
Αρκετούς μήνες πριν από το πραξικόπημα είχε συλληφθεί και κρατηθεί δύο φορές για τέσσερις και εννέα ημέρες αντίστοιχα. Έπειτα τέθηκε υπό δικαστική επιτήρηση με περιοριστικό όρο εμφάνισης στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του και έχασε τη δουλειά του. «Ήταν πολιτική δίωξη», ισχυρίζεται. Υποστηρίζει ότι τη 15η Ιουλίου βρισκόταν στο σπίτι των γονιών του και παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην τηλεόραση, δύσπιστος όπως λέει για την τροπή που είχαν πάρει τα γεγονότα.
Αποφάσισε να κρυφτεί μετά το πραξικόπημα φοβούμενος ότι εάν εμφανιζόταν βάσει των περιοριστικών όρων στο αστυνομικό τμήμα, θα τον φυλάκιζαν ξανά, όπως έγινε με χιλιάδες άλλους υποστηρικτές του Γκιουλέν. Μαζί με ακόμη έναν εκπαιδευτικό και έναν πολιτικό μηχανικό που εργαζόταν σε δημόσια υπηρεσία, έφτασαν τον Αύγουστο στη Ρόδο. Ακριβώς ένα μήνα αργότερα αποβιβάστηκαν στην ίδια παραλία δύο οικογένειες Τούρκων με τρία παιδιά η καθεμία.
«Στην πατρίδα μας έχουμε μια παροιμία: Όταν κινδυνεύεις με πνιγμό, μπορείς να αγκαλιάσεις ακόμα κι ένα φίδι για να σωθείς», λέει ο Μ.Α., οικοδεσπότης μας στο διαμέρισμα της Θεσσαλονίκης. Δεν φανταζόταν ότι κάποτε θα έπεφτε στην ανάγκη διακινητών. Όπως διηγείται, αρχικά σκόπευε να στείλει την οικογένειά του στο εξωτερικό αεροπορικώς. Το σχέδιό του όμως δεν προχώρησε καθώς οι αρχές δεν τους επέστρεψαν να εκδώσουν διαβατήρια. Γι’ αυτό επέλεξε να ακολουθήσει τις προσφυγικές ροές.
Στο Κουσάντασι ένας Σύρος ανέλαβε να τους περάσει απέναντι. Ζήτησε όμως διπλάσια τιμή (2.500 ευρώ για κάθε άτομο) απ’ ό,τι συνήθιζε με τους πρόσφυγες. «Αφού είστε Τούρκοι, θα είναι πιο ριψοκίνδυνο», τους είπε. Η οικογένεια του Μ.Α. είναι μία από τις δύο που έφτασαν στα Στεγνά τον Σεπτέμβριο.
Στην πατρίδα του ο Μ.Α. εργαζόταν ως γενικός διευθυντής εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του Γκιουλέν προτού χάσει τη δουλειά του. Σε μια από τις εφόδους της αστυνομίας στο σπίτι του, λέει ότι του κατέσχεσαν 25 βιβλία του Τούρκου κληρικού ως τεκμήρια ενοχής. «Ξαφνικά, από υπεύθυνο σχολείων με βάφτισαν τρομοκράτη, σε μια νύχτα», τονίζει.
«Όταν μας έδωσαν τα χαρτιά για να φύγουμε, κλαίγαμε και μαζί μας έκλαιγαν και οι αστυνομικοί».
Ο Μ.Κ. όμως ταλαιπωρήθηκε περισσότερο, καθώς κρατήθηκε παραπάνω. Έφτασε στην Ελλάδα ένα μήνα μετά την προσγείωση 8 Τούρκων στρατιωτικώνμε ελικόπτερο στην Αλεξανδρούπολη. «Μπορεί να νόμιζαν ότι ήμασταν στρατιωτικοί. Αλλά ο ένας ζύγιζε 140 κιλά και ο άλλος κούτσαινε από τροχαίο ατύχημα που είχε παλιότερα. Πώς θα ήμασταν στρατιώτες;», λέει.
Η αναμονή
Τόσο ο Μ.Κ. όσο και ο Μ.Α. περιμένουν εδώ και μήνες την απάντηση στο αίτημά τους για άσυλο. Υπολογίζουν ότι περισσότερες από 10 οικογένειες γκιουλενιστών ζουν σήμερα στην ίδια μοίρα, στη Θεσσαλονίκη. Δεν έχει γίνει γνωστή στην «Κ» από την Υπηρεσία Ασύλου η πορεία αντίστοιχων αιτημάτων: πόσα έγιναν δεκτά και πόσα απορρίφθηκαν.
Η διαδικασία λήψης σχετικών αποφάσεων πάντως δεν είναι πιο γρήγορη ούτε στο εξωτερικό. Εκπρόσωποι αντίστοιχων υπηρεσιών ευρωπαϊκών κρατών ανέφεραν στην «Κ» ότι τα αποτελέσματα συνήθως αργούν αρκετούς μήνες. Στις ΗΠΑ φαίνεται ότι οι καθυστερήσεις είναι μεγαλύτερες. Όπως λέει στην «Κ» ο δικηγόρος Todd Pilcher που έχει εκπροσωπήσει αρκετούς υποστηρικτές του Γκιουλέν ή φερόμενους ως γκιουλενιστές, μια συνέντευξη για άσυλο μπορεί να οριστεί ακόμη και τρία χρόνια μετά την κατάθεση αιτήματος.
«Το σύστημα ασύλου στις ΗΠΑ βρίσκεται σε κρίση κυρίως λόγω του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που εγκαταλείπουν την Κεντρική Αμερική για να ξεφύγουν από τη βία και ζητούν προστασία. Αυτές οι υποθέσεις έχουν προτεραιότητα», λέει. Σε κάθε περίπτωση όπως εξηγεί ο Αμερικανός δικηγόρος οι αιτούντες θα πρέπει να προσκομίσουν στοιχεία που αποδεικνύουν τη σχέση τους με το κίνημα του Γκιουλέν (όπως μαρτυρίες άλλων μελών, ή απολυτήρια συγκεκριμένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων), αλλά και ότι εάν παρέμεναν στην Τουρκία θα κινδύνευαν.
Προτού περάσει στην Ελλάδα, ο Μ.Α. πούλησε το οικογενειακό Toyota και, μαζί με ρευστό που είχε στην άκρη (έχουν παγώσει οι τραπεζικοί του λογαριασμοί), νοίκιασε το διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη. Επέλεξε αυτή την πόλη, όπως λέει, γιατί μετά τη Ρόδο, η Αθήνα τού φάνηκε χαοτική.
«Κατάλαβα ότι η ζωή μας αρχίζει να γίνεται κάπως φυσιολογική όταν τα δύο μεγαλύτερα παιδιά μου πήγαν τον Νοέμβριο στο σχολείο. Είναι σημαντική για εμάς η εκπαίδευση», λέει.
Ο Μ.Κ. εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη για να βρίσκεται κοντά στη μικρή κοινότητα Τούρκων πολιτών που έχει δημιουργηθεί εκεί. Νοικιάζει ένα διαμέρισμα και είναι αρκετά μοναχικός. Αποφεύγει, όπως λέει, να επισκέπτεται συχνά τις οικογένειες για να μην τις ενοχλεί. Στο κινητό του έχει φωτογραφίες της κόρης του. «Εδώ, είναι από μια επίσκεψή της στη NASA», λέει με καμάρι, δείχνοντας μια εικόνα με την κόρη του πλάι σε στολή αστροναύτη.
Περιμένει με αγωνία τη στιγμή που θα μπορέσει να λάβει πίσω τα ταξιδιωτικά του έγγραφα από τις ελληνικές αρχές για να φύγει στις ΗΠΑ. Λέει ότι, όπως η σύζυγός του, έτσι και αυτός έχει αμερικανική βίζα με την οποία ταξίδεψε παλιότερα και παραμένει σε ισχύ, αλλά ανησυχεί μήπως τη χάσει.
«Φοβάμαι μήπως χάσω και το μυαλό μου όσο περιμένω», λέει. «Κάθε πρωί ξυπνάω με θλίψη».
Ρεπορτάζ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Φωτογραφίες: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ
Πηγή : kathimerini.gr
