Αλλαγές στα σύνορα των δήμων στο πλαίσιο της ριζικής αναμόρφωσης του Καλλικράτη σχεδιάζει η κυβέρνηση βάζοντας στο μικροσκόπιο μεγάλους νησιωτικούς και ορεινούς δήμους καθώς και ΟΤΑ ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας.
Είναι προφανές ότι χρειάζονται κάποιες αλλαγές σε αυτόν τον τομέα που αφορά νησιωτικούς και ορεινούς δήμους. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι 325 δήμοι μπορούν να γίνουν 380 ενδεχομένως στο τέλος της συζήτησης και θα αφορά συγκεκριμένες, πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις. Δεν ανοίγουμε αυτό το θέμα για μια εξ υπαρχής συζήτηση», είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εσωτερικών.
Στην ομιλία του στο συνέδριο της ΚΕΔΕ την περασμένη Πέμπτη ο κ. Βούτσης προανήγγειλε διαδικασίες διαλόγου με τους ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού για τις αλλαγές στον Καλλικράτη που μπορεί να διαρκέσουν και το 2016.
Η αλλαγή του χωροταξικού χάρτη στους ΟΤΑ αποτελούσε προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης σε συνδυασμό με αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο που επικεντρώνουν κυρίως στην ισχυροποίηση της συμμετοχής των πολιτών στις λήψεις των αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών επιδιώκει τη συμφωνία των δήμων στις αλλαγές του θεσμικού πλαισίου του Καλλικράτη και για τον λόγο αυτόν κρατά χαμηλούς τόνους στις αλλαγές των συνόρων των ΟΤΑ προκειμένου να αποφύγει την έκρηξη αιτημάτων για αυτονόμηση δήμων σε όλη την επικράτεια.
Για τον λόγο αυτόν το υπουργείο προσανατολίζεται στην περιορισμένη παρέμβαση στο χωροταξικό του Καλλικράτη επικεντρώνοντας κυρίως στους μεγάλους νησιωτικούς και ορεινούς δήμους. Το βασικό επιχείρημα της ανάγκης να επέλθουν αλλαγές είναι η δυσκολία διοίκησης και παροχής υπηρεσιών σε δήμους όπου η απόσταση από το ένα άκρο στο άλλο ξεπερνά τις δύο ώρες διαδρομή όπως για παράδειγμα στα μεγάλα νησιά (Λέσβος και Ρόδος).
Ιδίως στους ορεινούς δήμους που περιλαμβάνουν ορεινούς όγκους έχουν καταγραφεί σημαντικές δυσκολίες στην άσκηση της διοίκησης αλλά και σε καθημερινές εργασίες όπως η αποκομιδή των σκουπιδιών λόγω των πενιχρών μέσων, της έλλειψης προσωπικού και της οικονομικής δυσπραγίας των ΟΤΑ μετά την εξάπλωση της οικονομικής κρίσης και τις περικοπές των χρηματοδοτήσεων.
Τα νησιά
Στο μικροσκόπιο της κυβέρνησης έχουν τεθεί καταρχήν οι μεγάλοι νησιωτικοί δήμοι, που στο παρελθόν έχει εκφραστεί η ανάγκη να «σπάσουν» σε μικρότερους ΟΤΑ για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, υπερβαίνοντας την αρχή του «Καλλικράτη»: «ένας δήμος σε κάθε νησί». Συγκεκριμένα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου επεξεργάζεται όλες τις προτάσεις που είχαν κατατεθεί για το νησί της Λέσβου, τον τρίτο σε έκταση δήμο της χώρας με περίπου 90.000 κατοίκους. Στο παρελθόν είχαν γίνει προτάσεις για να χωριστεί σε τέσσερις δήμους. Υπέρμαχος της διάσπασης των δήμων ήταν ο σημερινός βουλευτής της ΝΔ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Χ. Αθανασίου.
Αντίστοιχες προτάσεις είχαν κατατεθεί και για την Κέρκυρα προκειμένου να δημιουργηθούν τρεις δήμοι στο νησί. Στην κατηγορία των υποψήφιων νησιών για τη δημιουργία περισσότερων από έναν δήμους είναι η Ρόδος με έκταση 1.400 τ. χλμ. και περισσότερους από 100.000 κατοίκους, η Σάμος και η Κεφαλονιά.
Η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να αποσυνδέσει την πιθανή κατάτμηση των νησιωτικών ΟΤΑ από την πολιτική αντιπαράθεση που υπάρχει μεταξύ βουλευτών και δημάρχων θέτοντας αντικειμενικά κριτήρια για τον διαχωρισμό των δήμων τα οποία εκτιμάται ότι θα είναι η έκταση, κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά καθώς και η βούληση των τοπικών κοινωνιών. Σε τοπικό επίπεδο καταγράφεται μια έντονη αντιπαράθεση μεταξύ βουλευτών που επιθυμούν το σπάσιμο των δήμων για να περιορίσουν την πολιτική δύναμη του ενός δημοτικού άρχοντα, και των αυτοδιοικητικών που υπερασπίζονται τη διατήρηση του Καλλικράτη όπως για παράδειγμα στη Ρόδο όπου ένα σημαντικό τμήμα αιρετών δεν επιθυμούν τη διάσπαση των δήμων στο νησί.
Ορεινές περιοχές
Στους δήμους της ηπειρωτικής Ελλάδας με μεγάλη έκταση οι οποίοι περιλαμβάνουν ορεινούς όγκους, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών επιδιώκει να θέσει το θέμα της διάσπασης σε δύο έως τέσσερις ΟΤΑ στον βαθμό που θα υπάρχει υποστήριξη του αιτήματος από τις διοικήσεις και τις τοπικές κοινωνίες.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ο Δήμος Καλαμπάκας στον Νομό Τρικάλων, που είναι από τους μεγαλύτερους δήμους καταλαμβάνοντας 1.658 τ. χλμ. και με πληθυσμό που ξεπερνά τους 21.000 κατοίκους. Αντίστοιχα σε αυτήν την ομάδα εντάσσεται και το Σουφλί που εκτείνεται σε 1.326 τ. χλμ. και έχει πληθυσμό 14.941 κατοίκους. Αποτελείται από τους πρώην καποδιστριακούς Δήμους Ορφέα, Σουφλίου και Τυχερού που κατά τη διάρκεια της συζήτησης του Καλλικράτη το 2010 είχαν εκφράσει διαφωνίες για τη συνένωσή τους.
Υποψήφιοι για τη δημιουργία περισσοτέρων ΟΤΑ είναι και οι Δήμοι Καλαβρύτων στον Νομό Αχαΐας και Βοΐου στον Νομό Κοζάνης.
Αντιδράσεις
Σύμφωνα με πληροφορίες ένα σημαντικό τμήμα αυτοδιοικητικών παραγόντων σε όλη την επικράτεια που προέρχονται κυρίως από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, έχουν εκφράσει έντονες διαφωνίες για την αναθεώρηση του Καλλικράτη.
Σε κάθε περίπτωση το υπουργείο Εσωτερικών έχει διαμηνύσει στους αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης ότι δεν θα ληφθούν μονομερείς αποφάσεις, αλλά θα προηγηθεί εξαντλητικός διάλογος για τις αλλαγές στον Καλλικράτη στον βαθμό που υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν μετά από τέσσερα χρόνια, το 2019.
Με «εντολή» των κατοίκων
Αυτονόμηση ζητούν περιοχές με ιδιαίτερη ιστορική σημασία
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών έχει κάνει ιδιαίτερη αναφορά για τους δήμους ιδιαίτερης ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί σε καλλικρατικούς ΟΤΑ και θα μπορούσαν να αποτελέσουν αυτόνομες αυτοδιοικητικές μονάδες. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει ο πρώην Δήμος Βελβεντού στην Κοζάνη, του οποίου οι πολίτες είχαν διαφωνήσει με την ενσωμάτωσή του στον Δήμο Σερβίων – Βελβεντού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κάτοικοι της πόλης με απόφαση λαϊκής συνέλευσης απείχαν από τις πρώτες εκλογές του Καλλικράτη το 2010 ως ένδειξη διαμαρτυρίας στη συνένωση. Αντίστοιχα και στις εκλογές του 2014 απείχαν σε μεγάλο ποσοστό που ξεπερνούσε το 72% την πρώτη Κυριακή από τις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και το 2014 πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα στη δημοτική ενότητα Βελβεντού όπου συμμετείχαν 1.433 άτομα εκ των οποίων τα 1.026 ψήφισαν αποχή από τις εκλογές. Το υπουργείο Εσωτερικών αναμένεται να συνυπολογίσει τη βούληση των πολιτών του Βελβεντού στις τελικές αποφάσεις που θα ληφθούν για το χωροταξικό του Καλλικράτη στην περιοχή. Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσεται και ο μαρτυρικός Δήμος Τυμπακίου που σήμερα αποτελεί δημοτική ενότητα του Δήμου Φαιστού στον Νομό Ηρακλείου στην Κρήτη.
Σύμφωνα με πληροφορίες έχει δημιουργηθεί επιτροπή πολιτών για την επανίδρυση του Δήμου Τυμπακίου και την αυτονόμησή του από τον καλλικρατικό Δήμο Φαιστού. Στη διακήρυξη της επιτροπής γίνεται λόγος για επιπόλαια εφαρμογή του νόμου καθώς εκτιμάται ότι καταργείται η ιστορικότητα του δήμου. Οι «πρωτεργάτες» της πρωτοβουλίας εκφράζουν την πεποίθηση ότι το Τυμπάκι έχει δυνατότητες ανάπτυξης, που όμως υποβαθμίστηκαν λόγω των πολιτικών που εφαρμόζονται.
Νίκος Β. Τσίτσας
nbtsitsas@pegasus.gr
ethnos.gr
