Μάχες σε δύο νέα μέτωπα δίνει η ελληνική ακτοπλοϊκή βιομηχανία, η οποία εισέρχεται σε νέα φάση μετά την επιστροφή στην κερδοφορία των μεγάλων παικτών, ύστερα από αλλεπάλληλες ζημιογόνες χρήσεις.
Αφενός βρίσκεται προ της αναδιάταξης του επιχειρηματικού χάρτη, καθώς ξένοι επενδύτες επιδιώκουν ή εξετάζουν το ενδεχόμενο της εισόδου στο μετοχικό κεφάλαιο μεγάλων εταιρειών, και αφετέρου κλιμακώνεται ο ανταγωνισμός όχι μόνο μεταξύ των εταιρειών αλλά και μεταξύ του κλάδου της ακτοπλοΐας εν γένει και των αερομεταφορών.
Οι αερομεταφορές αποσπούν ολοένα και μεγαλύτερα μερίδια στους μακρινούς προορισμούς, ενώ την ίδια ώρα οι ακτοπλόοι, ακόμα και μετά τη μείωση των τιμών των καυσίμων, εκτιμούν πως ο περιορισμός των κονδυλίων για τις άγονες γραμμές καθιστά οριακή τη βιωσιμότητα κάποιων εξ αυτών των δρομολογίων. Oλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που η ανάκαμψη του κλάδου φέρνει και νέα πλοία στην αγορά, αυξάνοντας την προσφορά μεταφορικής δυναμικότητας, ενώ η επιβατική και η εμπορευματική κίνηση δεν ακολουθούν με τον ίδιο ρυθμό. Παραμένουν, αν μη τι άλλο, σταθερές, με τις προοπτικές να μην είναι ιδιαίτερα θετικές, εξαιτίας της συνεχιζόμενης ύφεσης της εσωτερικής αγοράς.
Ο ανταγωνισμός
Σε ό,τι αφορά την ανάκαμψη, στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στον εξορθολογισμό των δρομολογίων και του εν ενεργεία στόλου, καθώς νέα πλοία εισέρχονται στο Αιγαίο. Μικρότερες μονοβάπορες έως τώρα ακτοπλοϊκές αποκτούν δεύτερα και τρίτα πλοία, η λειτουργός ταχυπλόων Seajets έχει μεγεθύνει τον στόλο της σε άνω των 10 πλοίων και η Hellenic Seaways μετά την εξαγορά του «Σάμος» το δρομολογεί οσονούπω στο Αιγαίο μαζί με άλλα δυο πλοία που έφερε ήδη φέτος. Μπορεί η αγορά να αντέξει περισσότερα πλοία;
Για την ώρα, η απάντηση των ακτοπλοϊκών είναι ένας ακήρυκτος πόλεμος τιμών για να καταστήσουν πιο ελκυστικές τις υπηρεσίες τους και να ενθαρρύνουν τόσο τη διεύρυνση της επιβατικής κίνησης όσο και την προσέλκυση μεριδίων από τις αερομεταφορές. «Στην πραγματικότητα οι προσφορές, τα προγράμματα επιβράβευσης πελατών και οι εκπτώσεις που παρέχονται επιχειρούν πρωτίστως να υπερασπιστούν τα υπάρχοντα μερίδια και δευτερευόντως να τα αυξήσουν», λέει εμπορικός διευθυντής μεγάλης ελληνικής ακτοπλοϊκής. «Η μετακίνηση επιβατών προς τις αερομεταφορές, ιδιαίτερα στις μακρινές διαδρομές, με κύρια παραδείγματα την Κρήτη, τη Ρόδο και τη Σαντορίνη, είναι ευδιάκριτη», σημειώνει.
Σε αυτό το περιβάλλον πληθαίνουν οι επιθετικές τιμολογιακές πρωτοβουλίες των ακτοπλοϊκών. Μόνον κατά τις τελευταίες εβδομάδες όλες σχεδόν οι εταιρείες ανακοίνωσαν προσφορές. Η Hellenic Seaways πρόσφερε μεγάλες εκπτώσεις στη νέα γραμμή Θεσσαλονίκη – Σποράδες με ταχύπλοο αλλά και στη νέα γραμμή Πειραιάς – Μεστά Χίου – Μυτιλήνη – Λήμνος – Θεσσαλονίκη και σε ορισμένα δρομολόγια για τις Κυκλάδες, όπως για Σαντορίνη. Η Blue Star Ferries ανακοίνωσε έκπτωση 30% στα εισιτήρια για Λέσβο, Χίο, Λέρο και Κω, ενώ «τρέχει», όπως και οι ανταγωνιστές της, ελκυστικό εκπτωτικό πρόγραμμα επιβράβευσης πελατών της. Οι Μινωικές Γραμμές ανακοίνωσαν σημαντικές εκπτώσεις, ακόμα και στην οικονομική θέση, προκαλώντας την άμεση αντίδραση της ανταγωνίστριας ΑΝΕΚ, που προσφέρει τώρα εκπτώσεις 30% για τα καθημερινά πλέον δρομολόγιά της από και προς την Κρήτη.
Καθίσταται όμως σαφές ότι αυτές οι τιμολογιακές πολιτικές, αν και αναμένεται να τονώσουν σημαντικά την εγχώρια ζήτηση για θαλάσσιες μεταφορές, διαβρώνουν παράλληλα και τα μεικτά περιθώρια κέρδους των εταιρειών, αφήνοντας λιγοστά περιθώρια αντίδρασης σε περίπτωση ενδεχόμενης αρνητικής εξέλιξης.
Πολλοί είναι οι ξένοι που ενδιαφέρονται να επενδύσουν
Η επιθετική προσπάθεια εξασφάλισης του ελέγχου της Hellenic Seaways από τις Μινωικές Γραμμές, συμφερόντων του ιταλικού ομίλου Γκριμάλντι, αποτελεί την πλέον ξεκάθαρη ένδειξη των μεγάλων προσδοκιών που τρέφουν οι επενδυτές για τον ελληνικό ακτοπλοϊκό κλάδο. Το επενδυτικό αυτό ενδιαφέρον δεν περιορίζεται όμως στη Hellenic Seaways, αλλά επεκτείνεται και σε άλλες, ανάλογες, περιπτώσεις.
Πέραν της μεγάλης επένδυσης που πραγματοποίησε προ διετίας η Fortress στο μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο της Attica Group και των εύρωστων αυξήσεων κεφαλαίου των Μινωικών, που κάλυψε ο όμιλος Γκριμάλντι, ενδιαφέρον εκδηλώνεται τώρα και από μεγάλα ξένα επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία αναζητούν ευκαιρίες στα χαρτοφυλάκια δανείων των ελληνικών τραπεζών.
Η απόφαση της Τραπέζης Πειραιώς να εναντιωθεί σε αυτήν τη φάση στην προσπάθεια εξαγοράς της Hellenic συναρτάται και από τις εκτιμήσεις της ότι μπορεί μεσοπρόθεσμα να εξασφαλίσει σημαντικά μεγαλύτερη αξία από τις συμμετοχές της στην ακτοπλοΐα. Αυτές περιλαμβάνουν και τη θέση της στην ΑΝΕΚ, η οποία, όπως και οι άλλοι μεγάλοι ανταγωνιστές της, επέστρεψε στην καθαρή κερδοφορία και φέρεται να βρίσκεται ένα βήμα πριν από την αναδιάρθρωση των τραπεζικών της υποχρεώσεων. Κατά συνέπεια, οι προσδοκίες που δημιουργούνται, ειδικά τώρα που ο κλάδος φαίνεται να ανακάμπτει, είναι πολύ μεγάλες.
Με τις τέσσερις μεγάλες ακτοπλοϊκές να εμφανίζουν εύρωστη λειτουργική κερδοφορία και θετικά καθαρά αποτελέσματα, το πεδίο εμφανίζεται για κάποιους ως ιδανικό για επενδύσεις. Πόσο μάλλον που ο κλάδος έχει να προσφέρει πολύ μεγάλες εξασφαλίσεις στους επενδυτές, όπως είναι ο ίδιος ο στόλος των εταιρειών.
Οι θετικές προοπτικές του ελληνικού τουρισμού και η εξωστρέφεια που επιδεικνύει ο κλάδος αποτελούν πρόσθετα θέλγητρα και για κάποιους εχέγγυα για περαιτέρω βελτίωση της κερδοφορίας του. Σε ό,τι αφορά την υπόθεση της εξωστρέφειας, μόλις προ μηνός η Attica Group ανακοίνωσε την επίτευξη συμφωνίας για την εκμετάλλευση θαλασσίων γραμμών μεταξύ του Μαρόκου και της ηπειρωτικής Ευρώπης, με τη συνεργασία της BMCE Bank Of Africa Group. Από τη νέα της αυτή δραστηριότητα επωφελήθηκε και η ΑΝΕΚ, της οποίας πλοίο θα απασχοληθεί στη δυτική Μεσόγειο. Η Attica προχωρεί και το σχέδιο της δραστηριοποίησής της στην Κούβα, ύστερα από σχετική άδεια που εξασφάλισε από τις ΗΠΑ. Και άλλες εταιρείες είναι δραστήριες στο εξωτερικό, με τη ναύλωση πλοίων τους κατά την εποχικά χαμηλή περίοδο του χειμώνα, ενώ ήδη λειτουργούν επιτυχημένα κοινοπρακτικά σχήματα, όπως αυτό της ΑΝΕΚ με την Attica στις γραμμές της Κρήτης και της Αδριατικής.
Για να φτάσει, όμως, η ελληνική ακτοπλοΐα σε αυτό το σημείο χρειάστηκε να διέλθει από συμπληγάδες. Κατά την κρίση της περιόδου 2009-2014, οι ζημίες των εταιρειών ξεπέρασαν το 1,2 δισ., ενώ εννέα ελληνικές εταιρείες είτε πτώχευσαν είτε δεν δραστηριοποιούνται πλέον, έχοντας αποσύρει ή πουλήσει τα πλοία τους. Επίσης, εκείνη η περίοδος λειτουργεί πάντα ως «μάθημα» για τις νυν διοικήσεις, οι οποίες έχουν πάντα κατά νου ότι μία αντίστροφη κίνηση της τιμής του πετρελαίου να σημειωθεί, αρκεί για να τους ξαναμπλέξει σε περιπέτειες. Γι’ αυτό και φροντίζουν να κάνουν, κατά το δυνατόν, όσο πιο μετρημένες κινήσεις γίνεται.
Καθημερινή
