Αίσθηση προκάλεσε χθες η δημοσιοποίηση της απόφασης του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Ρόδου να παραπέμψει σε δίκη ενώπιον Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου της περιφέρειας του Εφετείου Δωδεκανήσου τον πρώην περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου κ. Γιάννη Μαχαιρίδη, τον δήμαρχο Ρόδου και πρώην αντιπεριφερειάρχη κ. Φώτη Χατζηδιάκο και τον πρώην δήμαρχο Ρόδου κ. Στάθη Κουσουρνά, για τις φονικές πλημμύρες του Νοεμβρίου του 2013.
Οι κατηγορούμενοι πρόκειται να ασκήσουν έφεση κατά του παραπεμπτικού βουλεύματος και η παραπομπή τους ή μη θα αποφασιστεί από το Συμβούλιο Εφετών Δωδεκανήσου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το σκεπτικό και η αιτιολογία του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Ρόδου για την παραπομπή τους σε δίκη ενώπιον λαϊκού δικαστηρίου.
Πιο συγκεκριμένα από τον έλεγχο του Δικαστικού Συμβουλίου, προέκυψε ότι, την 22/11/2013, εξαιτίας της έντονης βροχόπτωσης που έπληξε το βόρειο κυρίως τρίγωνο της νήσου Ρόδου και ειδικότερα τις περιοχές της Ιαλυσού, της Παστίδας και της Κρεμαστής, προκλήθηκε πλημμύρα από την οποία προέκυψε κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα και ειδικότερα σε άγνωστο αριθμό αυτοκινήτων, κατοικιών, καταστημάτων, οικοσκευών, εμπορικών, βιομηχανικών και βιοτεχνικών χώρων και εγκαταστάσεων, μηχανημάτων, μηχανολογικών εξοπλισμών κτλ.
Με βάση την πρώτη καταγραφή των υπηρεσιών του Δήμου Ρόδου, το αρχικό εκτιμώμενο κόστος των ζημιών στις Δημοτικές υποδομές και το οδικό δίκτυο του νησιού, ανέρχονταν στο ποσό των 3.750.000,00 ευρώ.
Περαιτέρω, οι επιτροπές καταγραφής και αποτίμησης ζημιών σε οικοσκευές που συστήθηκαν στον Δήμο Ρόδου, κατέγραψαν τις ζημίες στις οικοσκευές στις Δημοτικές Ενότητες Ιαλυσού, Πεταλούδων, Αφάντου- Καλλιθέας και Λινδίων και ενέκριναν αιτήματα αποζημίωσης πληγέντων νοικοκυριών, συνολικού ποσού 577.433,67 ευρώ, εκ του οποίου ποσό 504.033,83 ευρώ, αφορούσε το βόρειο τρίγωνο του νησιού, ενώ οι συσταθείσες επιτροπές καταγραφής και αποτίμησης ζημιών σε επιχειρήσεις της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου εκτίμησαν ζημίες συνολικού ποσού 673.217,70 ευρώ.
Επιπλέον, προκλήθηκε πλημμύρα από την οποία μπορούσε να προκύψει κίνδυνος σε ανθρώπους και προέκυψε τουλάχιστον για πέντε, εκ των οποίων επήλθε ο θάνατος τεσσάρων.
Όπως επισημαίνεται στο Βούλευμα, σύμφωνα με τις εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης και τις τεχνικές εκθέσεις, στην περιοχή της Ιαλυσού, όπου σημειώθηκαν πολλές καταστροφές από την υπερχείλιση των τριών ποταμών που την διαπερνούν, διαπιστώθηκε έλλειψη σύγχρονων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας και ανεπάρκεια των υπαρχόντων παλαιών έργων, καθώς οι υπάρχουσες κοίτες των ρεμάτων εμφάνιζαν μειωμένη διατομή παροχέτευσης, λόγω της επικάλυψης σε μεγάλο μέρος τους εξαιτίας της οικιστικής ανάπτυξης, της ύπαρξης βλάστησης εντός των κοιτών και της συσσώρευσης σε αυτές, επί σειράς ετών, φερτών υλικών και κυρίως καλαμιών και ξύλων.
Επιπλέον, διαπιστώθηκε, ότι τα φρεάτια και οι οχετοί εμφάνιζαν απομειωμένες διατομές, λόγω της χρόνιας εναπόθεσης φερτών υλικών και του ελλιπούς καθαρισμού τους, ενώ άλλα ήταν κατεστραμμένα και φθαρμένα και απουσίαζαν έργα διευθέτησης των όχθων και αντιστήριξης των κοιτών.
Το εν λόγω πρόβλημα ήταν γνωστό ήδη από το 2001 όπως αποδεικνύεται από το Τεχνικό Δελτίο Έργου ΚΠΣ 2000-2006 όπου προτείνεται το έργο «Αντιπλημμυρική προστασία του Δήμου Ιαλυσού- Ρόδου» προϋπολογισμού 1.430.000.000 δρχ.
Επιπλέον, στην γέφυρα της Κρεμαστής όπου επήλθε ο θάνατος των Κωνσταντίνου Αργυρόπουλου του Γεωργίου και Αναστασίας Κατσαρού του Ιωάννη και διακινδύνευσε η ζωή του Ιωάννη Γκίζη του Ευάγγελου, είχε κατασκευαστεί, παρά τον νόμο, «ιρλανδική διάβαση» ως προσωρινή λύση για την εξυπηρέτηση των κυκλοφοριακών αναγκών από την πόλη της Ρόδου προς το αεροδρόμιο, εγκάρσια μέσα από την κοίτη του Κρεμαστενού Ποταμού.
Αν και με την υπ’ αριθμ. 4/2003 απόφαση της Νομαρχιακής Επιτροπής της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης εγκρίθηκε η ανάθεση εκπόνησης της μελέτης «Λειτουργική Βελτίωση Επαρχιακής Οδού από Πόλη Ρόδου έως Αεροδρόμιο», το έργο αυτό δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και σήμερα.
Περαιτέρω, όπως προκύπτει από την από 30/11/2013 τεχνική έκθεση του Ευθυμίου Λέκκα, Καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο ΕΚΠΑ, το βόρειο τμήμα του νησιού παρουσιάζει σημαντικό πλημμυρικό κίνδυνο, του οποίου το μέγεθος και η διαβάθμιση στο χώρο πρέπει να επαναπροσδιοριστούν σύμφωνα με τα νέα γεωδυναμικά δεδομένα, προς το σκοπό εξεύρεσης λύσεων, αφού τα πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή μπορεί να οδηγήσουν και στο μέλλον σε θανάτους, καταστροφές σε υποδομές και μόλυνση του περιβάλλοντος. Το νησί της Ρόδου δέχεται δε, συχνά, μεγάλα ύψη βροχής που οδηγούν σε πλημμυρικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με την Προκαταρκτική Αξιολόγηση Κινδύνων Πλημμύρας που συντάχθηκε το 2012 από την Γενική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ έχουν καταγραφεί πολλές πλημμύρες στη Ρόδο και ως περιοχές υψηλής τρωτότητας αναγνωρίζονται, μεταξύ άλλων, τα Τριάντα και η Κρεμαστή.
Επιπλέον, σύμφωνα με το ιστορικό πλημμυρών στη Ρόδο, ως προς τις εν λόγω περιοχές, το έτος 1996 είχαν σημειωθεί πλημμυρικά φαινόμενα στην Ιαλυσό και στην Κρεμαστή και το έτος 1998 στην Ιαλυσό, ενώ με βάση τις εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, υπερχειλίσεις υδάτων υπήρχαν και σε συνήθεις βροχοπτώσεις.
Περαιτέρω, όπως έκρινε το Δικαστικό Συμβούλιο δεν αποδείχθηκε, ότι είχαν κατασκευαστεί σύγχρονα αντιπλημμυρικά έργα στις εν λόγω περιοχές, όπως επικαλούνται οι κατηγορούμενοι.
Για την κατασκευή νέας γέφυρας στην Κρεμαστή στην κοίτη του Κρεμαστενού ποταμού, είχε μόνο εκπονηθεί η σχετική μελέτη κατά τον κρίσιμο χρόνο και δεν είχε ξεκινήσει η εκτέλεση του έργου, ενώ η έγκριση όρων δημοπράτησης αυτού έλαβε χώρα λίγες μέρες μετά το συμβάν. Ούτε αποδείχθηκε ότι ελάμβανε χώρα τακτικά έλεγχος και αστυνόμευση των ρεμάτων, όπως επικαλούνται οι κατηγορούμενοι, δεδομένου ότι ουδέν αποδεικτικό στοιχείο, όπως βιβλίο καταγραφής ελέγχων και ευρημάτων ή έγγραφο σύστασης επιτροπών αστυνόμευσης, προσκομίστηκε, ενώ η σύγκληση του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας έλαβε χώρα με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου μετά το συμβάν.
Το Δικαστικό Συμβούλιο έκρινε έτσι ότι προέκυψαν επαρκείς ενδείξεις, ότι ο κ Μαχαιρίδης και κ Χατζηδιάκος, ήδη από την 1/1/2011, με πρόθεση παρέλειψαν να προβούν στον σχεδιασμό, τη μελέτη, την κατασκευή και την συντήρηση συγκοινωνιακών και αντιπλημμυρικών έργων στο βόρειο τμήμα του νησιού, ώστε να αποτραπεί η εμφάνιση πλημμυρικών φαινομένων, και δη, μεταξύ άλλων, δεν προέβησαν στην αναβάθμιση των υφιστάμενων δικτύων απορροής των υδάτων, στην κατασκευή έργων διευθέτησης των κοιτών των ρεμάτων, στην κατασκευή νέας γέφυρας στον Κρεμαστενό ποταμό και την κατάργηση της λεγόμενης «ιρλανδικής διάβασης» σε αυτόν, στη μελέτη και εκτέλεση έργων συγκράτησης των εδαφών σε εγγύς δασικές εκτάσεις που η φυσική τους βλάστηση είχε πρόσφατα καταστραφεί-από_ πυρκαγιές (κορμοδεματά, κορμοφραγματα, αυλακώσεις κ.λ.π), ούτε κινητοποίησαν τον μηχανισμό της πολιτικής προστασίας κατά τον κρίσιμο χρόνο, ώστε να ληφθούν βραχυπρόθεσμα μέτρα, όπως μέτρα διακοπής ή/και εκτροπής της κυκλοφορίας οδών που κινδυνεύουν από πλημμυρικά φαινόμενα και ενημέρωση των πολιτών, για να λάβουν και ίδια μέτρα πρόληψης και προστασίας της ζωής τους και των περιουσιών τους, σχολαστικό έλεγχο των αντιπλημμυρικών έργων και συντήρηση τους, έλεγχο και προληπτικό καθαρισμό των κοιτών των ρεμάτων, απομάκρυνση των φερτών υλικών που μπορούσαν να προκαλέσουν εμφράξεις σε παρακείμενα φρεάτια απορροής όμβριων υδάτων, επιτάχυνση εργασιών για ολοκλήρωση αντιπλημμυρικών έργων και σύγκληση Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειακών Ενοτήτων με σκοπό τον καλύτερο συντονισμό των φορέων που εμπλέκονται σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας σε δράσεις πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων, παρ’ ότι είχαν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση.
Επισημαίνεται μάλιστα ότι είχαν λάβει γνώση, του με αριθμό πρωτ. 6773/20.11.2013 εγγράφου του Κέντρου Επιχειρήσεων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και / Προστασίας του Πολίτη, με την ένδειξη «ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΝ» και θέμα «Έκτακτο/ Δελτίο Πρόγνωσης Επικίνδυνων Καιρικών Φαινομένων» και επισυναφθέν το Έκτακτο Δελτίο ΕΜΥ/Επιδείνωσης Καιρού με ισχύ από την Τετάρτη 20.11.2013 μέχρι και την Παρασκευή 22.11.2013 για το ενδεχόμενο πλημμυρικων φαινόμενων κατά την ανωτέρω ημερομηνία.
Επισημαίνεται παραπέρα ότι η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Νοτίου Αιγαίου με την υπ’ αριθμ. 38/2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και ο Δήμος Ρόδου με την υπ’ αριθμ. 842/2012 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αποφάσισαν την μη ανάληψη από το Δήμο Ρόδου από 1/1/2013 των νέων αρμοδιοτήτων που μεταφέρονταν στους Δήμους και συγκεκριμένα του έργου του καθαρισμού των ρεμάτων.
Το Δικαστικό Συμβούλιο έκρινε ότι οι νησιωτικοί Δήμοι που έχουν ταυτόχρονα το χαρακτηριστικό της ορεινότητας ή της μειονεκτικότητας, έχουν την αρμοδιότητα αστυνόμευσης και καθαρισμού ρεμάτων, την οποία ασκούν είτε αυτοτελώς είτε σε συνεργασία με την οικεία Περιφέρεια.
Κατόπιν αυτού, όπως έκρινε το Δικαστικό Συμβούλιο, η σχετική άρνηση του Δήμου Ρόδου να αναλάβει τις ως άνω αρμοδιότητες που του εκχωρήθηκαν, εκ του νόμου, είναι χωρίς έννομη επιρροή. Εκρινε παραπέρα ότι οι παραλείψεις των κατηγορουμένων, επέφεραν αιτιωδώς ως βαρύτερο αποτέλεσμα, το θάνατο των τεσσάρων ως άνω ανθρώπων, το οποίο αποδίδεται σε αμέλεια τους, ήτοι σε έλλειψη προσοχής την οποία όφειλαν κατά τις περιστάσεις και μπορούσαν να καταβάλουν, καθώς το προέβλεψαν μεν, πίστεψαν όμως ότι δε θα επερχόταν.
Το Δικαστικό Συμβούλιο έκρινε έτσι ότι δεν προέκυψαν επαρκείς ενδείξεις ενοχής, ικανές να στηρίξουν δημόσια στο ακροατήριο κατηγορία σε βάρος των ως άνω κατηγορουμένων για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως με ενδεχόμενο δόλο σε ήρεμη ψυχική κατάσταση κατά συρροή (άρθρα 299, 94 παρ. 1 Π.Κ) και αποφάσισε να μη γίνει κατηγορία σε βάρος τους για την αποδιδόμενη σ’ αυτούς ως άνω προαναφερόμενη πράξη.
Περαιτέρω, έκρινε ότι προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις ενοχής σε βάρος των κατηγορουμένων, ικανές να στηρίξουν δημόσια εναντίον τους κατηγορία στο ακροατήριο, για την πράξη της πρόκλησης πλημμύρας από την οποία μπορούσε να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, προέκυψε κίνδυνος για τουλάχιστον πέντε (5) ανθρώπους και επήλθε θάνατος τεσσάρων (4) ατόμων.
Περαιτέρω, έκρινε ότι προέκυψαν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του ό,τι οι κατηγορούμενοι με τις ανωτέρω παραλείψεις τους, εξέθεσαν άλλους και έτσι τους κατέστησαν αβοήθητους, από δε τις παραλείψεις τους αυτές, επήλθαν θάνατοι πλειόνων του ενός ανθρώπων και συγκεκριμένα μετατόπισαν από μία ασφαλή θέση σε μία ανασφαλή θέση, τους χρήστες των εν λόγω οδών και τουλάχιστον πέντε (5) εξ αυτών, καθιστώντας τους αβοήθητους, κίνδυνο τον οποίο αποδέχθηκαν, όπως προκύπτει εκ της πολύχρονης αδράνειας αυτών και της μη λήψης των ως άνω μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων προληπτικών μέτρων, αν και είχαν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση με βάση τις προαναφερθείσες διατάξεις να προβούν στις ανωτέρω πράξεις και από τις παραλείψεις τους, επήλθε, αιτιωδώς, ο θάνατος τεσσάρων (4), και δη των αναφερόμενων ως άνω ατόμων, κατά συρροή, το δε βαρύτερο ως άνω αποτέλεσμα του θανάτου οφείλεται σε αμέλεια τους, ήτοι σε έλλειψη προσοχής την οποία όφειλαν και μπορούσαν να καταβάλουν, καθώς το προέβλεψαν μεν ως πιθανό, πίστεψαν όμως ότι δεν θα επέρχονταν.
