Προκάλεσε ζωηρή αίσθηση και σχολιάστηκε ιδιαίτερα το άρθρο μας την προηγούμενη Κυριακή στο protothema.gr για τη νησίδα Tσούκα. Όπως είχαμε γράψει, θα αναζητήσουμε καινούργια στοιχεία και θα επανέλθουμε. Αυτό κάνουμε σήμερα.
Το θέμα είχε έρθει πάλι στην επικαιρότητα πριν από 15 περίπου χρόνια και βρήκαμε στο Διαδίκτυο απόσπασμα από αναφορά του ΥΠΕΞ τότε (υπουργός Γ.Α. Παπανδρέου), σύμφωνα με την οποία, ποτέ δεν είχαμε την Τσούκα. Και όμως, είχαμε την Τσούκα, την ξεχάσαμε και τελικά την χάσαμε.
ΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ 1912-1947 – ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Τα Δωδεκάνησα είναι ένα σύμπλεγμα 14 μεγάλων νησιών (Ρόδος, Κως, Κάρπαθος, Κάλυμνος, Πάτμος, Λέρος, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Τήλος, Χάλκη, Σύμη, Κάσος, Λειψοί, Καστελόριζο) και πολλών νησίδων και βραχονησίδων.
Σύμφωνα με τον Μ. Σκανδαλίδη («Αιγαιοπελαγίτικα Γλωσσοϊστορικά Μελετήματα», Ρόδος 2013), αυτές οι βραχονησίδες είναι συνολικά 393 και αποτελούν το 34,7% των ελληνικών (βραχο)νησίδων (σύνολο 1.150).
Το 1912, τα κατέλαβαν οι Ιταλοί από τους Τούρκους που τα κατείχαν ως τότε. Αμέσως, δημιουργήθηκε η ελπίδα για ενσωμάτωση τους στην Ελλάδα, που όμως διαψεύστηκε. Το 1919, με τη συμφωνία Βενιζέλου – Tittoni, που όμως δεν ίσχυσε ποτέ, η Ιταλία παραχωρούσε τα Δωδεκάνησα (πλην Ρόδου), στη χώρα μας. Η νέα ιταλική κυβέρνηση Giolitti, κατήγγειλε τη συμφωνία αυτή το 1920.
Τελικά, με τη μικρασιατική καταστροφή, φτάσαμε στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) με την οποία η Τουρκία παραιτήθηκε από κάθε διεκδίκησή της στα Δωδεκάνησα. Έτσι παγιώθηκε η ιταλική κυριαρχία σε αυτά και άρχισε η προσπάθεια για τον αφελληνισμό του ντόπιου πληθυσμού, ιδίως όταν ανέλαβε κυβερνήτης των νησιών ο De Vecchi.
Mε τη διμερή ιταλοτουρκική σύμβαση της 4/1/1932 και το πρωτόκολλο της 28/12/1932, ρυθμιζόταν «η κυριότητα των νήσων, νησίδων και βράχων που βρίσκονται μεταξύ της νήσου Καστελόριζου και των ακτών της Ανατολίας καθώς και επί της νήσου Καρά – Αντά», με την πρώτη, και με το δεύτερο του υπολοίπου τιμήματος «των θαλασσίων ιταλοτουρκικών συνόρων». (Τελικά, έχει σύνορα η θάλασσα;)
Οι δύο χώρες, νωρίτερα (1929), είχαν συμφωνήσει να παραπέμψουν τις διαφωνίες τους για νησίδες γύρω από το Καστελόριζο στο Διαρκές Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Τελικά αυτό δεν έγινε και με τη σύμβαση της 4/1/1932, έκλεισε οριστικά το θέμα αυτό. Μοναδική διαφορά με τα ως τότε ισχύοντα, ήταν η παραχώρηση στην Τουρκία του νησιδίου Καρά – Αντά (Αρκόνησος), που βρίσκεται στον κόλπο της Αλικαρνασσού. Παράλληλα, η Τουρκία είχε παραιτηθεί από κάθε διεκδίκηση σε νησιά ή νησίδες που βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 3 ναυτικών μιλίων από τις ακτές της.
Μετά από το 1932, δεν υπήρξε καμία απολύτως τουρκική αντίδραση ή αξίωση για κανένα νησί. Φτάσαμε έτσι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη de facto κατοχή των Δωδεκανήσων από τους Γερμανούς (1943-1945) και το «πέρασμά» τους στην κυριαρχία των Βρετανών (1945-1947).
ΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – Ο ΑΝΤΙΝΑΥΑΡΧΟΣ ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ – Η ΣΑΦΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΣΟΥΚΑΣ
Στη συνδιάσκεψη της ειρήνης στο Παρίσι (1946), η Ελλάδα, αν και με την πλευρά των νικητών, έχοντας πετύχει σπουδαία κατορθώματα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με χιλιάδες νεκρούς και σχεδόν διαλυμένη από τα πλήγματα Ιταλών και Γερμανών (κυρίως), ανταμείβεται από τους Συμμάχους, μόνο με την παραχώρηση των Δωδεκανήσων και αυτό λόγω μιας θεαματικής μεταστροφής του Ρώσου ΥΠΕΞ Μολότοφ στα τέλη Ιουνίου 1946. Υπέρ της χώρας μας εννοείται.
Η Βόρεια Ήπειρος παρέμεινε στην Αλβανία, η ελληνοβουλγαρική μεθόριος δεν άλλαξε προς όφελός μας ούτε και η βρετανική κυριαρχία στην Κύπρο. Έτσι, στις 31/3/1947, ο Βρετανός ταξίαρχος A.S. Parker παραδίδει τα Δωδεκάνησα στον Έλληνα αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη, ο οποίος ήταν ο πρώτος στρατιωτικός διοικητής Δωδεκανήσου.
Ο Περικλής Ιωαννίδης γεννήθηκε το 1881 στην Κόρινθο. Σπούδασε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Το 1922 αποστρατεύθηκε και το 1935 αποκαταστάθηκε. Τον ίδιο χρόνο αποχώρησε οριστικά από το πολεμικό ναυτικό με τον βαθμό του αντιναυάρχου. Έτρεφε φιλοβασιλικά αισθήματα. Πέθανε το 1965. Ο Π. Ιωαννίδης υπογράφει την 21399/47 της Στρατιωτικής Διοικήσεως Δωδεκανήσων «περί των νησιδίων της Δωδεκανήσου» (Ε.Σ.Σ.Δ. 48/ 26-7-1947), όπου αναφέρει ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΑ 41 νησίδες και 132 νησίδια τα οποία ανήκουν στην Ελλάδα.
Πλέον, καθώς βρίσκονται ΔΥΤΙΚΑ της ζώνης όπου από το 1912 και έπειτα είχε διατηρηθεί και ασκηθεί η κυριαρχία της Τουρκίας. Βλέπουμε ξεκάθαρα τη νησίδα Τσούκα (εξαρτώμενη από την Κάλυμνο) και παρακάτω την άλλη Τσούκα των Αρκ(ι)ών (που εξαρτάται από την Πάτμο). Τα στοιχεία προέρχονται από το μνημειώδες έργο του κορυφαίου ιστορικού και ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Σβολόπουλου «Το Καθεστώς των Νησίδων στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Η Μαρτυρία των Πηγών», (Αθήνα 2002). Ωστόσο, σε υποσημείωση του στην επόμενη σελίδα ο Κ. Σβολόπουλος αναφέρει αυτολεξεί τα εξής:
«Η σύγχυση που πρόσφατα προκλήθηκε σχετικά με τον χαρακτηρισμό της νησίδας Τσούκα ως ελληνικού ή τουρκικού εδάφους οφείλεται στο γεγονός ότι βάσει της καταγραφής της στρατιωτικής διοικήσεως ανήκει στην Ελλάδα και βάσει του Ν. 518/48, μεταγενέστερου στην Τουρκία!».
Ο Ν. 518/48 αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη της ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα αφού τερματίζεται το καθεστώς της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης. Να προσθέσουμε ότι ο Ιωαννίδης αποχώρησε στις 19/4/1948 και Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου ανέλαβε ο Κάσιος, γιατρός και αγωνιστής Ν. Μαυρής. Τι μεσολάβησε από το 1947 ως το 1948 και η Τσούκα δεν αναφέρεται; Την ξέχασε κάποιος; Η Τουρκία δεν αναφέρεται πουθενά ότι διαμαρτυρήθηκε. Ο ίδιος ο Κ. Σβολόπουλος μάλλον απορεί με την περίεργη αυτή εξέλιξη. Ήταν τυχαία και προγραμματισμένη η αποχώρηση του άξιου Π. Ιωαννίδη;
Πάντως, ο ανδριάντας του στη Ρόδο επιβεβαιώνει ότι επρόκειτο για έναν πολύ σπουδαίο και χαρισματικό αξιωματικό. (Στο βιβλίο «ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ. Η ΜΑΚΡΑ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ» (Αθήνα, 1996) (Έρευνα – Επιμέλεια Λένα Διβάνη – Φωτεινή Κωνσταντοπούλου), μπορεί να βρει κανείς περισσότερα στοιχεία για την άψογη οργάνωση των νησιών στη διάρκεια της θητείας του).
Έτσι, η Τσούκα από το 1948, δεν αποτελούσε ελληνικό νησί. Οι γείτονες Τούρκοι, βλέποντας προφανώς το γεγονός αυτό, φρόντισαν, βρίσκοντας την κατάλληλη ευκαιρία (1969), να πάρουν ξεκούραστα τη νησίδα. Η κατασκευή του φάρου σ’ αυτήν δηλώνει και οικονομική δραστηριότητα. Αυτά είναι τα συμπεράσματα που εξάγουμε εμείς. Οποιαδήποτε τεκμηριωμένη απάντηση από κάθε αρμόδιο είναι φυσικά ευπρόσδεκτη
Υ.Γ.1 Σύμφωνα με το βιβλίο των Λ. Διβάνη – Κωνσταντοπούλου που αναφέραμε παραπάνω, βλέπουμε ότι με την παραχώρηση στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης στο Παρίσι (21/9/1946) των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, ο προσδιορισμός των ορίων της εκχωρούμενης περιοχής ΔΕΝ ήταν σαφής! Στη Συνθήκη της Λωζάνης υπήρχε απαρίθμηση όλων των νησιών κλπ. και σχετικός χάρτης! Ευτυχώς, με τη μεσολάβηση του Ι. Πολίτη, ενσωματώθηκε προσθήκη με την απαρίθμηση των 14 μεγαλύτερων νησιών και αναφορά ότι παραχωρούνται και οι παρακείμενες σ’ αυτά νησίδες. Τέλος, στις 10/2/1947, ημέρα υπογραφής της Συνθήκης, η ελληνική κυβέρνηση διευκρίνισε με τις παρατηρήσεις της, ότι οι μνημονευόμενες παρακείμενες των νησιών νησίδες είναι αυτές που βρισκόταν υπό ιταλική κυριαρχία κατά την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο.
Υ.Γ.2 Η Ελλάδα θα έπρεπε να παραδειγματιστεί από την υπόθεση Πατσίφικο και τα Παρκερικά (1849-1850). Τότε «χτύπησε» όχι το πρώτο καμπανάκι αλλά η πρώτη… κουδούνα, καθώς η Μεγάλη Βρετανία ανάμεσα στα απαράδεκτα αιτήματα της ζητούσε την απόδοση σ’ αυτήν της Ελαφονήσου (απέχει 570 μ. από στις ακτές της Λακωνίας) και των Οινουσσών του Ιονίου (Σαπιέντζα, Σχίζα, Αγία Μαριανή κλπ.), με την αιτιολογία ότι ανήκαν στα Επτάνησα (που τότε βρισκόταν υπό βρετανική κυριαρχία). Το θυμήθηκε βέβαια με μία καθυστέρηση 20 ετών από την ανακήρυξη του ελληνικού κράτους. Ευτυχώς τέτοια παράδοση νησιών δεν έγινε. Είχαμε όμως (1914) την εκχώρηση με νόμο (!) της νήσου Σάσων στην Αλβανία.
Με τα θέματα αυτά θα ασχοληθούμε στο μέλλον. Ως τότε χαιρόμαστε που τα Δωδεκάνησα, με τους ΑΚΑΤΑΛΥΤΟΥΣ δεσμούς με την υπόλοιπη Ελλάδα, ανήκουν στη χώρα μας από το 1947. Το αντίθετο θα ήταν ΑΚΑΤΑΛΗΠΤΟ!
protothema.gr
