Στη Ρόδο στην καρδιά του νησιού στην Ελεούσα από το 1947 έως το 1970 λειτούργησε το ‘’Σανατόριο Δωδεκανήσου Βασίλισσα Φρειδερίκη’’ για τους φυματικούς. Η φθίση, ή λευκή πανώλη, ή το χτικιό θέριζε στην κυριολεξία και ιδίως μετά τον πόλεμο και την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Xρησιμοποιήθηκε το Σχολείο, στο εγκαταλελειμμένο Ιταλικό χωριό των Υλοτόμων Campochiaro – (Φωτεινό Χωριό) και τα γύρω κτίρια. Πολλοί ήταν εκείνοι στην αρχή, που άφησαν την τελευταία ανάσα τους εκεί, αφού δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί αποτελεσματικά φάρμακα. Νοσηλεύθηκαν παιδιά από την Παιδόπολη της Καλάθου, ασθενείς από τη Ρόδο, τα Δωδεκάνησα, τη Βόρεια Ελλάδα και το Ψυχιατρείο της Λέρου.
Παρ’ όλες τις τρομερές δυσκολίες χωρίς ρεύμα τα πρώτα χρόνια αλλά με γεννήτριες και λάμπες θυέλλης, με χωματόδρομο που χώριζε σχεδόν το ίδρυμα από την υπόλοιπη Ρόδο και με χίλιες δυό δυσκολίες, έδιναν μάχες για να λειτουργεί όσο το δυνατόν καλύτερα. Μέσα στο Ιδρυμα αλλά και γύρω από αυτό υπήρχε ένας μικρόκοσμος, ένα ατέλειωτο πήγαιν’ έλα με ιστορίες δραματικές αλλά και ιστορίες χαράς και αλληλεγγύης. Φορητός πλανόδιος κινηματογράφος έκανε προβολές που τις παρακολουθούσαν όλοι, εργαζόμενοι και ασθενείς. Έλληνες της Αυστραλίας και της Αμερικής έστελναν Δωρεές.
Λόγω του τρομερού όμως στίγματος που υπήρχε και υπάρχει ακόμα πολλοί έκρυβαν το γεγονός ότι είτε οι ίδιοι είτε δικός τους άνθρωπος είχε νοσήσει ή είχε αφήσει την τελευταία του πνοή εκεί . Στις εφημερίδες της εποχής της Ρόδου, ελάχιστες οι ειδήσεις για το Σανατόριο. Υπάρχει ο χώρος ταφής, ξεχασμένος 200 μέτρα περίπου από το πρώην Ιταλικό χωριό. Το άψογο Αρχιτεκτονικό κτιριακό συγκρότημα καταρρέει. Τα μνημεία μιας πολιτιστικής κληρονομιάς αντιστέκονται στην αδυσώπητη μανία της φύσης την εγκατάλειψη και το γραφειοκρατικό δαίδαλο, βουβοί μάρτυρες μιας εποχής όπου ανθρώπινες ιστορίες σημάδεψαν γενιές ολόκληρες. Στο Σανατόριο της Ρόδου νοσηλεύθηκαν 1581 ασθενείς μεταξύ αυτών και Έλληνες που είχαν επιστρέψει μετά τον πόλεμο από άλλες χώρες. Αρκετοί συνάνθρωποί μας μετά την αποθεραπεία τους μετανάστευσαν.
Με αφορμή το βιβλίο μου που είναι ένα ιστορικό διήγημα βασισμένο σε ιστορικά στοιχεία, έχω ξεκινήσει μία έρευνα συλλογής αρχείων. Φωτογραφίες, αντικείμενα, αρχεία, γράμματα, αλληλογραφία, έγγραφα από υπηρεσίες, μαρτυρίες επώνυμες ή ανώνυμες, αν κάποιοι είχαν νοσηλευθεί, ή δικός τους άνρθωπος ή γνωστός τους, εργαζόμενοι-ες ή, αλλά και για το νεκροταφείο, με απώτερο στόχο να γίνει μια Έκθεση, ή ένα Μουσείο Μνήμης. Να σωθούν όχι μόνο οι ιστορίες των συνανθρώπων μας αλλά και τα κτίρια. Αν θελήσει κάποιος να επικοινωνήσει μαζί μου επώνυμα ή ανώνυμα με κάποια πληροφορία, αντίγραφα φωτογραφιών, εγγράφων, αρχείων, αντικείμενα, μπορεί είτε στο irismavraki@gmail.com ή στην Ταχυδρομική διεύθυνση Κέννεντυ 16 – 85133 Ρόδος. Προς: κα. Μαυράκη. Το βιβλίο ‘’To ΧΤΙΚΙΟ ΤΟ ΣΑΝΑΤΟΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΣΤΗ ΡΟΔΟ’’ κυκλοφορεί απο τις Εκδόσεις ΕΠΙΜΕΤΡΟ την Λογοτεχνική Σειρά των Εκδόσεων ΠΑΠΑΖΗΣΗ.
Ίρις Μαυράκη 5 Δεκεμβρίου 2023 Μάντσεστερ Αγγλία.
