Στις 29 Δεκεμβρίου ο περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων Θεόδωρος Γαλιατσάτος ενημερώθηκε για τις κινήσεις ενός ύποπτου καραβιού έξω από την Κεφαλονιά. «Κάτι συνέβαινε. Γνωρίζαμε ανεπισήμως ότι παρακολουθείται από το λιμενικό» λέει στην «Κ». Τo φορτηγό πλοίο με σημαία Μολδαβίας «Blue Sky M» συνέχισε όμως ανενόχλητο το ταξίδι του. Την επομένη, μια επιβάτριά του κάλεσε τον ευρωπαϊκό αριθμό έκτακτης ανάγκης. Μίλησε για εκατοντάδες πρόσφυγες που κινδύνευαν. Οι ελληνικές αρχές συνέχισαν να παρακολουθούν το πλοίο από απόσταση. Ενα ελικόπτερο και μια φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού δεν είδαν σημάδια ζωής στο κατάστρωμα. Ο καπετάνιος τους διαβεβαίωσε ότι δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα. Ωσπου το «Blue Sky M» έφυγε από τα ελληνικά χωρικά ύδατα, με τις μηχανές του «κολλημένες» στον αυτόματο πιλότο και πορεία προς τα βράχια των ιταλικών ακτών. Στα αμπάρια του αντί για το σύνηθες φορτίο του, κάρβουνα ή ξυλεία, κουβαλούσε ανθρώπους.
«Οταν ένα πλοίο περνάει κοντά από νησιά και η κατεύθυνσή του δεν είναι σαφής, τίθεται υπό το μικροσκόπιο των αρχών» λέει ο κ. Γαλιατσάτος. «Εμείς ήμασταν σε ετοιμότητα μετά το δυστύχημα στο “Norman Atlantic” και μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε έκτακτα περιστατικά. Δεν μας ζητήθηκε όμως ποτέ να προετοιμαστούμε για υποδοχή και φιλοξενία».
Τα στοιχεία του Συστήματος Αυτόματης Αναγνώρισης Θέσης (AIS) του «Blue Sky M», που έχει στη διάθεσή της η «Κ», δείχνουν παράξενες κινήσεις του πλοίου εννιά ημέρες πριν φτάσει έξω από την Κεφαλονιά. Στις 20 Δεκεμβρίου, λίγα ναυτικά μίλια μακριά από το λιμάνι της Μερσίνης, το πλήρωμά του δηλώνει μηχανική βλάβη. Τις επόμενες πέντε ημέρες –όσο το πλήρωμα αναλαμβάνει να την επιδιορθώσει– το πλοίο δεν απομακρύνεται από την περιοχή και αλλάζει τον προορισμό του από το λιμάνι της Βάρνας στη Βουλγαρία, στο λιμάνι της Ριέκας στην Κροατία. Σε αυτό το διάστημα φαίνεται πως επιβιβάζονται οι μετανάστες στο πλοίο. Ενας από αυτούς, ο E.F., έβγαλε με το κινητό του τηλέφωνο φωτογραφία μια λάντζα που μετέφερε μετανάστες στο φορτηγό πλοίο. Η επιβίβασή τους από τα παράλια της Μερσίνης έγινε σε τρία κύματα. Αφού πέρασε από την Ελλάδα, το «Blue Sky M» οδηγήθηκε με ασφάλεια στο λιμάνι της Καλλίπολης από την ιταλική ακτοφυλακή. Μετέφερε 769 ανθρώπους, ανάμεσά τους 60 παιδιά και ένα νεογέννητο.
Λίγες ημέρες αργότερα, το «Ezadeen», ένα ακόμη ακυβέρνητο εμπορικό πλοίο με περισσότερους από 300 μετανάστες ελλιμενίστηκε από την ιταλική ακτοφυλακή στην Καλαβρία. Είχε διασχίσει και αυτό ανενόχλητο τις ελληνικές θάλασσες μέχρι να το εγκαταλείψει το πλήρωμά του.
Δεκαπέντε περιστατικά
Η χρήση φορτηγών πλοίων από τα κυκλώματα διακίνησης μεταναστών μπορεί να μην είναι εξ ολοκλήρου καινούργιο φαινόμενο. Για πρώτη φορά όμως γίνεται τόσο οργανωμένα στη Μεσόγειο. Τους τελευταίους έξι μήνες η FRONTEX, ομάδα φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., έχει καταγράψει 15 περιστατικά. Γερασμένα σκαριά, πριν οδηγηθούν στα διαλυτήρια, αλλάζουν ιδιοκτήτες και πλήρωμα –επιλέγοντας ναυτικούς κυρίως από Ρωσία, Συρία και Αίγυπτο– και ανοίγονται στις θάλασσες για ένα τελευταίο, παράνομο ταξίδι.
«Παλιότερα αντιμετωπίζαμε κυρίως αδήλωτα ψαροκάικα που έφευγαν από Λιβύη. Πλέον ξεκινούν από τη Μερσίνη της Τουρκίας πλοία άνω των 75 μέτρων που χωράνε 300-800 ανθρώπους» λέει στην «Κ» η εκπρόσωπος της FRONTEX Εύα Μοντσούρ. «Με αυτή τη νέα μέθοδο οι διακινητές μπορούν να επεκτείνουν την εγκληματική τους δράση και στον χειμώνα».
Το «Blue Sky Μ» κατασκευάστηκε το 1976 και δεν ήταν άγνωστο στις ελληνικές λιμενικές αρχές. Τον Νοέμβριο του 2008, σε επιθεώρηση που είχε γίνει στο πλοίο στο λιμάνι της Ελευσίνας, εντοπίστηκαν 13 ελλείψεις, μεταξύ άλλων, προβλήματα στη σταθερότητά του και στις σωσίβιες λέμβους. Το περασμένο καλοκαίρι ο Ρουμάνος επιθεωρητής της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Εργατών στις Μεταφορές (ITF) Αντριαν Μιχάλτσιου μεσολάβησε για να εξοφληθούν χρωστούμενα μηνιάτικα σε τρεις Ινδούς ναυτικούς του πληρώματος.
Μέχρι πρόσφατα μια εταιρεία με έδρα τη Ρουμανία διαχειριζόταν το πλοίο. Οπως λέει στην «Κ» όμως ο κ. Μιχάλτσιου, είκοσι ημέρες πριν από την παράνομη μεταφορά των μεταναστών, το πλοίο πουλήθηκε σε κάποιον Σύρο στην Τουρκία. Μετά την πώληση άλλαξε και το πλήρωμα. «Δεν πρέπει να το αγόρασαν για περισσότερα από 400.000 δολάρια» λέει. Κατά μέσο όρο οι διασωθέντες πλήρωσαν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, 6.000 δολάρια ανά άτομο. Το συνολικό κέρδος των διακινητών σε αυτό το πλοίο πρέπει να ξεπέρασε τα 4 εκατ. δολάρια.
Αντίστοιχο ήταν και το κέρδος των διακινητών που επέλεξαν το 80 μέτρων φορτηγό πλοίο «Baris» που μεταφέρθηκε στην Ιεράπετρα τον περασμένο Νοέμβριο κουβαλώντας εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες. Και αυτό στην τελευταία του επιθεώρηση στη Σμύρνη, τον Αύγουστο, παρουσίαζε 16 ελλείψεις σε θέματα ασφαλείας.
Οι συμφωνίες
Στη Μερσίνη, σε μικρά γραφεία που λειτουργούν και ως ανταλλακτήρια συναλλάγματος, σφραγίζονται οι συμφωνίες μεταξύ μεταναστών και διακινητών. Πλοία σαν το «Baris» και το «Blue Sky» παρουσιάζονται ως η μεγάλη ευκαιρία των μεταναστών για ασφαλή και βέβαιη φυγή προς τη Δύση. «Οι πρόσφυγες από τη Συρία είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν αυτά τα μεγάλα ποσά για να ταξιδέψουν με τα φορτηγά πλοία» λέει σε τηλεφωνική μας συνομιλία από τις ΗΠΑ ο καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Notre Dame, Μαουρίτσιο Αλμπαχάρι. Κατάγεται από την Καλλίπολη και ο αδερφός του ήταν ένας από τους εθελοντές που υποδέχτηκαν τους πρόσφυγες. «Πολλοί από τους Σύρους μιλούσαν αγγλικά, ήταν φαρμακοποιοί, καθηγητές, φοιτητές, άνθρωποι μεσαίας τάξης», λέει.
Προς το τέλος του ταξιδιού οι διακινητές άφησαν στο τιμόνι του «Blue Sky M» τον 36χρονο Σύρο Ρανί Σαρκάς που είχε ναυτικές γνώσεις. Οπως δήλωσε ο ίδιος στις ιταλικές αρχές, του είχαν τάξει 15.000 δολάρια και τη δυνατότητα να μεταφέρει την οικογένειά του στην Ιταλία εάν γινόταν ο καπετάνιος. Στο ίδιο πλοίο επέβαιναν η μητέρα του και μία αδερφή του. Ο Σαρκάς κρύφτηκε ανάμεσα στους πρόσφυγες όταν η ιταλική ακτοφυλακή ανέλαβε τον έλεγχο του «Blue Sky M». Στην Καλλίπολη τους περίμενε η Μίμα Αντονάκι, εκπρόσωπος του ιταλικού Ερυθρού Σταυρού στο Λέτσε. «Είχαν υποθερμία, κρυοπαγήματα και κατάγματα. Το πλήρωμα δεν νοιαζόταν εάν οι άνθρωποι θα επιβίωναν» λέει στην «Κ». Κάποιοι νοσηλεύτηκαν σε νοσοκομεία, άλλοι διανυκτέρευσαν σε σχολεία της περιοχής. Περίπου 120 μετανάστες όμως το ίδιο βράδυ περίμεναν στον σιδηροδρομικό σταθμό το τρένο για να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τον Βορρά.
Καθημερινή
