• Η πολιτική της γείτονος την φέρνει αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ, αλλά και με το Ισραήλ, το οποίο τάσσεται αναφανδόν υπέρ των Κούρδων! • Θετικό γεγονός ότι το συγκυβερνών Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Μπαχτσελί, ούτε άλλο πολιτικό κόμμα δεν εξέφρασαν αντίθεση για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης
Η συνέντευξη με τον Dr. Βύρωνα Ματαράγκα, διεθνολόγο, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μπαχτσέ-Σεχίρ της Κωνσταντινούπολης μας προσφέρει μοναδικές και πολύτιμες γνώσεις για τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τόσο από τη σκοπιά ενός διανοούμενου και διπλωμάτη, όσο και από την προσωπική του εμπειρία ως άνθρωπος που έχει ζήσει και συμμετάσχει ενεργά σε αυτήν την εξελισσόμενη ιστορική σχέση.
Γεννημένος στην Πόλη, ο κ. Ματαράγκας βίωσε την ένταση των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών στην Τουρκία, κάτι που διαμόρφωσε την κοσμοθεωρία του και τις επιλογές του.
Στην συνέντευξη προσεγγίζει τη σύγχρονη γεωπολιτική κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, τις προκλήσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων, όπως η αναγνώριση του σημαντικού ρόλου της Θρησκευτικής Σχολής της Χάλκης και τη συνεισφορά της στην πνευματική ενότητα των δύο χωρών. Αναλύοντας τις απαντήσεις του κ. Ματαράγκα γίνεται φανερό πως η εμπειρία του στην Τουρκία του επιτρέπει να βλέπει τις τρέχουσες εξελίξεις από μία πιο προσωπική και ανθρώπινη σκοπιά. Ενίοτε δε ο ρεαλισμός του συγκρούεται με το «Εθνικό συναίσθημα». Ο καθηγητής μιλά για τις επιπτώσεις του καθεστώτος Ερντογάν, τις στρατηγικές της «Γαλάζιας Πατρίδας», τις σχέσεις με τους Κούρδους.
Ο Βύρων Ματαράγκας γεννήθηκε στα Ταταούλα (Φερίκιοϊ) και το σχολικό έτος 1962-1963, ξεκίνησε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Στα Σεπτεμβριανά του 1964 μετανάστευσε από τη γενέτειρά του στην Ελλάδα, όταν απελάθηκε ο πατέρας του με μία βαλίτσα στο χέρι και στην τσέπη του 20 δολάρια που επέτρεπαν οι Τουρκικές Αρχές. Τον Σεπτέμβριο του 1964 εγγράφηκε στο 5ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών στα Εξάρχεια. Αποφοίτησε τον Ιούνιο του 1972 από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και είχε την τύχη να φοιτήσει σε ένα από τα λαμπρότερα Πανεπιστή μία της Γαλλίας, το Πανεπιστήμιο Νομικής, Οικονομίας και Κοινωνικών Επιστημών των Παρισίων στο Πάνθεον. Επέστρεψε στην Ελλάδα και υπηρέτησε ως διπλωμάτης στο Υπουργείο Εξωτερικών δεκαπέντε χρόνια.
Τον Οκτώβριο του 2006, στο πλαίσιο ενός μεταπτυχιακού προγράμματος Ευρωπαϊκών Σπουδών «Ελληνο-Τουρκικές Σχέσεις» που χρηματοδότησε το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος, επέστρεψε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπαχτσέ-Σεχιρ. Δίδαξε επίσης στο Πανεπιστήμιο Αϊντίν και στο γαλλόφωνο τμήμα του Πανεπιστημίου Γεντίτεπε.
Ο πατέρας του είχε φύγει από την Τουρκία διωγμένος, ο γιος επέστρεψε ως καθηγητής Τουρκικού Πανεπιστημίου. Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, «η ζωή κάνει κύκλους».
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Το κλίμα των «ήρεμων νερών» μπορεί να διαταραχθεί από τις κινήσεις της Τουρκίας σε σχέση με την υπογραφή τουρκοσυριακού συμφώνου που να περιορίζει την ΑΟΖ της Κύπρου; Έχει κανείς την αίσθηση ότι η υπόθεση της «Γαλάζιας Πατρίδας» δεν έχει περιοριστεί στη θεωρία, αλλά βρίσκεται σε εξέλιξη για την κατοχύρωση διαπραγματευτικού κεκτημένου;
Τον όρο «Γαλάζια Πατρίδα» επινόησε ο αντιναύαρχος ε.α. Τζεμ Γκιούρντενιζ (Cem Gürdeniz),ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο αυτό για πρώτη φορά, στις 14/6/2006, στο συμπόσιο που διοργανώθηκε στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού της Τουρκίας με θέμα «Ο Εύξεινος Πόντος και η Θαλάσσια Ασφάλεια». Το 2015 η έννοια της «Γαλάζιας Πατρίδας» υιοθετήθηκε από το Τουρκικό κράτος και είναι το δόγμα που διαμορφώνει την πολιτική της Τουρκίας στον Εύξεινο Πόντο, στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.
Σύμφωνα με το δόγμα αυτό, η άμυνα της Τουρκίας πρέπει να αρχίζει από περιοχές πέρα των συνόρων της χώρας και να έχει ως έρεισμα την ενεργό και στρατιωτική ισχύ. Ουσιώδες στοιχείο της έννοιας της «Γαλάζιας Πατρίδας» είναι η διασφάλιση της ασφάλειας των τουρκικών ακτών!
Προς τούτο, το δόγμα αυτό προτάσσει τη στρατιωτική ισχύ έναντι της διπλωματίας και θεωρεί απαραίτητη την ανάπτυξη ενός κλάδου πολεμικής βιομηχανίας, που θα διαρρήξει τα δεσμά της εξάρτησης της Τουρκίας από τις ξένες δυνάμεις σε ό,τι αφορά την προμήθεια εξοπλισμού και οπλικών συστημάτων. Το δόγμα αυτό καθοδηγεί τη στρατηγική της Τουρκίας στις θάλασσες που την περιβάλλουν και συγκεκριμένα στον Εύξεινο Πόντο, στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Αργότερα, τον όρο της «Γαλάζιας Πατρίδας» ανέπτυξε περαιτέρω και εξειδίκευσε ο αντιναύαρχος Τζιχάτ Γιαιτζί (Cihat Yaycı), όταν ανέλαβε καθήκοντα αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού της Τουρκίας στις 20/8/2017.
Η οθωμανική αυτοκρατορία είχε ισχυρό στρατό ξηράς, αλλά υστερούσε στο ναυτικό με εξαίρεση τον 16ο αιώνα! Κατά συνέπεια, μολονότι η οθωμανική αυτοκρατορία εξαπλώθηκε σε τρεις ηπείρους, παραμέλησε τη ζωτική σπουδαιότητα της θαλάσσιας ισχύος και δεν μπόρεσε να κυριαρχήσει στις θάλασσες όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Αγγλία. Ενώ οι χώρες αυτές ακολουθούμενες από άλλες, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, εξαπλώθηκαν στους ωκεανούς και πλούτησαν με υπερπόντιες αποικίες, η οθωμανική αυτοκρατορία έμεινε στο περιθώριο αυτών των κοσμοϊστορικών εξελίξεων!
Η απελευθέρωση από τον Ελληνικό Στόλο υπό τον ναύαρχο Κουντουριώτη όλων των νησιών του Αιγαίου πλην της Δωδεκανήσου, που ήταν υπό την κατοχή των Ιταλών, κατά τον Α΄Βαλκανικό Πόλεμο (Οκτώβριος 1912- Μάιος 1913) και η εδαφική συρρίκνωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας που οδήγησε στην ταπεινωτική για τους Τούρκους Συνθήκη των Σεβρών της 10ης Αυγούστου 1920, είναι μία οδυνηρή ιστορική ανάμνηση για τους Τούρκους, που καθιστά ανάγλυφη την χρησιμότητα της εννοίας της «Γαλάζιας Πατρίδας» για την αμυντική θωράκιση της Τουρκίας! Η υπό σκέψη σύναψη Τουρκο-Συριακού Συμφώνου για τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ της Τουρκίας και της Συρίας βασίζεται στην άποψη, ότι τα νησιά δεν έχουν δική τους ΑΟΖ, ούτε υφαλοκρηπίδα, καθότι η υφαλοκρηπίδα εμπεριέχεται στην έννοια της ΑΟΖ!
Αυτή είναι η σταθερή άποψη της Τουρκίας για τη θαλάσσια ζώνη των νησιών! Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον η Τουρκία δεν κύρωσε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982, γνωστής και ως Σύμβασης του Montego Bay. Κατά συνέπεια θεωρεί ότι, η Τουρκία και η Συρία δεν έχουν μόνο παρακείμενες ακτές, δηλαδή οι ακτές της Τουρκίας δίπλα στις ακτές της Συρίας, αλλά και αντικείμενες ακτές, δηλαδή οι ακτές της Τουρκίας είναι έναντι των ακτών της Συρίας, ως εάν να μη παρενεβάλετο η Κύπρος! Ακριβώς σε αυτή την άποψη ερείδεται το Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο!
• Τι εκτιμάτε ότι θα πράξει η Τουρκία σε σχέση με την αυτονομία των Κούρδων στη Συρία. Από ό,τι διαφαίνεται οι Αμερικανοί δεν πρόκειται να επιτρέψουν στον πρόεδρο Ερντογάν να τους αφανίσει από την περιοχή;
Η Τουρκία τάσσεται υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ενότητας της Συρίας. Αυτό σημαίνει, όπως άλλωστε το δηλώνει επανειλημμένα ότι, η ανατολικά του Ευφράτη ποταμού «Αυτόνομη Διοίκηση Βόρειας και Ανατολικής Συρίας» υπό τον έλεγχο του YPG θα εξαλειφθεί! Στην περιοχή αυτή το YPG έχει τις δικές του οικονομικές εφορίες και εισπράττει φόρους και τα δικά του δικαστήρια! Στην περιοχή αυτή, που είναι το 30% του Συριακού εδάφους, κυοφορείται το έμβρυο Κουρδικού κράτους! Αυτό το ενδεχόμενο η Τουρκία θέλει να αποτρέψει πάση θυσία! Θεωρεί ότι η ίδρυση ενός «κράτους τρομοκρατίας», όπως λέει, στα νότια σύνορά της εγκυμονεί μείζονα κίνδυνο ασφαλείας για την Τουρκία, διότι θα θέσει σε κίνδυνο την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Σημειωτέον ότι, οι παραμεθόριοι νομοί της Ν.Α. Τουρκίας έχουν Κουρδικό γηγενή πληθυσμό!
Σε περίπτωση συγκροτήσεως Κουρδικής κρατικής οντότητας στην Β.Α. Συρία, υπάρχει κίνδυνος εδαφικής κατολισθήσεως κάποιων εκ των εν λόγω παραμεθορίων νομών προς την άλλη πλευρά! Για τον λόγο αυτόν, η Τουρκία θα εμμείνει στην εξάλειψη της «Αυτόνομης Διοίκησης Βόρειας και Ανατολικής Συρίας», στον αφοπλισμό και στη διάλυση του YPG, του PKK και όλων των λοιπών Κουρδικών πολιτοφυλακών. Το YPG είναι τα αρχικά των Κουρδικών λέξεων «Γεκινεγέν Παραστίνα Γκελ», που σημαίνει «Μονάδες Άμυνας του Λαού». Ιδρύθηκε το 2011.
Από τον Ιούνιο 2022 συναρχηγοί του YPG είναι ο Σαλίχ Μουσλίμ και η Άσγια Αμπντουλλάχ. Έχει 85.000 ενόπλους πολεμιστές. Σκοπός του YPG είναι η καταπολέμηση της τρομοκρατικής οργάνωσης «Ισλαμικό κράτος» (ΙSΙS). To YPG είναι η κύρια συνιστώσα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, τις οποίες υποστηρίζουν οι ΗΠΑ! Καθίσταται πρόδηλον ότι, αυτή η πολιτική της Τουρκίας την φέρνει αντιμέτωπη και με τις ΗΠΑ, αλλά και με το Ισραήλ, το οποίο τάσσεται αναφανδόν υπέρ των Κούρδων!
• Πώς εισπράττει η Τουρκία τη νέα διακυβέρνηση Τραμπ; Σε σημαντικά πόστα (υπουργός Εξωτερικών, CIA κ.α.) υπάρχουν πρόσωπα που δεν κρύβουν τα αντιτουρκικά αισθήματά τους;
Το γεγονός ότι, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ περιβάλλεται από γνωστά φιλο-ισραηλινά στελέχη με εκπεφρασμένες αντιτουρκικές θέσεις, προβληματίζει την πολιτική ηγεσία της Τουρκίας! Κατά την προηγούμενη θητεία του Ντόναλτ Τραμπ (2017-2021), υπήρξαν δύσκολες στιγμές, συγκρούσεις με λεκτική βία και προσβλητικές εκφράσεις που απάδουν στο διπλωματικό έθος (Don’t be a fool! I can destroy Turkish economy-Μην είσαι βλάκας! Μπορώ να καταστρέψω την Τουρκική οικονομία). Αυτά έγραψε, μεταξύ άλλων, ο τότε Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ στην από 9/10/2019 επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας κ. Έρντογαν! Όμως, ο Τραμπ απέδιδε σπουδαιότητα στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία και είχε μία καλή προσωπική σχέση με τον Πρόεδρο Έρντογαν! Προσκάλεσε δύο φορές, το 2017 και το 2019,τον Τούρκο Πρόεδρο στον Λευκό Οίκο!
Η επικοινωνία του κ. Έρντογαν με τον Λευκό Οίκο ήταν πιο εύκολη! Ο Τούρκος Πρόεδρος είχε την ευχέρεια να καλεί στο τηλέφωνο τον κ. Τραμπ! Αντιθέτως, οι σχέσεις του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας με τον απερχόμενο Πρόεδρο Μπαϊντενόπουλο υπήρξαν δύσκολες!
Η συμπεριφορά του Μπαϊντενόπουλου έναντι του Τούρκου Προέδρου υπήρξε από κακή έως εχθρική! Δεν προσκάλεσε τον Πρόεδρο Έρντογαν στον Λευκό Οίκο! Ενεθάρρυνε τη συγκρότηση ομάδας συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδος, της Κύπρου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ με προφανή σκοπό την απομόνωση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο! Δήλωσε ευθαρσώς ότι, σκοπός του ήταν να «ανατρέψει τον Πρόεδρο Έρντογαν, όχι με πραξικόπημα- όχι ,όχι, όχι!- αλλά διά της συνεργασίας με την αντιπολίτευση»!
Ως προς το τι εννοούσε ο ποιητής λέγοντας «συνεργασία με την αντιπολίτευση», οργιάζει η φαντασία του ανθρώπου!
• Προ ημερών ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος συναντήθηκε με τον πρόεδρο Ερντογάν, λαμβάνοντας νέα διαβεβαίωση για το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Εκτιμάτε ότι βρισκόμαστε κοντά σε τέτοιο ευχάριστο γεγονός;
Η συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου με τον Πρόεδρο της Toυρκικής Δημοκρατίας κ. Έρντογαν στο Προεδρικό Μέγαρο στην Άγκυρα έγινε σε πολύ θετικό κλίμα! Είναι θετικό το γεγονός ότι, ο Πρόεδρος Έρντογαν έδωσε την εντολή στον υπουργό Παιδείας κ. Γιουσούφ Τεκίν (Yusuf Tekin) να μεριμνήσει για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Θετικό είναι επίσης το γεγονός ότι, το συγκυβερνών Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί δεν προέβη σε δήλωση επικριτική της εντολής του Προέδρου για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ούτε κανένα άλλο πολιτικό κόμμα εξέφρασε την αντίθεσή του στην επαναλειτουργία της εν λόγω Σχολής!
Υπάρχουν σημαντικά τεχνικά θέματα προς ρύθμιση! Ποιο θα είναι το καθεστώς της Σχολής; Θα είναι Πανεπιστημιακή Σχολή ή Ανωτέρα Σχολή; Θα φοιτούν μόνο άρρενες και μόνο Χριστιανοί Ορθόδοξοι; Γυναίκα καθηγήτρια θα μπορεί να διδάξει; Η διοίκηση της Σχολής πώς και από ποιόν θα ορίζεται; Εδώ στην Τουρκία, τα Πανεπιστήμια δεν υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας, αλλά στο Συμβούλιο Ανωτάτης Εκπαιδεύσεως (Yüksek Öğretim Kurulu-YÖK), που είναι ένας πολύ ισχυρός κρατικός οργανισμός.
• Μία από τις κορυφαίες εκδηλώσεις της σύγχρονης ιστορίας είναι οι εορτασμοί τον Μάιο στη Νίκαια με αφορμή τα 1700 χρόνια από την Α’ οικουμενική σύνοδο, όπου θα συμπέσει το Πάσχα και θα συνλειτουργήσουν Πατριάρχης και Πάπας. Ζούμε συγκλονιστικές στιγμές, σαν να θυμίζει λίγο ιστορικές στιγμές του Βυζαντίου;
Οι εορτασμοί τον προσεχή Μάιο στη Νίκαια με αφορμή τα 1700 χρόνια από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και του Πάπα Φραγκίσκου θα αποτελέσουν ένα πολύ σημαντικό γεγονός για όλους τους Χριστιανούς, διότι οι αποφάσεις της Συνόδου εκείνης έγιναν αποδεκτές από όλους τους Χριστιανούς, δηλαδή από τους Ορθόδοξους, τους Ρωμαιοκαθολικούς, τους Προτεστάντες, τις Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες, την Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής. Για την Τουρκία ως φιλοξενούσα χώρα, αυτές οι εορταστικές εκδηλώσεις θα παράσχουν την ευκαιρία μίας μοναδικής τεράστιας προβολής σε όλο τον κόσμο!
• Είστε γέννημα θρέμμα της Κωνσταντινούπολης και ο αγιασμός των υδάτων μπροστά από το Πατριαρχείο στον Κεράτιο είναι συγκινητική τελετή. Τι σημαίνει για τους Ρωμιούς της πόλης;
O αγιασμός των υδάτων σε οποιοδήποτε υδάτινο σημείο της Βασιλεύουσας, είτε στις ακτές του Βοσπόρου, είτε στα Πριγκηπόνησα στη θάλασσα του Μαρμαρά, είναι μία στιγμή θρησκευτικής κατανύξεως, μεγαλείου ψυχής και πνευματικής ανατάσεως! Ο αγιασμός των υδάτων του Κερατίου Κόλπου στο Φανάρι από τον Αρχηγό της Ορθοδοξίας είναι ένα γεγονός υψίστης πνευματικής σπουδαιότητος για όλους τους Ορθόδοξους Χριστιανούς!
