Αποκομμένο το λιανεμπόριο της Ρόδου από όλες τις μεγάλες αγορές του εξωτερικού

Ιδιαιτέρως απαιτητική έχει γίνει η νέα εποχή στο εμπόριο λιανικής και ο σκληρός ανταγωνισμός που εγκαθίδρυσαν στη Ρόδο οι αντιπροσωπείες των πολυεθνικών εταιρειών. Αυτό επιβάλλει το σχεδιασμό και τη λήψη άμεσων μέτρων για την ανάπτυξη δικτύου διεθνών πωλήσεων από τις επιχειρήσεις του νησιού. Ο σχεδιασμός πρέπει να γίνει και να υλοποιηθεί από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Δωδεκανήσου, η διοίκηση του οποίου καλείται σήμερα ν’ ανοίξει νέους δρόμους για τις ανάγκες της τοπικής επιχειρηματικότητας.
Σήμερα στην αγορά της Ρόδου υπάρχουν εμπορεύματα που βρίσκονται σε πρώτη γραμμή ζήτησης από τους επισκέπτες του νησιού. Οι τελευταίοι ανακαλύπτουν στα εμπορεύματα αυτά την ποιότητα, την ιδιαιτερότητα και την τιμή που τους ικανοποιεί. Το πλήθος των εμπορευμάτων που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι τεράστιο. Από εκμαγεία και αντίγραφα αρχαίων παραστάσεων, μέχρι χρηστικά και διακοσμητικά κεραμικά. Από ξυλόγλυπτα είδη εισαγωγής, μέχρι κεντήματα, βότανα και συγκεκριμένα τοπικά προϊόντα (τοπικά ποτά, έξτρα παρθένο τυποποιημένο ελαιόλαδο, σαπούνι ελαιολάδου, προϊόντα καλλωπισμού με βάση το μέλι και την πρόπολη). Η λίστα με τα εξαγώγιμα προϊόντα της Ρόδου μπορεί να περιλαμβάνει εκατοντάδες είδη, όσο γίνεται μια πραγματικά μεγάλη και σε βάθος έρευνα για τις ανάγκες της διεθνούς αγοράς.
Η όλη πρόταση αφορά στην ανάπτυξη ενός δικτύου πελατών λιανικής σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι ανά πάσα στιγμή θα αναζητούν στην αγορά της Ρόδου ένα ή και περισσότερα τεμάχια για να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες καταναλωτικές ανάγκες.

Το πρόβλημα
Σήμερα το μεταφορικό κόστος από τη Ρόδο προς οποιονδήποτε προορισμό της Ελλάδος, της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή του κόσμου ολόκληρου, είναι σε κάθε περίπτωση εξαιρετικά υψηλό. Το κόστος αυτό παραμένει υψηλό είτε η μεταφορά γίνει μέσω ΕΛΤΑ, είτε μέσω κάποιας ιδιωτικής εταιρείας ταχυμεταφορών, είτε αν απλώς ο τουρίστας έχει επισκεφθεί τη Ρόδο αεροπορικώς.
Η «δημοκρατική» συγκέντρωσε τα στοιχεία εκείνα που δείχνουν ότι η λιανική αγορά του νησιού παραμένει καθηλωμένη και αποκομμένη από τη διεθνή ζήτηση αγαθών.
Πιο συγκεκριμένα, αρχικά πρέπει να γίνει διαχωρισμός των ογκωδών και βαριών εμπορευμάτων, από εκείνα που δεν έχουν όγκο ή βάρος.
Στα ελαφριά και μη ογκώδη αντικείμενα το κόστος μεταφοράς διαμορφώνεται ανάλογα με τα γραμμάρια. Ετσι, μία κρέμα σώματος με βάση το ντόπιο μέλι, από τοπική εταιρεία παραγωγής, κοστίζει 6 ευρώ και έχει βάρος μαζί με τη συσκευασία της 130 γραμμάρια. Αυτή η συσκευασία όταν πακεταριστεί σωστά και με τρόπο ώστε να μην καταστραφεί στη διάρκεια της αποστολής, θα ζυγίζει περίπου 300 γραμμάρια.
Η πιο φθηνή επιλογή σε αυτή την περίπτωση είναι να αποσταλεί ως «Επιστολή». Το κόστος αυτής της «Επιστολής» προς οποιανδήποτε χώρα της Ε.Ε. θα ανέλθει στα 5.9 ευρώ και αφορά απλή αποστολή, Α’ προτεραιότητας, μη συστημένο (χωρίς αριθμό εντοπισμό πορείας του φακέλου «tracking number»). Εάν προστεθεί tracking number, τότε το κόστος θα ανέλθει περίπου στα 8 ευρώ.
Εάν το ίδιο πακέτο δεν γίνει δεκτό ως «Επιστολή» και πρέπει να αποσταλεί ως «Δέμα», τότε το κόστος αυτομάτως ανεβαίνει στα 29 ευρώ!
Προφανώς στην επιλογή ιδιωτικής εταιρείας ταχυμεταφορών, ή στην επιλογή ταχυμεταφοράς μέσω ΕΛΤΑ, το κόστος θα είναι ακόμα πιο υψηλό.
Η μόνη επιλογή που έχει η συγκεκριμένη εταιρεία για να πωλήσει το εμπόρευμά της είναι είτε να απευθυνθεί στην τοπική αγορά, είτε να πουλήσει σε τουρίστες. Βέβαια, εάν οι τουρίστες έχουν έρθει με αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους, δεν πρόκειται να αγοράσουν ποσότητα, διότι το κάθε επιπλέον κιλό χρεώνεται αδρά. Ετσι, μια ολόκληρη τοπική βιοτεχνία ή βιομηχανία είναι καταδικασμένη να πουλάει ένα – ένα κομμάτι, ή να κάνει χονδρική μόνο σε τοπικά καταστήματα, προκειμένου να αναπτυχθεί.
Τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα για τις επιχειρήσεις που παράγουν ή διαθέτουν εμπορεύματα βάρους 1- 5 κιλών. Σε αυτή την κατηγορία υπάρχουν πάρα πολλοί έμποροι στην τοπική οικονομία.
Αυτής της κατηγορίας οι έμποροι είναι καταδικασμένοι να πωλούν μόνο τοπικά. Το παράδειγμα που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικό:
Για ένα ροδίτικο, κεραμικό πιάτο, ή για μια συσκευασία ελαιόλαδο, ή για ένα εκμαγείο αρχαίας παράστασης, ή για ένα απλό ξυλόγλυπτο εισαγωγής, συνολικού βάρους 1,5 κιλών (εμπόρευμα και ασφαλής συσκευασία), το κόστος μεταφοράς σε χώρα του εξωτερικού, ως «Επιστολή» διαμορφώνεται στα 27 ευρώ. Εάν τελικώς πρέπει να αποσταλεί ως «Δέμα» τότε αμέσως το κόστος ξεκινάει από 35 ευρώ και ανεβαίνει.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αυτές τις τιμές δεν συμπεριλαμβάνεται κόστος αντικαταβολής (αν παρέχεται ως υπηρεσία), κόστος ασφάλισης εμπορεύματος. Συμπεριλαμβάνεται ωστόσο το κόστος υπογραφής κατά την παραλαβή.
Βέβαια, υπάρχει η δυνατότητα πώλησης του εμπορεύματος σε τουρίστες. Ωστόσο, λόγω των δεδομένων που καθιέρωσαν οι αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους, για τις περισσότερες περιπτώσεις,  το κάθε επιπλέον κιλό χρεώνεται με 20 ευρώ. Αυτό το δεδομένο το γνωρίζει πάρα πολύ καλά ο επισκέπτης κι έτσι υπό το πρίσμα αυτό δεν θα υποκύψει ποτέ στον πειρασμό να κάνει ασυλλόγιστες (ως προς το βάρος) αγορές.
Είναι ευνόητο ότι όσο το βάρος των εμπορευμάτων αυξάνει, αναλόγως πολλαπλασιάζεται το μεταφορικό κόστος. Ετσι μπορεί για ένα ξύλινο παραβάν αξίας 50 ευρώ, ο τελικός παραλήπτης που βρίσκεται σε χώρα της Ε.Ε. να πρέπει να πληρώσει μεταφορικό κόστος άνω των 100 ευρώ.
Πλειάδα Ρόδιων εμπόρων, ομιλώντας προς τη «δημοκρατική», υποστήριξαν ότι πάρα πολλές φορές προσπάθησαν να επεκτείνουν τις δουλειές τους στο εξωτερικό. Εξήγησαν ότι λόγω της πολυετούς δραστηριοποίησής τους στον κλάδο του εμπορίου, έχουν πελάτες σε όλο τον κόσμο που τους γνωρίζουν και τους εμπιστεύονται. Οι πελάτες αυτοί μπορούν να κάνουν έναν εξαιρετικά μεγάλο τζίρο σε αγορές εξ αποστάσεως. Από την εξασφαλισμένη αυτή ζήτηση, μόνο ένα μικρό ποσοστό πελατών ικανοποιείται επειδή πάντοτε τίθεται ως εμπόδιο το υψηλό κόστος αποστολής.

Η λύση
Το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Ως ζήτημα είχε απασχολήσει το ΕΒΕΔ και πριν από πολλά χρόνια, ωστόσο τότε δεν είχε ληφθεί κάποια συγκεκριμένη απόφαση. Βέβαια, όταν είχε τεθεί το όλο ζήτημα, η τοπική αγορά λειτουργούσε πολύ πιο εύκολα, τα χρήματα έρρεαν από τις τσέπες τόσο των τουριστών, όσο και των ντόπιων καταναλωτών, μεγάλα καταστήματα δεν υπήρχαν (παρά μόνο σούπερ μάρκετ τροφίμων) συνεπώς και οι παράγοντες εκείνης της περιόδου είχαν διαπιστώσει πως δεν υπήρχε άμεση ανάγκη προς την κατεύθυνση αυτή.
Στα χρόνια που πέρασαν, τα δεδομένα έχουν αλλάξει προς το χειρότερο. Τα υπερκαταστήματα που δημιουργήθηκαν, η οικονομική κρίση, η αλλαγή της οικονομικής επιφάνειας των τουριστών, έχουν καταβαραθρώσει τις πωλήσεις λιανικής. Αυτή η κατάσταση δεν πρόκειται να βελτιωθεί ούτε κι όταν το οικονομικό περιβάλλον της χώρας ή του εξωτερικού διαφοροποιηθεί προς το καλύτερο.
Σήμερα, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής του λιανεμπορίου είναι οι πωλήσεις μέσω ίντερνετ. Κι αν μέχρι πριν από 10 χρόνια οι πωλήσεις αυτές ήταν ανύπαρκες, ήδη σήμερα έχουν φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των πιο ειδικών, σε περίπου 5 χρόνια από σήμερα έχει υπολογιστεί ότι τουλάχιστον μία στις δύο πωλήσεις αγαθών θα γίνεται μέσω του διαδικτύου. Η αναλογία αυτή θα αλλάξει υπέρ του ίντερνετ στα επόμενα 10 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι ήδη από τώρα πρέπει να ξεκινήσει ο σχεδιασμός και η λήψη αποφάσεων σχετικά με τη μείωση του κόστους αποστολής εμπορευμάτων.
Η πρόταση που έχει ξεχωρίσει στα χρόνια που πέρασαν, είναι αυτή του πρώην συμβούλου της διοίκησης του ΕΒΕΔ, Τάσου Μελετίου. Ο ίδιος, σε χρόνο που ουδείς υποπτευόταν όλη αυτή την εξέλιξη των γεγονότων, είχε προτείνει το εξής: Το Επιμελητήριο Δωδεκανήσου να καλέσει τις εταιρείες ταχυμεταφορών και να έρθει μαζί τους σε κάποια συμφωνία. Η συμφωνία αυτή θα μπορούσε να γίνει με όλες τις εταιρείες, ή με μία από εκείνες (αυτό θα αποφασιζόταν από την πορεία των συζητήσεων). Η συμφωνία θα προέβλεπε τη δημιουργία ενός κωδικού, μέσω του οποίου θα γινόντουσαν όλες οι αποστολές εμπορευμάτων για αγορές λιανικής προς Ελλάδα ή εξωτερικό.
Επειδή, τον ίδιο κωδικό θα μοιραζόντουσαν αρκετοί επιχειρηματίες, το τελικό κόστος αποστολής των εμπορευμάτων θα μειωνόταν στο ελάχιστο (ανάλογα με την κεντρική συμφωνία που θα είχε επιτευχθεί).
Η πρόταση αυτή τελικώς δεν υιοθετήθηκε από την τότε διοίκηση του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου, μέχρι που ξεχάσθηκε ως αναγκαιότητα.
Σήμερα, αυτού του είδους η πρόταση φαντάζει ως μια καλή λύση ή έστω ως μια καλή πρόταση για συζήτηση σε σοβαρό επίπεδο. Μάλιστα, κληθείς από τη «δημοκρατική» να σχολιάσει σχετικά το όλο ζήτημα ο κ. Μελετίου τόνισε ότι «το εμπόριο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ποτέ δεν ήταν, όμως όσο περνάνε τα χρόνια τα δεδομένα δυσκολεύουν όλο και περισσότερο. Για τους λόγους αυτούς πρέπει το ΕΒΕΔ να σταθεί μπροστά και να ξεκινήσει συζήτηση σε σοβαρό επίπεδο για να χαραχθούν λύσεις που να αφορούν στην υποστήριξη αυτού του πολύ σοβαρού στηρίγματος της οικονομίας μας».
Πρέπει να σημειωθεί ότι γενικότερα το θέμα του μεταφορικού κόστους εμπορευμάτων ήταν ένα από τα πρώτα ζητήματα που είχαν αντιμετωπίσει οι τοπικές, παραγωγικές δυνάμεις από τη δεκαετία του 1960. Όταν ακόμα η αγροτική παραγωγή γνώριζε τεράστια ανάπτυξη και στη Ρόδο υπήρχαν βιοτεχνίες παραγωγής ζυμαρικών, σαπουνιών, κεραμικών, τυποποίησης οσπρίων και ραφιναρίσματος ελαιολάδου, οι πολιτικοί της τότε εποχής είχαν επιτύχει να επιδοτείται το μεταφορικό κόστος, προκειμένου τα τοπικά προϊόντα να είναι ανταγωνιστικά στις υπόλοιπες αγορές.
Το πλεονέκτημα αυτό καταργήθηκε, όπως και πολλά άλλα από τα πλεονεκτήματα που κάλυπταν το μειονέκτημα και τις επιπτώσεις της απόστασης. Το μόνο που απέμεινε από την τότε εποχή είναι ο μειωμένος φόρος αιθυλικής αλκοόλης, όπως και οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ (που εφαρμόσθηκαν πολύ αργότερα).
Το όλο ζήτημα δεν αφορά μόνο τη Ρόδο. Στην Κρήτη μια αντίστοιχη συζήτηση για τα θέματα μεταφορικού κόστους βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως και σε εξέλιξη βρίσκεται η προσπάθεια των Κρητών βουλευτών να επιτύχουν την ένταξή τους σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα επιδότησης των μεταφορών των αγροτικών προϊόντων.
Όλα αυτά δείχνουν ανάγλυφα ότι η νέα εποχή στο εμπόριο είναι παρούσα και διαφοροποιείται διαρκώς. Τώρα υπάρχει ακόμα λίγος χρόνος για το σχεδιασμό και την άμεση λήψη αποφάσεων προς την κατεύθυνση αυτή. Εάν τελικά ο χρόνος αυτός χαθεί, τότε μαζί του θα χαθεί και ένα σοβαρό κομμάτι της τοπικής οικονομίας.