Ο πρόεδρος του γερμανικού ινστιτούτου DIW με άρθρο του στους Financial Times καταθέτει προτάσεις που διαφέρουν από την επίσημη γραμμή του Βερολίνου. «Οι διαπραγματεύσεις μπορούν να πετύχουν μόνο εάν και οι δύο πλευρές είναι σε θέση να υποστηρίξουν ότι νίκησαν. Η Γερμανία το γνωρίζει αυτό πολύ καλά».
Οι Ευρωπαίοι αντέδρασαν με ανακούφιση σε αυτό που ευρέως θεωρήθηκε παράδοση της ελληνικής κυβέρνησης πριν από ένα μήνα στις έντονες συζητήσεις για την παράταση της στήριξης προς την Αθήνα. Θεώρησαν πως αποτράπηκε ή τουλάχιστον αναβλήθηκε η επιστροφή της κρίσης για την ευρωζώνη. Εάν όμως, η Ευρώπη θέλει να αναγκάσει την Ελλάδα σε παράδοση, τότε επαναλαμβάνει το ίδιο λάθος που κάνει τα τελευταία πέντε χρόνια.
Τα δύο πρώτα προγράμματα στήριξης από το 2010 απέτυχαν κυρίως επειδή οι προηγούμενες κυβερνήσεις της Αθήνας και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν ενστερνίστηκαν τις μεταρρυθμίσεις. Κατά συνέπεια, οι κυβερνήσεις κατέβαλαν την ελάχιστη απαιτούμενη προσπάθεια για να εξασφαλίσουν την επόμενη δόση του προγράμματος.
Παράλληλα, εκμεταλλεύθηκαν κάθε ευκαιρία για να επιτεθούν ενάντια στον έλεγχο από την «τρόικα» – την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – και επέρριψαν τις ευθύνες για τα δεινά τους στην Ευρώπη και στην ευρωζώνη.
Η μόνη πιθανότητα της Ελλάδας να βγει από την κρίση είναι να αναλάβει την ευθύνη των μεταρρυθμίσεων. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ισχυρή κυβέρνηση. Οι διαπραγματεύσεις μπορούν να πετύχουν μόνο εάν και οι δύο πλευρές είναι σε θέση να υποστηρίξουν ότι νίκησαν. Η Γερμανία το γνωρίζει αυτό πολύ καλά.
Ο Αλέξης Τσίπρας και το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχουν τρομερή λαϊκή στήριξη. Η ευρωζώνη θα πρέπει να αδράξει αυτή την ευκαιρία και να στηρίξει την κυβέρνηση, ώστε να μεταμορφώσει τη δημοτικότητά της σε ένα εποικοδομητικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, το οποίο προϋποθέτει ότι οι Έλληνες θα μπορούν να ικανοποιήσουν τουλάχιστον κάποιες από τις προεκλογικές τους υποσχέσεις.
Η Ευρώπη πρέπει να μάθει από τα λάθη της, για τις σημερινές διαπραγματεύσεις. Οι συζητήσεις δεν πρέπει να επικεντρωθούν τόσο στο ποιες μεταρρυθμίσεις είναι οι καλύτερες, αλλά στο ποιες μπορούν ρεαλιστικά να εφαρμοστούν.
Οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να οδηγήσουν σε ένα τρίτο πρόγραμμα που να απευθύνεται σε τρεις προκλήσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι πως έχει ένα χρεοκοπημένο δημόσιο. Τα δύο πρώτα προγράμματα δεν βοήθησαν στη βελτίωση των θεσμών της. Η κυβέρνηση χρειάζεται τώρα να αντιμετωπίσει την πιο δύσκολη πρόκληση: να εμποδίσει τις παρεμβάσεις από τα κατεστημένα συμφέροντα που αποτρέπουν τη λειτουργία των αγορών και των θεσμών. Ο ΣΥΡΙΖΑ, που είναι σχετικά νεότερος στην πολιτική, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας από ό,τι οι παλαιές πολιτικές ελίτ. Η Ε.Ε. θα πρέπει να τον πιέσει περισσότερο σε θέματα όπως η πάταξη της φοροδιαφυγής των πλουσίων και το σπάσιμο των μονοπωλίων.
Η δεύτερη πρόκληση είναι να κλείσει το χρηματοδοτικό κενό της κυβέρνησης, το οποίο αυξάνεται καθώς συρρικνώνεται η οικονομική ανάπτυξη και τα φορολογικά έσοδα και θα αυξηθεί περαιτέρω εάν αυξηθούν οι κοινωνικές δαπάνες για όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Η Ελλάδα θα χρειαστεί επιπλέον 30 με 40 δισ. ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια, πέρα από τις μειωμένες δαπάνες.
Η τρίτη πρόκληση είναι να καταστεί βιώσιμο το εξωφρενικά υψηλό χρέος. Η καλύτερη επιλογή δεν είναι το απερίφραστο κούρεμα του ύψος του χρέος, αλλά η σύνδεση της αποπληρωμής των τόκων με την ανάπτυξη. Εάν η ανάπτυξη είναι χαμηλή, τότε η κυβέρνηση θα πληρώνει λιγότερο τόκο, εάν η ανάπτυξη ανακτηθεί, τότε η πληρωμή τόκου αυξάνεται. Αυτή η λύση αφενός θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, αφετέρου αυξάνει τις πιθανότητες να πάρουν οι πιστωτές τα χρήματά τους πίσω.
Το αίτημα πολλών Γερμανών πολιτικών και οικονομολόγων για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ είναι ανοησία, γιατί είναι η χειρότερη επιλογή για όλες τις πλευρές. Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι πως τα προϊόντα της αγοράς είναι πολύ ακριβά στις διεθνείς αγορές, αλλά ότι δεν έχει ούτε ικανούς θεσμούς, ούτε παγκοσμίως ανταγωνιστικά προϊόντα.
H έξοδος από την Ευρωζώνη δεν λύνει αυτά τα προβλήματα. Αντιθέτως, θα προκαλέσει βαθιά ύφεση, καθιστώντας την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων ακόμη δυσκολότερη. Και η Ευρώπη θα αναγκαστεί να διαγράψει πολλές από τις οικονομικές απαιτήσεις της.
Ας προσπαθήσουμε μία καινούργια αρχή, λοιπόν με την Ελλάδα και ας δώσουμε στην κυβέρνηση μία πραγματική ευκαιρία επιτυχίας. Η χώρα μπορεί να αναδυθεί από την κρίση μόνο εάν αναλάβει την ευθύνη των μεταρρυθμίσεών και εάν η κυβέρνηση μπορεί να δείξει κάτι και να εκπληρώσει κάποιες από τις προεκλογικές της δεσμεύσεις.
*Ο Marcel Fratzscher είναι πρόεδρος του γερμανικού think tank, DIW.
euro2day.gr
