Σαν φυσικό φαινόμενο…

Η κρίση, αν είχε φωνή, θα έλεγε: «Θα σ΄ ακολουθώ παντού, θα ζω κάτω από τη δική σου στέγη, θα παραμορφώνω τα όνειρά σου». Ομως η φωνή αυτή έτσι όπως πάμε κινδυνεύει να μη μας ξενίζει. Να γίνει μια γνώριμη και ανησυχητικά οικεία φωνή. Η «κρισιολογία», οι λόγοι που αφειδώς και ακατάπαυστα αρθρώνονται γύρω από την κρίση, εξοικειώνουν αλλά και οδηγούν στη φυσικοποίησή της. Η κρίση τείνει να πάρει τις διαστάσεις ενός φυσικού φαινομένου, κάτι με το οποίο καλούμεθα να ζήσουμε, όπως ο αέρας που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε (…) Ακούω και θυμώνω με όλες αυτές τις καταχρηστικές γενικεύσεις, τις ηθικοπλαστικές και αδίκως ενοχοποιητικές: «όλοι φταίμε», «να αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας». Διαφωνώ κάθετα. Δεν φταίμε όλοι. Αν όλοι είναι φταίχτες. Δεν υπάρχει φταίχτης. Αν όλοι είναι ένοχοι, ο ένοχος έχει ασυλία. Οχι, δεν χρειάζονται ασυλίες. Δεν έχουν θέση οι άγονες ενοχοποιήσεις. Η έμφοβη ζωή δεν μπορεί να είναι το ζητούμενο. Ακόμα λιγότερο η έμφοβη ενοχική ζωή. Ο φόβος και η ενοχή είναι ό,τι καλύτερο για την άρση της διεκδίκησης μιας εξόδου από μια κρίση που ο μέσος πολίτης δεν τη συλλογίστηκε, δεν την κατασκεύασε, δεν άντλησε οφέλη από αυτήν και καλείται τώρα να υποστεί τις αντιανθρώπινες συνέπειές της και μάλιστα αγόγγυστα (…) Από τις ιστορίες της ζούγκλας, ο εξάχρονος Σεντ Εξιπερί ζωγράφισε το πρώτο του σχέδιο. Ενας βόας που είχε καταπιεί έναν ελέφαντα. Εμοιαζε με καπέλο. «Ενα καπέλο», αναφώνησαν οι μεγάλοι. Ο μικρός πρίγκιπας μόνο κατάλαβε ότι δεν ήταν καπέλο, αλλά βόας που είχε καταπιεί έναν ελέφαντα! Ως αντίδοτο εξακολουθεί να υπάρχει το επινοητικό βλέμμα του απείθαρχου ευφάνταστου πλάσματος που κρύβουμε μέσα μας και η ελπίδα της τέχνης που ως παράθυρο στο χάος δεν προδίδει ποτέ. «Μας δείχνουν ένα καπέλο; Θέλω να δω αυτό που έχει μέσα, τον βόα που έχει καταπιεί έναν ελέφαντα και προσπαθεί να τον χωνέψει». Δεν θέλω να μείνω στην οφθαλμαπάτη του καπέλου. (Απόσπασμα από άρθρο της Φωτεινής Τσαλίκογλου, καθηγήτριας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.)