«Ο Εγκέλαδος δεν κάνει συμβόλαια!» δηλώνει σήμερα στην «δ» ο γνωστός καθηγητής σεισμολογίας κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, εκτιμώντας πως η Ρόδος ούσα σεισμογενής περιοχή δεν θα πάψει ποτέ, να έχει σεισμική δραστηριότητα.
Στην συνέντευξη που ακολουθεί, μιλάει για τον ρόλο των ΜΜΕ σε περιπτώσεις κρίσεων, για την προετοιμασία και την πρόληψη, για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής καθώς και για την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, που αφορά άμεσα την περιοχή μας.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Παπαδόπουλε βρεθήκατε στην Ρόδο, πρόσφατα με αφορμή ένα σεμινάριο για την διαχείριση κρίσεων και τον ρόλο των ΜΜΕ σε αυτές. Μιλήστε μας γι αυτό.
Το σεμινάριο αυτό είχε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα και το λέω αυτό, διότι στην 30ετή επιστημονική μου σταδιοδρομία έχω λάβει μέρος σε εκατοντάδες σεμινάρια, συνέδρια κ.λπ. Όμως δεν έχω συμμετάσχει ποτέ σε ένα τέτοιο σεμινάριο με το στοχευμένο θέμα της επικοινωνιακής διαχείρισης από τους δημοσιογράφους, από τα ΜΜΕ. Όταν συμβαίνει ένα τέτοιο συμβάν έχει πάρα πολλές πλευρές και μία από αυτές είναι η επιχειρησιακή. Εκείνος που ‘διαμεσολαβεί’ ανάμεσα σε όσους παίρνουν τις αποφάσεις και διαχειρίζονται τις κρίσεις και στους πολίτες είναι τα ΜΜΕ. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα με την καταστροφή στο Μάτι. Εμφανίσθηκε ο πρωθυπουργός έκανε δηλώσεις αλλά δεν έκανε αναφορά στα θύματα. Όταν ερωτήθηκα γι αυτό, είπα ότι σε τέτοιες δύσκολες στιγμές, κάποιος παίρνει αποφάσεις έχοντας δύο δυνατότητες: ή θα επικοινωνήσει ζωντανά λέγοντας τις αλήθειες που πιστεύει πως εκείνη την στιγμή βολεύουν το δημόσιο συμφέρον, ή θα διαχειριστεί το θέμα με άλλο τρόπο. Εκείνη τη στιγμή δεν μπορεί να ξέρει αν επέλεξε τον σωστό τρόπο. Θέλει χρόνο για την αποτίμηση. Καταλαβαίνετε πόσο δύσκολη είναι λοιπόν η επικοινωνιακή διαχείριση τόσο από την πλευρά εκείνων που την διαχειρίζονται όσο και από των ΜΜΕ που είναι και πολύ απαραίτητος ο ρόλος τους.
• Να μείνουμε σε τέτοιες δύσκολες καταστάσεις και έκτακτα περιστατικά. Το έχουμε ζήσει και στην Ρόδο και σε άλλα νησιά όπως π.χ. ο σεισμός στην Κω –το οποίο έλαβε χώρα σε μια πολύ δύσκολη χρονικά περίοδο, συν το μεταναστευτικό – προσφυγικό που συνιστά μια κρίση (αν και όχι φυσική καταστροφή). Πώς εκτιμάτε ότι μπορούν λοιπόν να αντεπεξέλθουν τα ΜΜΕ;
Εκείνο το οποίο έχει σημασία, είναι πως πρέπει η «ομάδα» των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, εθελοντών κ.λπ. να μεταφέρουν τις πληροφορίες προς τα ΜΜΕ αλλά και πώς θα τις διαχειρίζονται την δεδομένη στιγμή. Είναι εξαιρετικά πολύπλευρο και πολυδιάστατο θέμα και πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος και προσοχή σε αυτό.
• Αναμφισβήτητα οι τοπικές αρχές, οι φορείς, οι εθελοντικές ομάδες, τα σώματα ασφαλείας κ.λπ. πρέπει να βρίσκονται σε συντονισμό αλλά και σε ετοιμότητα για τέτοιες έκτακτες κρίσεις. Στην δική μας περιοχή πώς είναι τα πράγματα; Υπάρχει συνεργασία και ετοιμότητα;
Κοιτάξτε, συνεργάζομαι πολλά χρόνια με τους δήμους, τις πρώην νομαρχιακές αρχές κ.λπ. Εκείνο που μπορώ να πω είναι πως το στάδιο της προετοιμασίας και της πρόληψης είναι εξαιρετικά σημαντικό, διότι αυτή είναι η βασική προϋπόθεση ώστε την ώρα της κρίσης να μπορούν να γίνουν επεμβάσεις με αποτελεσματικό τρόπο και να περιορίζει τις αρνητικές συνέπειες του συμβάντος. Η φιλοσοφία μου είναι ότι ποτέ δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Στην Ρόδο υπάρχει πολύ καλό επίπεδο προετοιμασίας –αν και το νησί υπέστη τις καταστροφικές πλημμύρες που κόστισαν ανθρώπινες ζωές και παλαιότερα τις πυρκαγιές. Ποτέ δεν πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι και να εφησυχάζουμε ούτε οι αρχές ούτε κι εμείς οι επιστήμονες. Η Πολιτική Προστασία, πρέπει να προστατεύσει ζωές και περιουσίες. Μην ξεχνάτε ότι έχουμε εγκαταστήσει περισσότερα όργανα παρακολούθησης, σεισμογράφους, παλιρροιογράφους για να παρακολουθούμε την στάθμη της θάλασσας κ.λπ. αλλά δεν πρέπει να εφησυχάσουμε ούτε λεπτό.
• Ωστόσο κύριε Παπαδόπουλε, παίζει ρόλο και η ψυχολογία των πολιτών σε αυτές τις έκτακτες καταστάσεις;
Βεβαίως. Για να συμμετέχει ενεργητικά ο πολίτης, θα πρέπει να έχει μια καλή διάθεση, καλή ψυχολογία, να έχει πειστεί ότι όλα αυτά γίνονται με την μεγαλύτερη δυνατή προσπάθεια και δεν υπάρχει περιθώριο για αδιαφορία. Ο πολίτης είναι ένας καλός δέκτης σε αυτή την προσπάθεια και είναι θετικό να έχει σωστή ενημέρωση, συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις ώστε να έχει εικόνα για το τι θα αντιμετωπίσει όταν έρθει η ώρα.
• Στην συνέντευξη Τύπου που δώσατε στην Ρόδο μιλήσατε για την κλιματική αλλαγή –ένα θέμα που απασχολεί όλο τον πλανήτη και βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τι είναι αυτό στο οποίο θα πρέπει να επικεντρωθούμε όλοι μας;
Πριν από λίγες μέρες, δόθηκε στην δημοσιότητα μια μελέτη του ΟΗΕ στην οποία συνέπραξαν 1.500 επιστήμονες από πολλές χώρες του κόσμου ενώ διήρκησε τρία χρόνια με θέμα τα περιβαλλοντικά θέματα που προκύπτουν και στην καταστροφή του φυτικού και ζωϊκού βασιλείου πάνω στον πλανήτη. Πολλά είδη εξαφανίζονται, αλλάζουν εντελώς την περιβαλλοντική ισορροπία και ο ΟΗΕ ήδη έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ώστε να ληφθούν άμεσα μέτρα. Δυστυχώς, η κλιματική αλλαγή και η καταστροφή της βιοποικιλότητας πηγαίνουν μαζί και είναι ζωτικής σημασίας για την διατήρηση της ζωής στον πλανήτη. Θα πρέπει να τεθούν σοβαρά όλα στο τραπέζι καθώς και η πολιτική προστασία.
• Συνεπώς, δεν είναι η φύση που βάζει τέλος (νομοτελειακά) σε κάποια είδη του φυτικού και ζωϊκού βασιλείου πάνω στον πλανήτη, αλλά η ανθρώπινη παρέμβαση.
Αυτός είναι και ο πυρήνας της μελέτης του ΟΗΕ. Είναι η ανθρώπινη παρέμβαση με βούληση και με πολύ άγριο τρόπο σε σημείο να καταστρέφει την βιοποικιλότητα. Ήδη στην χώρα μας, η κλιματική αλλαγή προκαλεί συνέπειες όπως π.χ. η σταδιακή ερημοποίηση με την ξηρασία να εμφανίζεται στο νησιωτικό χώρο –κυρίως στις Κυκλάδες και σε άλλα νησιά του Αιγαίου που έχει ως συνέπεια την λειψυδρία. Είναι λοιπόν θέματα υψηλότατης προτεραιότητας και νομίζω πως δεν μπορούμε να κλείσουμε άλλο τα μάτια.
• Αναφέρατε ότι σημειώνεται «συνεχής άνοδος της στάθμης στην θάλασσα». Εξηγήστε μας τι σημαίνει αυτό και ποιοι είναι οι κίνδυνοι.
Το λιώσιμο των πάγων στους πόλους της γης, αναμφίβολα επιφέρει αυτό το αποτέλεσμα με την σταδιακή άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Αυτό σημαίνει ότι σε λίγες δεκαετίες, σε πάρα πολλές παράκτιες περιοχές της γης (και της χώρας μας) οι σημερινές λιμενικές εγκαταστάσεις δεν θα επαρκούν για τις ανάγκες που θα δημιουργηθούν. Πολλές επίσης καλλιεργημένες εκτάσεις θα πλημμυρίσουν από το θαλάσσιο νερό και όποια εγκατάσταση υπάρχει σε παράκτιο χώρο, θα πρέπει να μεταφερθεί προς τα ενδότερα. Καταλαβαίνει κάποιος ότι θα είναι πολύ δύσκολο και ίσως να έχουμε μέχρι και μεταναστεύσεις ολόκληρων πληθυσμών.
• Η δική μας περιοχή είναι σεισμογενής. Ανησυχείτε;
Είναι απολύτως εύλογο το ερώτημα. Τα σεισμικά φαινόμενα είναι συνεχή και η Ρόδος βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του σεισμικού τόξου. Στ’ Αφάντου π.χ. μπορούμε να δούμε εκπληκτικές «ανυψώσεις» της ακτογραμμής οι οποίες οφείλονται σε πολύ μεγάλους σεισμούς που έγιναν στο παρελθόν. Υπάρχει ενεργός δραστηριότητα. Όπως έλεγε και ο Πλίνιος: «Όπου έσεισε, θα σείσει» διότι αυτά τα φαινόμενα εξελίσσονται σε διαδρομή εκατομμυρίων ετών. Δεν σταματούν με έναν – δύο σεισμούς. Θα υπάρξουν σεισμοί –ευχόμαστε να μην φτάσει σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Ωστόσο… ο Εγκέλαδος δεν κάνει συμβόλαια! Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι η πρόληψη, οι γερές κατασκευές, να τηρούμε τον αντισεισμικό κανονισμό, να αποφεύγουμε τα αυθαίρετα ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι. Μην ξεχνάτε πως δεν υπάρχει ασφαλής μέθοδος για πρόγνωση των σεισμών. Άρα δεν μπορούμε να βασιστούμε σε κάτι τέτοιο. Η προετοιμασία, η πρόληψη και οι γερές κατασκευές είναι αυτό που θα μας βοηθήσει να περιορίσουμε τις συνέπειες από ενδεχόμενους σεισμούς.
Γ. Παπαδόπουλος: «Ο Εγκέλαδος δεν κάνει συμβόλαια! Ποτέ δεν πρέπει να εφυσηχάζουμε!»
