Όλγα Χαραμή, Πολυξένη Αθανασούλια
Με σπουδαία μνημεία, τεράστιες παραλίες και καταπράσινη φύση, έχει κερδίσει εδώ και χρόνια το ενδιαφέρον και την αγάπη των ξένων τουριστών. Ήρθε η στιγμή να τη γνωρίσουμε και να την απολαύσουμε και εμείς.
Oσο το αεροπλάνο προσεγγίζει την Κω, προσπαθώ να αφήσω στα σύννεφα όλες τις προκαταλήψεις που έχω για το νησί. Η Κως αγαπήθηκε από τους ξένους ήδη από τη δεκαετία του ’60, στο μυαλό των Ελλήνων όμως παραμένει ένα ακραία τουριστικό νησί, απόλυτα συντονισμένο με τη λογική του all inclusive. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι από όλο τον κόσμο καταφτάνουν κάθε χρόνο και σίγουρα έχουν κάποιον λόγο. Αυτόν θέλω να ανακαλύψω.
Ο δυνατός ήλιος δίνει την πρώτη απάντηση: το φημισμένο εκτυφλωτικό φως του Αιγαίου. Τη δεύτερη απάντηση τη δίνει η θέα από κάτω: 112 χλμ. ακτογραμμής, τα 2/3 της οποίας είναι παραλίες. Την τρίτη απάντηση θα την πάρω αργότερα, καθώς θα εξερευνώ το φημισμένο Ασκληπιείο αλλά και την πόλη της Κω, που είναι ένα εντυπωσιακό παζλ όλων των εποχών και όλων των λαών που την κατοίκησαν.
Η αρχαία και η ρωμαϊκή πόλη καταλαμβάνουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα του κέντρου, το κάστρο των Ιωαννιτών Ιπποτών βρίσκεται στο πιο στρατηγικό σημείο του λιμανιού κι έπειτα, όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα σου, αυτό θα σκαλώσει σε τζαμιά, οθωμανικές κρήνες και κτίρια της Ιταλοκρατίας.
Αναρωτιέμαι πώς η Κως κατάφερε να κρατήσει αυτές τις ισορροπίες σε βάθος αιώνων. «Όλοι οι λαοί που έζησαν ή πέρασαν από εδώ, αρχαίοι, Ρωμαίοι, Ιωαννίτες Ιππότες, Τούρκοι, Ιταλοί, έχουν αφήσει τα σημάδια τους. Η Κως ήταν τυχερή μες στην ατυχία της, αφού οι σεισμοί γκρέμιζαν συνεχώς τις νέες πόλεις που χτίζονταν πάνω στην αρχαία», μου εξηγεί ο ιστορικός και δικηγόρος Βασίλης Χατζηβασιλείου.
Αρχαιολογικό πάρκο
«Η μέρα στην Κω ξεκινά απαραιτήτως με μπουγάτσα Άριστον»: η Κώα φίλη Διονυσία Κασίου, σκηνοθέτιδα της θεατρικής ομάδας acTa, δεν σηκώνει αντίρρηση. Έχει απόλυτο δίκιο. Στο ταπεινό καφενείο στην πλατεία Καζούλη τίποτα δεν προσομοιάζει στην εικόνα που είχα για την Κω. Οι γηραιοί θαμώνες πίνουν ατάραχοι το καφεδάκι τους, ενώ έξω, στο ιστορικό κέντρο, η κίνηση έχει αρχίσει για τα καλά.
Ακριβώς δίπλα είναι η πλατεία Ελευθερίας.Παιδιά παίζουν μπάλα, τουρίστες κοντοστέκονται, ποδήλατα περνούν βιαστικά και γύρω τους στήνεται το πιο ενδιαφέρον σκηνικό της Κω: το τζαμί Defterdar και η οθωμανική κρήνη, το τείχος της αρχαίας πόλης διαμορφωμένο σε προμαχώνα τον Μεσαίωνα, το Αρχαιολογικό Μουσείο, η δημοτική αγορά και μία καφετέρια – και τα τρία σε κτίρια της Ιταλοκρατίας.
Από εδώ βολεύει να κατευθυνθείς προς το ιστορικό κέντρο. Η πύλη του Φόρου, μία από τις πύλες της μεσαιωνικής πόλης, είναι σκεπασμένη από βουκαμβίλιες και οδηγεί στην πλακόστρωτη οδό Ναυκλήρου, τον διάσημο δρόμο με τα μπαρ. Σε παράλληλη διάταξη βρίσκεται η αρχαία αγορά. Να πίνεις το ποτό σου και να χαζεύεις τους κίονες του ιερού της Αφροδίτης…
Η τεράστια έκταση των αρχαίων μέσα στον οικοδομικό ιστό της πόλης υποβάλλει. «Η αρχαία πόλη χτίστηκε το 366 π.Χ. Η αγορά έφτανε τα 41 στρέμματα, ήταν από τις μεγαλύτερες του αρχαίου κόσμου», με πληροφορεί η Αγγελική Γιαννικουρή, πρώην διευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αιγαιακών Μελετών.
Το άλλο αρχαιολογικό πάρκο της πόλης βρίσκεται νοτιοδυτικά της αγοράς και της Συνοικίας του Λιμένος, ονομάζεται Δυτική Αρχαιολογική Ζώνη και περιλαμβάνει τμήματα κυρίως της ρωμαϊκής εποχής. Βλέπεις το Στάδιο, το γυμνάσιο με τον Ξυστό δρόμο (στοά όπου προπονούνταν οι αθλητές), τις Θέρμες. Βλέπεις, εξωτερικά, το Νυμφαίο με το αίθριο και το περιστύλιο και τις φημισμένες οικίες της Αρπαγής της Ευρώπης, του Σιληνού κ.ά. με τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά. Όλη αυτή η έκταση διακόπτεται από την οδό Γρηγορίου Ε΄, στην απέναντι πλευρά της οποίας βρίσκεται το ρωμαϊκό ωδείο: χτίστηκε τον 1ο-2ο αιώνα και χωρούσε 750 άτομα. Είναι αναστηλωμένο και ενταγμένο στη ζωή των Κώων, αφού τα καλοκαίρια φιλοξενεί παραστάσεις. Λίγο πιο κάτω η περίφημη Casa Romana, η μοναδική στην Ελλάδα αναστηλωμένη οικία της εποχής.
Νησί των ποδηλάτων
Το λιμάνι της Κω είναι όσο πολύβουο οφείλει να είναι. Τουριστικά μαγαζιά, εστιατόρια, εκδρομικά σκάφη, ψαροκάικα και πολυτελή γιοτ: όλα συνυπάρχουν στην Ακτή Κουντουριώτη. Προς τα βόρεια ο δρόμος οδηγεί στις παραλίες και στην οδό Αβέρωφ με τα ουζερί, προς τα νότια στο κάστρο και στην Ακτή Μιαούλη με τα ιταλικά κτίρια και τη μαρίνα. Όλο το μέτωπο διατρέχεται από τον ποδηλατόδρομο της Κω, ο οποίος έχει μήκος 13 χλμ. Ποδήλατα νοικιάζονται παντού και στις παραλίες υπάρχουν ειδικά πάρκινγκ. «Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τους Ιταλούς, το 1943, ξεκίνησε ο εγχώριος τουρισμός. Έρχονταν οι Αθηναίοι με τα ποδήλατά τους. Η πόλη ήταν επίπεδη, είχε ελάχιστα αυτοκίνητα και πολύ πράσινο, αφού οι Ιταλοί έφεραν γεωπόνους και τη δενδροφύτευσαν. Μάλιστα, υπήρχαν και ενοικιάσεις ποδηλάτων και εκπαιδευτές για τις κυρίες της εποχής», λέει ο Β. Χατζηβασιλείου.
Η Κως ήταν τουριστικός προορισμός από την αρχαιότητα λόγω του Ασκληπιείου. Μετά ήρθαν οι περιηγητές για τις αρχαιότητες και από τις δεκαετίες 1960-1970 και έπειτα η τουριστική κίνηση απογειώθηκε. Σήμερα είναι το τέταρτο πιο τουριστικό μέρος της Ελλάδας. Απόδειξη τα στοιχεία του αεροδρομίου, σύμφωνα με τα οποία μόνο τον περασμένο Αύγουστο οι επισκέπτες στο νησί έφτασαν τις 200.000. Και μάλιστα σε μια χρονιά που η Κως πρωταγωνίστησε στο προσφυγικό ζήτημα. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η παραπληροφόρηση», λέει ο αντιδήμαρχος Τουρισμού Ηλίας Σιφάκης.
Κοσμοπολίτικη αύρα
Ένα από τα ωραιότερα απομεινάρια της ιταλοκρατίας είναι η λεωφόρος των Φοινίκων, η παλιά τάφρος του κάστρου, όπου τα βράδια στήνουν τα καβαλέτα τους οι πλανόδιοι ζωγράφοι. Η γέφυρα που τη στεφανώνει ξεκινά από την πλατεία Πλατάνου και οδηγεί στο κάστρο της Νερατζιάς, το ωραιότερο απομεινάρι των Ιωαννιτών Ιπποτών. Ώρες μπορείς να κάθεσαι εκεί παρατηρώντας τα ιπποτικά οικόσημα, τις ισχυρές οχυρώσεις και τη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις. Όπως ώρες μπορείς να κάθεσαι και στην πλατεία Πλατάνου. Να μην ξέρεις σε τι να εστιάσεις. Στο πανέμορφο τζαμί ή στο τεράστιο αιωνόβιο δέντρο; Κάτω από τα κλαδιά του λέγεται ότι δίδασκε ο Ιπποκράτης, και μάλιστα αναφέρεται ότι ο ίδιος φύτεψε τον πλάτανο. Απέναντί του ορθώνεται το τζαμί της Λοζιάς (ή Λότζιας ή Γαζή Χασάν Πασά) του 1786, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί αρχαία μέλη από τον ναό του Ηρακλή. Λίγο πιο πέρα είναι το παλιό οθωμανικό χαμάμ. Η κρήνη του τζαμιού, το ιταλικό κτίριο που στεγάζει το Επαρχείο και το Δικαστήριο, η άλλη κρήνη με τα αρχαία μέλη, τα μαγαζάκια φτιάχνουν μια ωραία εικόνα που όσο βραδιάζει γίνεται μαγική.
Κατηφορίζω τον βοτσαλωτό δρόμο και χάνομαι στα πλακόστρωτα στενά του ιστορικού κέντρου. Μπαλονάδες, πιτσιρίκια με ποδήλατα, ταβέρνες, τουριστικά μαγαζιά και καλλιτεχνικά εργαστήρια. Όλες οι γλώσσες του κόσμου υψώνονται στον ουρανό και κάνουν την πόλη της Κω ένα υπέροχο μωσαϊκό. Κρίμα να μην το ξέρουν οι Έλληνες.
Παραλίες με θεα…
1. Στις μικρασιατικές ακτές Ακολουθήστε τον ποδηλατόδρομο της πόλης στην Κω και διαλέξτε κατεύθυνση: βόρεια προς τις δροσερές, σπαρμένες με αρμυρίκια αμμουδιές της Λάμπης, ή νότια προς Άγιο Φωκά, με νερά σε βαθύ μπλε χρώμα, διαδοχικές παραλίες, οργανωμένες και μη. Η παραλία Ατλαντίς και ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος στη Λάμπη είναι ιδανικές για οικογένειες, το Ψαλίδι προσφέρεται για τους λάτρεις των θαλάσσιων σπορ, ενώ οι λιγότερο δραστήριοι μπορούν να απολαύσουν κοκτέιλ στα θρυλικά beach bar Μύλος και Άγιος Φωκάς.
2. Στο Γυαλί και στη Νίσυρο Λίγα χιλιόμετρα μετά τον Άγιο Φωκά, εκεί όπου τελειώνει η άσφαλτος, κατεβείτε (με τα πόδια ή με γαϊδουράκι) τους απόκρημνους ηφαιστειογενείς βράχους που οδηγούν στα Θερμά. Εκτός από τη φυσική πισίνα με τα θερμά ιαματικά νερά (47° C), στην οποία συρρέουν εκατοντάδες εκδρομείς κάθε μέρα, βουτήξτε στα κρύα σκουρόχρωμα νερά απέναντι από το ηφαίστειο της Νισύρου. Αν βρεθείτε στην Καρδάμαινα, αναζητήστε τη μαύρη ηφαιστειογενή άμμο της Χελώνας. Με το ήρεμο κυματάκι της προσφέρεται για αρχάριους windsurfers.
3. Στην Ψέριμο και στην Κάλυμνο Οι απέραντες αμμουδιές και τα ειδυλλιακά ηλιοβασιλέματα θα σας αποζημιώσουν στη βόρεια ακτογραμμή του νησιού. Κολυμπήστε στα ρηχά νερά απέναντι από την Ψέριμο, στο Τιγκάκι. Εξερευνήστε τις Αλυκές, εκεί όπου σε μερικά σημεία επιτρέπεται ο γυμνισμός, ενώ σε άλλα, πλησίον του Ιππικού Ομίλου, μπορεί να πετύχετε καραβάνια μαθητευόμενων ιππέων στην άμμο. Ξεκινήστε μαθήματα kite surfing στο Μαρμάρι και περπατήστε οπωσδήποτε στην πάλλευκη άμμο του Ταμ-Ταμ στο Μαστιχάρι.
Η παραλία Cavo Paradiso, από τις ωραιότερες του νησιού. (Φωτογραφία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ)
4. Στο πέλαγος Αφιερώστε τουλάχιστον τρεις ημέρες για να ανακαλύψετε τις ομορφότερες παραλίες του νησιού στην Κέφαλο. Κατεβείτε οπωσδήποτε στον σπαρμένο με κέδρους γκρεμό που οδηγεί στο Πολέμι ή Magic beach, νιώστε σαν να βρίσκεστε στην έρημο καθώς αντικρίζετε τη σκούρα καφέ άμμο της Καμήλας, βουτήξτε στα καταγάλανα νερά της Paradise beach, κολυμπήστε δίπλα στα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Στεφάνου, με φόντο το Καστρί, και τέλος φουλάρετε το ρεζερβουάρ για να διανύσετε τον χωματόδρομο που οδηγεί στις εξωτικές παραλίες Cavo Paradiso και Άγιο Θεολόγο.
10 λόγοι που αγαπάμε την Κω
Το σπίτι της Αντιμάχειας
Χτίστηκε από το μηδέν στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και αναπαριστά επακριβώς ένα αγροτικό σπίτι της Κω των προηγούμενων αιώνων. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η προσπάθεια για εξοικονόμηση χώρου αλλά και οι ειδικοί χώροι. Το κελάρι, ας πούμε, όπου αποθηκεύονταν τα τρόφιμα που παρήγε η οικογένεια (παστό κρέας, σιτηρά, λάδι, όσπρια) βρισκόταν στο «καλό» δωμάτιο (σαλόνι), κάτω από τον «ταβλάδο» (υπερυψωμένη ξύλινη κατασκευή) που λειτουργούσε ως κρεβάτι.
Η Διονυσία Διψελά μαγειρεύει στο σπίτι της Αντιμάχειας.
Σε άλλο δωμάτιο ήταν το φουρναριό, όπου μαγείρευαν και ζύμωναν το ψωμί της εβδομάδας. Εκτίθενται επίσης αντικείμενα καθημερινής χρήσης, εργαλεία και διακοσμητικά, ενώ τις ώρες αιχμής θα δείτε πίσω από τον αργαλειό τη Διονυσία Διψελά να υφαίνει κανονικά. (Τηλ. 6944-691226)
Ο μύλος του Άμαλλου
Τον 19ο αι. υπολογίζεται ότι υπήρχαν στην Κω 80 μύλοι: 37 ανεμόμυλοι κυρίως στο νοτιοδυτικό τμήμα της και 43 νερόμυλοι στο βορειοανατολικό.
Ο μύλος του Άμαλλου στην Αντιμάχεια. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)
Από τους ανεμόμυλους μόνο εκείνος της Αντιμάχειας βρίσκεται τώρα σε λειτουργία και παράγει το δικό του αλεύρι, χάρη στον κύριο Αντώνη που ξέρει να τον λειτουργεί. Ο ίδιος τον επισκεύασε και θα σας ξεναγήσει στα τρία επίπεδα, εξηγώντας πώς μετατρέπει το σιτάρι σε αλεύρι. (Καθημερινά: 09.00-17.30)
Βασιλικές Αγίου Στεφάνου
Οι εικόνες των βασιλικών του Αγίου Στεφάνου, με φόντο τη νησίδα Καστρί, ταξιδεύουν εδώ και χρόνια σε όλο τον κόσμο διαφημίζοντας την Κω. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε μια βραχώδη έξαρση που εισχωρεί στη θάλασσα, ανάμεσα στις δύο δημοφιλείς παραλίες της Κεφάλου. Xτίστηκαν τον 5ο-6ο αιώνα και μετά τον σεισμό που τις ισοπέδωσε θα δείτε τα θεμέλια των δύο ναών, τους κίονες του αιθρίου και του ιερού, τα ψηφιδωτά δάπεδα, τα σπαράγματα του Βαπτιστηρίου και της Τράπεζας.
Το χωριό του Αστερίξ
Το χωριό Κέφαλος λένε ότι είναι ένα «νησί» μες στο νησί και ότι οι κάτοικοί της είναι κάπως αψείς. Οι ίδιοι πάντως γελάνε, παραδέχονται ότι είναι λίγο καχύποπτοι με τους υπόλοιπους Κώους και θα σας καλοδεχτούν στο χωριό τους. Το ζωντανό κεφαλοχώρι είναι το πιο απομακρυσμένο της Κω και γι’ αυτόν τον λόγο εξελίχθηκε διαφορετικά. Διατήρησε την παλιά ντοπιολαλιά, με ομηρικές λέξεις, αρχαϊκές καταλήξεις και πιο βαριά προφορά –όμοια με της Κύπρου–, σε αντίθεση με το υπόλοιπο νησί που μιλάει με την τραγουδιστή δωδεκανησιακή προφορά. Οι κάτοικοί της φτάνουν τις 3.000, μαζί με τους Ευρωπαίους που έχουν μετοικήσει εδώ. Στη θέση Παλάτια, μέσα σε ένα καταπράσινο δάσος, βρίσκεται το αρχαίο θέατρο της Κεφάλου. Αν είστε λάτρεις των εξερευνήσεων, συνεχίστε έως το σπήλαιο της Άσπρης Πέτρας. Η διαδρομή είναι υπέροχη.
Το Ασκληπείο της Κω
Είναι ίσως το πιο φημισμένο νοσοκομείο της αρχαιότητας και θα το συναντήσετε μετά από μια καταπράσινη διαδρομή 3,5 χλμ. από την πόλη, που αξίζει να τη διασχίσετε με ποδήλατο. Για οκτώ αιώνες λειτούργησε ως ένα πανελλήνιο κέντρο ίασης και διδασκαλίας της ιατρικής. Χτισμένο τον 4ο αιώνα π.Χ., γνώρισε μεγάλη ακμή στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.
Το Ασκληπιείο της Κω δεσπόζει σε έναν λόφο με θέα στις μικρασιατικές ακτές.
Μάλιστα, το 242 π.Χ. οι Κώοι εξασφάλισαν την ασυλία, την προστασία δηλαδή του ιερού από πολεμικές ή άλλες εχθρικές ενέργειες, και καθιέρωσαν τα Μεγάλα Ασκληπιεία, πεντετηρική γιορτή στην οποία συμμετείχαν όλες οι ελληνικές πόλεις. Η σημερινή όψη του χρονολογείται από τον 2ο αιώνα π.Χ. (Τηλ. 22420-28326, καθημερινά 08.00-20.00)
Το κάστρο της Αντιμάχειας
Λίγο πριν από τον κόμβο της Αντιμάχειας, μια παράκαμψη αριστερά θα σας οδηγήσει στο κάστρο της. Από το εσωτερικό θα καταλάβετε τη σπουδαιότητα που είχε στους βυζαντινούς χρόνους για τους Ιωαννίτες Ιππότες, με την απρόσκοπτη θέα του προς το στενό Κω-Νισύρου και τα παράλια της Καρδάμαινας. Δείτε τον ναό της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Νικολάου, τα οικόσημα και τα ερείπια κτισμάτων. Ήταν ένας οχυρωμένος οικισμός, τον οποίο υπερασπίστηκαν με μνημειώδη επιτυχία ιππότες και Κώοι από κοινού κατά τις τουρκικές επιδρομές του 15ου αιώνα. Οι κάτοικοι της Καρδάμαινας και της Αντιμάχειας θα σας πουν πολλές ιστορίες, καθώς το κάστρο κατοικούνταν έως το 1925.
Το Παλιό Πυλί
Ο μεσαιωνικός οικισμός στις πλαγιές του όρους Δίκαιος, που εγκαταλείφθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα λόγω επιδημίας, έχει στο μεγαλύτερο μέρος του γκρεμιστεί, ωστόσο η περιήγηση στο Παλιό Πυλί είναι απολαυστική.
Ο βυζαντινός ναός των Ταξιαρχών στο Παλιό Πυλί. (Φωτογραφία: SHUTTERSTOCK)
Μέσα στην απόλυτη ησυχία θα ανακαλύψετε τους τρεις βυζαντινούς ναούς –την Παναγιά την Καστριανή, τον Άγιο Αντώνιο και τους Ταξιάρχες– κι έπειτα θα ανηφορίσετε στον απότομο βράχο και θα φτάσετε στο Κάστρο. Χτίστηκε τον 10ο-11ο αιώνα, αλλά σε οχυρωμένο οικισμό οργανώθηκε από τους Ιωαννίτες Ιππότες. Μετά το περπάτημα, απολαύστε δροσιά και μεζέδες στο ταβερνάκι Ωριά που βρίσκεται εδώ.
«Φωτιά» στην Κάλυμνο
Το πιο ωραίο ηλιοβασίλεμα το προσφέρει το χωριό Ζια , αν και μεταξύ μας μπορείτε να το απολαύσετε από οποιοδήποτε σημείο του ορεινού δρόμου που ενώνει την Κω με τα χωριά. Από τη Ζια θα δείτε τον ήλιο να δύει πίσω από την Κάλυμνο και την Ψέριμο, καθισμένοι σε κάποια από τις πάμπολλες ταβέρνες και καφετέριες που συναγωνίζονται για την καλύτερη θέα. Εμείς ξεχωρίζουμε το καφέ Νερόμυλος (τηλ. 6972-292109) με τα δροσιστικά ροφήματα.
Είναι μυστικό!
Μακριά από τις κοσμοπολίτικες ακτές της Κω, στις πλαγιές του όρους Δίκαιος, υπάρχει το χωριό Χαϊχούτες ή Άγιος Δημήτριος, το οποίο έχει εγκαταλειφθεί από τη δεκαετία του 1980. Τα σπίτια μαρτυρούν την τοπική αρχιτεκτονική, αλλά καταρρέουν. Δύο από τα αναστηλωμένα οικήματα φιλοξενούν ένα μικρό λαογραφικό μουσείο και ένα υπέροχο καφενεδάκι, όπου οι Αλέξης Πρέντζας και Μάνος Κορμανός θα σας σερβίρουν καφέ ή ποτό με μεζέδες. Κάποια βράδια διοργανώνουν και live. (Τηλ. 6932-637905)
Ιδιαίτερες γεύσεις
Μη φύγετε από το νησί χωρίς να δοκιμάσετε το παραδοσιακό γλυκό ντοματάκι στο ζαχαροπλαστείο Βούρος (τηλ. 22420-41275), στη Λίμνη Πυλίου ή στην Παράδοση (τηλ. 22420-21490), στο Πλατάνι. Το κρασοτύρι της Κω, την περίφημη πόσσα, πεντάμηνης ωρίμασης, θα προμηθευτείτε από το τυροκομείο Γιάννου (τηλ. 22420-41398) στο Πυλί. Μέλι και άλλα ντόπια προϊόντα θα βρείτε στο εργαστήριο Μέλισσα (τηλ. 22420-72260) στην Κέφαλο. Επίσης, στο νησί παράγονται κρασιά με πιστοποίηση Γεωγραφικής Ένδειξης Κω. Τα επισκέψιμα οινοποιεία είναι οι αμπελώνες Τριανταφυλλόπουλου (www.koswinery.gr) στο Ζηπάρι και το Οινοποιείο Χατζηεμμανουήλ (www.hatziemmanouil.gr) στο Λινοπότι.
Καθημερινή
