Πολύτιμες πληροφορίες αλλά και χρήσιμες συμβουλές για τους υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων δίνει στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή της στη «δημοκρατική» η κ. Μαρία Καραμαλέγκου MEd, MSc, ειδική παιδαγωγός -σχολική ψυχολόγος, πιστοποιημένη σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού Ariston Phycometric Series.
Στη συνέντευξή της μιλά για τη διαχείριση του άγχους των υποψηφίων από την ημέρα έναρξης των εξετάσεων μέχρι την ανακοίνωση των βαθμολογιών και τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου, ενώ επισημαίνει τον πολύτιμο ρόλο του οικογενειακού περιβάλλοντος αλλά και τη χρησιμότητα των εναλλακτικών επιλογών.
Παραλλήλως αναφέρεται στα ψυχομετρικά εργαλεία και πώς οι υποψήφιοι μπορούν ουσιαστικά να βοηθηθούν με την καθοδήγηση καταρτισμένων επιστημόνων, ανακαλύπτοντας νέους επαγγελματικούς ορίζοντες που ταιριάζουν στις ανάγκες αλλά και στην προσωπικότητά τους με μια επίσκεψη ακόμα και λίγο πριν τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού τους δελτίου.
• Κυρία Καραμαλέγκου, ολοκληρώθηκε αυτή η δύσκολη περίοδος των πανελλαδικών εξετάσεων που θεωρείται ορόσημο στη ζωή όχι μόνο των μαθητών αλλά και του οικογενειακού περιβάλλοντος, η οποία κλονίζει τα παιδιά και τους γονείς. Θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συνέντευξη ρωτώντας σας πώς αντιμετωπίζεται αυτή η πίεση και το άγχος από την ημέρα που ξεκινούν οι εξετάσεις μέχρι και την ανακοίνωση των βαθμολογιών και των βάσεων.
Αρχικά να πούμε ότι αυτό είναι λογικό να συμβαίνει και στους γονείς και στα παιδιά, γιατί οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι μια εξ’ ορισμού ανταγωνιστική διαδικασία που αφορά στη συμπλήρωση θέσεων στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Αυτό που πρέπει να έχουν και οι γονείς και τα παιδιά κατά νου, είναι ότι πρόκειται για μια δοκιμασία η οποία είναι μεν ανταγωνιστική αλλά δεν είναι τόσο καθοριστική όσο φαντάζει. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, δεν μπορεί στην πραγματικότητα αυτό να εμποδίσει κάποιον οριστικά από το να κατακτήσει το στόχο που θα βάλει στη ζωή του.
Καλό θα ήταν λοιπόν και οι γονείς και τα παιδιά να έχουν κι ένα δεύτερο πλάνο σε περίπτωση που δεν ευοδωθεί η προσπάθεια της εισαγωγής μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων, να έχουν εξετάσει κάποιες εναλλακτικές επιλογές ούτως ώστε να μπορέσουν να ισορροπήσουν αυτό που συμβαίνει.
Πιστεύω ότι τα παιδιά έχουν άγχος γιατί αυτό τους μεταδίδουν και οι γονείς τους, άθελά τους. Υπάρχουν κάποια πράγματα τα οποία οι γονείς είναι καλό να αποφεύγουν όπως οι συγκρίσεις, οι απειλές, η καταστροφολογία, η μαζοχιστική προβολή του εαυτού, η υπερβολική και αδικαιολόγητη αισιοδοξία, η έλλειψη κατανόησης του άγχους, ο υπερβολικός έλεγχος, οι ελεγκτικές ερωτήσεις…
Ο ρόλος των γονέων πρέπει να είναι υποστηρικτικός, να επαινούν την προσπάθεια, να καταλαβαίνουν, να έχουν μια συγκαταβατική διάθεση, να λένε στα παιδιά ότι τα αγαπάνε και θα τα αγαπούν ανεξαρτήτως αποτελέσματος, να έχουν μελετήσει και μεριμνήσει για τα εναλλακτικά πλάνα για το μέλλον των παιδιών τους. Επίσης θα πρέπει να φροντίζουν να τρέφονται σωστά τα παιδιά τους, να κοιμούνται καλά, να τους δίνουν την αίσθηση πως οτιδήποτε θέλουν να τους πουν σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο που περνάνε θα είναι δίπλα τους και θα είναι ανοικτοί να μιλήσουν, να ακούσουν και να είναι συμπονετικοί…
• Τα παιδιά τι πρέπει να γνωρίζουν για αυτή την περίοδο που βιώνουν;
Τα παιδιά θα πρέπει να ξέρουν ότι κάποια από τα συμπτώματα του άγχους αξιολόγησης είναι η αύξηση του καρδιακού παλμού και της αναπνοής, οι “πεταλούδες” στο στομάχι, η εφίδρωση… Υπάρχει περίπτωση ακόμα να τρέμουν τα χέρια τους και τα πόδια τους ή η φωνή τους, να βιώσουν μια προσωρινή απώλεια μνήμης, αδυναμία συγκέντρωσης, απόσπαση προσοχής, αρνητικές σκέψεις…
• Τι μπορούν να κάνουν σε αυτή την περίπτωση;
Πρέπει να ξέρουν ότι πρόκειται για κάτι φυσιολογικό και να θυμούνται ότι δεν είναι οι μόνοι που τα βιώνουν αυτά. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να βρουν κάποιες θετικές φράσεις τις οποίες θα επαναλαμβάνουν για αυτοενδυνάμωση, να κάνουν θετικές σκέψεις όπως ωραίες εικόνες, να φαντάζονται για τον εαυτό τους στο μέλλον και να ανατρέχουν σε αυτές όταν τους κατακλύζει το άγχος..
Βοηθάει πολύ να μπορούν τα παιδιά να μοιραστούν το άγχος τους με ανθρώπους που αγαπούν, όπως παππούδες, γιαγιάδες, αδέλφια… Είναι εξαιρετικά ανακουφιστικό να μπορεί το παιδί να εκφράσει το άγχος που αισθάνεται και τα όποια άλλα συναισθήματά του.
Επίσης να ξέρετε ότι βοηθάει αρκετά το χιούμορ ακόμα και ο αυτοσαρκασμός. Άλλωστε οι εξετάσεις αυτές αφορούν μια πρόσκαιρη αξιολόγηση των γνώσεών τους και δεν αποτελούν πόρισμα για ολόκληρη τη ζωή τους!
• Από την εμπειρία σας, θα λέγατε ότι το άγχος, η πίεση και όλα αυτά τα συμπτώματα που μας περιγράψατε αφορούν στην πλειονότητα των υποψηφίων;
Είναι γεγονός ότι οι 9 στους 10 μαθητές βιώνουν την περίοδο των πανελλαδικών εξετάσεων πολύ δύσκολα. Να θυμίσουμε ότι είναι μια διαδικασία που ξεκίνησε το 1964 για την εισαγωγή των αποφοίτων του Λυκείου στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας λόγω της ύπαρξης πληθώρας υποψηφίων και των περιορισμένων θέσεων.
Δύο φορές συζητήθηκε το ενδεχόμενο να καταργηθούν, το 1981 επί ΠΑΣΟΚ και τελευταία επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όμως είναι 2022 και ακόμα τα παιδιά διαγωνίζονται με το ίδιο σύστημα.
Ενίοτε γίνονται κάποιες αλλαγές παρά το ό,τι η βάση παραμένει η ίδια και οι αλλαγές αυτές είναι εξαιρετικά στρεσογόνες για τα παιδιά, διότι προετοιμάζονται χρόνια για μια συγκεκριμένη συνθήκη και τελικά καλούνται να διαγωνιστούν σε διαφορετική.
• Το άγχος πάντως των πανελλαδικών εξετάσεων βαραίνει τα παιδιά ίσως και από το Γυμνάσιο.
Εννοείται αυτό. Η περίοδος από Γ’ Γυμνασίου έως και 1η Λυκείου είναι ένα εξαιρετικά κομβικό σημείο για τα παιδιά που καλούνται να αποφασίσουν για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν. Όμως από πάρα πολύ νωρίς τα παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων μαθημάτων.
• Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία κυρία Καραμαλέγκου, είναι σε θέση, έχουν την ωριμότητα να πάρουν μια τόσο σοβαρή απόφαση και μάλιστα χωρίς το σχολικό περιβάλλον να είναι υποστηρικτικό, χωρίς να τους δίνει εργαλεία για το πώς θα επιλέξουν τις σχολές φοίτησης, το επάγγελμά τους ουσιαστικά στην ενήλικη ζωή τους;
Σε καμία περίπτωση. Κανένα παιδί δεν είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο. Ευτυχώς έχει προχωρήσει η ψυχομετρία, υπάρχουν τα ψυχομετρικά εργαλεία όπως κάποια τεστ σαν αυτά που διεξάγω εγώ και διάφοροι άλλοι συνάδελφοι τα οποία είναι πιστοποιημένα κι αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο οι γονείς θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.Τα τεστ αυτά μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να δουν ποιες είναι οι δεξιότητες, οι ικανότητές τους, ποια είναι η εργασιακή τους προσωπικότητα… Μέσα από αυτά τα τεστ μπορούν να πάρουν χρήσιμες πληροφορίες για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν στο Λύκειο αλλά και πώς θα συμπληρώσουν το μηχανογραφικό τους και μάλιστα με ποια ιεραρχική σειρά.
Ευτυχώς υπάρχουν πλέον πολλά χρήσιμα εργαλεία κι αυτό είναι ενθαρρυντικό και παρηγορητικό για τα παιδιά.
• Σε ποια ηλικία θα πρέπει να γίνονται αυτά τα τεστ;
Η ιδανική ηλικία θεωρώ ότι είναι μεταξύ 3ης Γυμνασίου με 1ης Λυκείου, ώστε να είναι ξεκάθαρο στο παιδί σε ποια μαθήματα θα πρέπει να δώσει βάση και να κάνει φροντιστήριο.
Τα παιδιά εξουθενώνονται από την αγωνία των γονέων στα φροντιστήρια ήδη από την 1η Γυμνασίου για να μην σας πω από το δημοτικό σχολείο. Πλέον, αποτελεί διαπίστωση ότι τα πολλά παιδιά εγγράφονται σε φροντιστήρια από το δημοτικό σχολείο.
Στο Γυμνάσιο, όπου ακόμα τα παιδιά δεν έχουν αποφασίσει ξεκάθαρα ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσουν και ποια είναι η κλίση τους, παρατηρείται το φαινόμενο να εξαντλούνται κάνοντας φροντιστήρια σε όλα σχεδόν τα μαθήματα κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εξουθενώνονται σωματικά, ψυχικά, πνευματικά.
Όσο νωρίτερα λοιπόν γίνουν αυτά τα τεστ, τόσο πιο ουσιαστική είναι η βοήθεια προς το παιδί να είναι γαλήνιο, να έχει στοχοπροσήλωση και να έχει ηρεμία και αισιοδοξία αφού θα ξέρει για ποιο πράγμα μπορεί να ελπίζει, θα ξέρει τι του ταιριάζει.
• Αν όμως ένα παιδί δεν έκανε εγκαίρως αυτά τα τεστ μπορεί να τα κάνει τώρα, πριν από τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού του δελτίου, θα βοηθούσε;
Δεν θα βοηθούσε απλώς, θα ήταν σωτήρια διαδικασία. Υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά, που είτε έγραψαν καλά είτε όχι, αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε ποιες σχολές θα επιλέξουν και με ποια ιεραρχία θα συμπληρώσουν το μηχανογραφικό.
• Άρα είναι μια επιλογή που θα φέρει τους υποψήφιους πιο κοντά στις δυνατότητές τους και στις επιθυμίες τους έστω και τώρα.
Βεβαίως ναι. Κάνοντας τα ψυχομετρικά τεστ μαθητές που δεν έχουν γράψει τόσο καλά για να είναι κοντά στον στόχο τους, ενώ είχαν σκοπό να ξαναδώσουν εξετάσεις, αποφασίζουν να μην το κάνουν τελικά και να επιλέξουν μια από τις εκατοντάδες άλλες σχολές που εν πολλοίς είναι και άγνωστες.
Ξέρετε υπάρχει μια τάση, να επιλέγουν οι υποψήφιοι τις ίδιες και τις ίδιες σχολές με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν και οι βάσεις, ενώ υπάρχει ένα τεράστιο εύρος επιλογών τις οποίες δεν τις γνωρίζουν και άρα δεν τις επιλέγουν και μένουν αναξιοποίητες οι οποίες όχι μόνο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αλλά προσφέρουν και άμεση επαγγελματική αποκατάσταση.
Κάνοντας λοιπόν αυτό το τεστ, διευρύνουν τις επιλογές τους, συνήθως δεν δίνουν ξανά πανελλαδικές, φοιτούν σε σχολές που κάνουν τα παιδιά ευτυχισμένα και γλιτώνουν το βάσανο των πανελλαδικών για δεύτερη φορά τόσο οι υποψήφιοι όσο και οι γονείς τους και βεβαίως βρίσκουν το δρόμο τους πολύ πιο γρήγορα.
Επιπλέον, τα ψυχομετρικά εργαλεία βοηθούν και τον γονιό και το παιδί να είναι σίγουροι πως πρόκειται για επιλογή ζωής που διασφαλίζει στο παιδί την προσωπική του αξιοσύνη, που θα του δώσει χαρά, ευτυχία, γιατί η δουλειά μας απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μας και πρέπει να μας γεμίζει, να μας δίνει προοπτικές εξέλιξης, να μας κάνει να ονειρευόμαστε όχι να κοιτάμε το ρολόι και να μετράμε τις ώρες να τελειώσουμε.
Ο καλός επαγγελματίας πάντα θα έχει δουλειά, όσο δύσκολα και να είναι τα πράγματακαι πάντα θα προοδεύει και καλός επαγγελματίας είναι αυτός που αγαπάει τη δουλειά του.
