Συνέντευξη στη
Μαίρη Φώτη
Ο Νίκος Κωνσταντινίδης, καταξιωμένος συγγραφέας και άοκνος εργάτης της Ομοσπονδίας Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων Ρόδου, με συνέντευξή του σήμερα στη «δημοκρατική», παρουσιάζει το πολύπλευρο έργο της Ομοσπονδίας αλλά και της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.
Αναφέρεται στην προσπάθεια που καταβάλλεται να κρατηθούν ζωντανές οι μνήμες με τις ιδιαίτερες πατρίδες, στα προβλήματα των μικρών νησιών, στο ρόλο του πολιτισμού σε αυτή την δύσκολη περίοδο αλλά και στην καταλυτική συμβολή των παππούδων και των γιαγιάδων να διατηρηθούν ζωντανοί οι δεσμοί με τις ρίζες μας…
• Κύριε Κωνσταντινίδη, θα ήθελα ξεκινήσουμε την συνέντευξη από την πορεία της Ομοσπονδίας Δωδεκανησιακών Παροικιακών Συλλόγων Ρόδου, της οποίας είστε πρόεδρος. Στους απαιτητικούς καιρούς αυτούς που διανύουμε, και μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα προβλημάτων, πόσο δύσκολο είναι να συνεχίσει να επιτελεί η Ομοσπονδία το έργο της;
Ομολογουμένως η περίοδος που διανύουμε τα τελευταία χρόνια είναι δύσκολη. Τα οικονομικά προβλήματα, τα αδιέξοδα και οι παθογένειες επηρεάζουν τη ψυχολογία των συμπατριωτών μας. Σκοπός της Ομοσπονδίας είναι να υπηρετεί το πολιτισμό, να αναδεικνύει τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες των νησιών μας, αλλά και να νοιάζεται για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών.
Είναι επομένως οξύμωρο, πολλές φορές, να διοργανώνουμε εκδηλώσεις για ν’ ανεβάσουμε την διάθεση του κοινού, όταν ταυτόχρονα πολλά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν εκρηκτικά προβλήματα επιβίωσης.
Ωστόσο πρέπει να πηγαίνουμε κόντρα στον άνεμο. Όλοι μαζί οι σύλλογοι, προσπαθούμε με κοινές και μεμονωμένες δράσεις ν’ αναδείξουμε τον πολιτισμό των νησιών μας και να υπηρετούμε τους συμπολίτες μας και τον τόπο.
Γι αυτό το λόγο, οι σύλλογοί μας, πέραν των πολιτιστικών, έχουν κι άλλες δράσεις, οι οποίες άλλοτε αθόρυβα και άλλοτε δυναμικά συνδράμουν στην βελτίωση των συνθηκών των συμπατριωτών μας.
• Μπορείτε να μας αναφέρετε μερικά παραδείγματα;
Ορισμένοι σύλλογοι έχουν δημιουργήσει «Τράπεζες αίματος» όπως των Κασιωτών και των Ολυμπιτών. Πολλές φορές βαριά τραυματισμένοι και ασθενείς κάτοικοι των νησιών μεταφέρονται εσπευσμένα στη Ρόδο, στην Κρήτη ή την Αθήνα. Τότε οι συγγενείς τους ζητάνε επειγόντως αίμα.
Οι Σύλλογοι οργανώνουν δράσεις στη Ρόδο και στα νησιά για τη βελτίωση των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών κυρίως στα μικρά νησιά, (προμήθεια ιατρικού υλικού, αιμοληψίες, προμήθεια ασθενοφόρων, μικρών λεωφορείων για την μετακίνηση των κατοίκων κλπ). Το συγκινητικό είναι ότι τα περισσότερα εξασφαλίζονται από δωρεές ιδιωτών ή την αφύπνιση φορέων και θεσμών.
Τα τελευταία χρόνια εξασφαλίσαμε την εισαγωγή στο Ιδιωτικό Πανεπιστήμιο της Κύπρου αρκετών παιδιών που απέτυχαν στις πανελλήνιες εξετάσεις, με δωρεάν ή με μειωμένα δίδακτρα. Οι υποτροφίες αυτές δόθηκαν αποκλειστικά σε παιδιά των οποίων οι οικογένειες αντιμετώπιζαν ανυπέρβλητα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Ταυτόχρονα εξασφαλίσαμε, με την ευγενική χορηγία πολλών ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων της Ρόδου, την δωρεάν ενισχυτική διδασκαλία υποψηφίων μαθητών που δεν έχουν ίσες και όμοιες ευκαιρίες στη ζωή.
Οι περισσότερες πολιτιστικές δράσεις μας, όταν έχουν «είσοδο», τα έσοδα από αυτές χορηγούνται για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ενισχύουμε το Κοινωνικό Παντοπωλείο, την Δωδεκανησιακή Μέλισσα, Ενορίτες, ομάδες αγάπης, μεμονωμένες περιπτώσεις βαριά ασθενών κ.λ.π.
Η ανταπόκριση του κοινού πολλές φορές είναι θεαματική. Σας θυμίζω τις πρόσφατες θεατρικές παραστάσεις του Συμιακού θεάτρου στην Τάφρο, τα θερινά Φεστιβάλ στα νησιά μας, τις συναυλίες που κάνουμε κ.λ.π.
• Από την εμπειρία που έχετε αποκομίσει αλλά και τις δυσκολίες που καλείστε να αντιμετωπίσετε, είναι εύκολο εντέλει να διατηρηθούν μνήμες και δεσμοί με τις ιδιαίτερες πατρίδες, τα μικρά μας νησιά, ακόμα κι αν απέχουν μερικά χιλιόμετρα μόνον από τη Ρόδο;
Σας διαβεβαιώνω ότι οι παροικίες που δημιουργήθηκαν στη Ρόδο αλλά και στην Αθήνα, τον Πειραιά και στο εξωτερικό διατηρούν τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των τόπων καταγωγής τους περισσότερο από τον καθένα.
Στη διάρκεια ενός έτους πολλές φορές οι Δωδεκανήσιοι που μένουν μόνιμα στη Ρόδο επισκέπτονται τα νησιά από τα οποία κατάγονται. Όλοι είναι με το ένα πόδι στη Ρόδο και το άλλο στο νησί τους. Κυρίως το καλοκαίρι. Οι περισσότεροι έχουν το πατρικό τους στο νησί. Το επισκέπτονται, το συντηρούν… Πολλοί γέροντες μένουν στα νησιά, με κίνδυνο της υγείας τους αφού η πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Ρωτώντας κάποιους από αυτούς μου είπαν: «Μένουμε εδώ γιε μου, γιατί αυτός είναι ο λόγος να έρχονται στον τόπο τους τα παιδιά μας!» Αυτοί είναι οι πατριώτες – ακρίτες, με αληθινή αγάπη για τη πατρίδα τους. Η αγάπη για τον τόπο τους είναι στάση ζωής που δεν κάμφθηκε στα δύσκολα χρόνια της κρίσης. Υπάρχουν όμως κι άλλοι που ακολουθούν τα παιδιά τους στη Ρόδο και την ξενιτιά. Τα μικρά νησιά, ιδιαίτερα αυτά που δεν αναπτύχθηκαν τουριστικά ερημώνουν. Αυτό μας πονά περισσότερο. Οι σύλλογοί μας δεν δραστηριοποιούνται μόνο στη Ρόδο. Διοργανώνουν εκδηλώσεις και δράσεις στα νησιά.
• Νέοι άνθρωποι συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια; Τους ενδιαφέρει να διατηρήσουν επαφή με την παράδοση, τον πολιτισμό και τις ρίζες τους;
Αυτό είναι το δύσκολο έργο των συλλόγων. Η νέα γενιά έχει άλλα ενδιαφέροντα. Δεν σας κρύβω ότι κι εγώ προσωπικά δεν έχω στο αίμα μου την κουλτούρα της παράδοσης. Όπως όλοι σχεδόν της δεύτερης και τρίτης γενιάς, γεννήθηκα στη Ρόδο, σπούδασα, έζησα σε μεγαλουπόλεις, είχα διαφορετικά ακούσματα και διαμόρφωσα την προσωπικότητά μου χωρίς τα χαρακτηριστικά του τόπου καταγωγής μου. Όμως υπάρχουν και πολλά παιδιά τα οποία με την παρακίνηση των γονιών τους μαθαίνουν να παίζουν παραδοσιακά όργανα, γίνονται χορευτές, μέλη των θεατρικών ομάδων. Πολλοί νέοι είναι αποστασιοποιημένοι αλλά ταυτόχρονα θαυμάζουν και χειροκροτούν τ’ άλλα παιδιά που πρωτοστατούν στις εκδηλώσεις.
Η ομοσπονδία δεν επιθυμεί να μένει στατική. Επιτυγχάνει τη συμμετοχή και των άλλων νέων που δεν ενδιαφέρεται για την παράδοση. Παράδειγμα, είμαστε συνδιοργανωτές μαζί με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του 3ου Φεστιβάλ 2018 και στις 8/9/2018 διοργανώνουμε Συναυλία με τους Μενεξέδες και την Αρετή Κετιμέ, στις 9/9/2018 με μια θεαματική μουσικοχορευτική εκδήλωση, θα γίνει η αδελφοποίηση των δύο Ομοσπονδιών, με τη συμμετοχή των Ποντίων και των Κρητικών και στις 12/9/2018 διοργανώνουμε Ροκ συναυλία με τους ΟUTPASS στην τάφρο. Έτσι μεγαλώνει η Ομοσπονδία και έχουμε την ανταπόκριση του κοινού.
• Τι είναι αυτό που θέλετε περισσότερο να επιτύχετε μέσα από την λειτουργία της Ομοσπονδίας;
Η Ομοσπονδία ιδρύθηκε για να έχουν ενιαία δράση και εμφάνιση οι παροικιακοί σύλλογοι των νησιών της Δωδεκανήσου. Επιθυμούμε και σε μεγάλο βαθμό το πετυχαίνουμε να έχουμε συντονισμένη δραστηριότητα και μια αρμονική βάση ενότητας ώστε να εξασφαλίζεται η κοινή ιστορική και πολιτιστική μνήμη ιδιαίτερα των νέων. «Όταν δεν γνωρίζουμε τις ρίζες μας δεν ξέρουμε πού βαδίζουμε». Επιδιώκουμε την ανάδειξη των δεσμών μεταξύ μας, την διατήρηση της πνευματικής μας ταυτότητας, μέσα στο ενιαίο διοικητικό σύνολο, των Δωδεκανήσων και στη Ρόδο. Αυτό, οι σύλλογοί μας, το επιδιώκουν σε συνεργασία και με τους άλλους συλλόγους που βρίσκονται στα νησιά. Ταυτόχρονα, σκοπός που επιδιώκει η Ομοσπονδία είναι η σύσφιξη των σχέσεων και η αλληλλοεπικοινωνία των Δωδεκανήσων που μένουν στη Ρόδο, στην Αττική και το εξωτερικό. Στόχος μας είναι να συμβάλουμε στη διαφύλαξη, την προβολή και την ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρονομιάς των νησιών μας, την πνευματική εξέλιξη των Δωδεκανήσων και των Παροικιών της Ρόδου.
Παρέχουμε κάθε δυνατή συνδρομή σε Φιλανθρωπικά Σωματεία, συντονίζουμε τη δράση των συλλόγων μας, προβαίνουμε σε ενέργειες και υποβάλλουμε υπομνήματα και έχουμε παραστάσεις στις Αρχές, όταν οι συνθήκες το επιβάλουν. Διοργανώνουμε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Επίσης γινόμαστε κοινωνοί των προβλημάτων των νησιών και των συμπολιτών μας. Γι αυτό προσπαθούμε να αναδεικνύουμε τα κοινά προβλήματα και να προωθούμε τη θετική λύση τους.
• Για παράδειγμα; Μπορείτε να μας αναφέρετε ενδεικτικά;
Οι σύλλογοι υπηρετούμε τον πολιτισμό. Σκοπός μας δεν είναι η εμπλοκή μας στον τρόπο άσκησης της πολιτικής. Γι αυτό συνεργαζόμαστε με τις εκάστοτε τοπικές πολιτικές και Διοικητικές Αρχές. Συνήθως δεν έχουμε αντιπαραθέσεις ούτε με την Κεντρική Διοίκηση. Υπάρχουν όμως κάποιες «κόκκινες γραμμές», τις οποίες όταν η Κεντρική Διοίκηση ξεπερνά τότε η αντίδρασή μας είναι άμεση και χωρίς δισταγμό. Κόκκινες γραμμές για εμάς είναι: Μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά, αναχρονιστικό και επικίνδυνο σύστημα υγείας (ειδικά στα μικρά νησιά), βασικές υποδομές, συνθήκες ζωής, συγκοινωνιακό, συνθήκες έμψυχου δυναμικού και κτιριακών εγκαταστάσεων στα σχολεία, έλλειψη προσωπικού σε Δημόσιες Υπηρεσίες, υδροδότηση.
• Ποιοι είναι σύμμαχοί σας σε αυτή την προσπάθεια;
Όσον αφορά τους πολιτιστικούς μας στόχους: Οι σύλλογοι είναι συγκοινωνούντες θεσμοί. Η Ομοσπονδία συνεργάζεταιαρμονικά με την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, την Δωδεκανησιακή Μέλισσα, την Ομοσπονδία και τους τοπικούς συλλόγους της Ρόδου, τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Σωματεία τα φιλανθρωπικά Σωματεία, τις θεατρικές ομάδες, τους μουσικούς, μικρούς και μεγάλους, των συλλόγων, του Μουσικού Σχολείου Ρόδου. Σύμμαχοι μας είναι ο Δήμος Ρόδου, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, οι Δήμοι των Νησιών, η Ιερά Μητρόπολη Ρόδου και πολλοί άλλοι. Σημασία έχει να μην είναι ποτέ οι δικές μας πόρτες μας κλειστές και να επιδιώκουμε ν’ ανοίγουν άλλες. Όλοι έχουμε κοινά ενδιαφέροντα και επιδιώξεις. Όσον αφορά την προσπάθειά μας για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών ζωής των κατοίκων: Σύμμαχός μας είναι η κοινωνία των πολιτών, η οποία αλληλοστηρίζεται από τους ενεργούς συμπατριώτες μας. Οι δράσεις ακόμα και οι αντιδράσεις μας είναι συλλογικές. Στη Ρόδο οι Δωδεκανησιακές Παροικίες είναι περίπου 50.000! Δεν μας αγνοεί κανείς.
• Ο Δήμος Ρόδου και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου στηρίζουν τις δράσεις της Ομοσπονδίας και της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου της οποίας είστε μέλος του Δ.Σ.;
Ο Δήμος Ρόδου έχει αντικειμενική οικονομική στενότητα. Συντηρεί μεγάλο αριθμό εργαζομένων και πολλές αναγκαίες υπηρεσίες. Παρ’ όλα αυτά προσπαθεί και ανταποκρίνεται στα αιτήματα της Ομοσπονδίας κυρίως παραχωρώντας τους χώρους, τα μέσα και τις υπηρεσίες που διαθέτει. Στα αιτήματα της Στέγης στηρίζει «κατά το δυνατόν» την εκδοτική της δραστηριότητα, κυρίως μέσω της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων.
Η Περιφέρεια, από τότε που ανέλαβε ο νέος εντεταλμένος σύμβουλος Κος Κάλλιστος Διακογεωργίου και σε ανάλογα καθήκοντα η Κα Μαριέττα Παπαβασιλείου, άνοιξε την πόρτα του πολιτισμού και αυτό φάνηκε τα δύο τελευταία χρόνια. Όσο όμως αφορά τα αιτήματα της Στέγης, για το εκδοτικό της έργο, δεν έχει, όπως μας εξηγεί, την δυνατότητα χρηματοδότησης των «Δωδεκανησιακών Χρονικών» και των αυτοτελών εκδόσεων της. Αυτό μας λυπεί ιδιαίτερα, γιατί έχουμε προς έκδοση τα πονήματα των μελών μας σε πολύμηνη αναμονή.
• Ως μέλος του Δ.Σ. της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, θα ήθελα να σας ρωτήσω, αν σήμερα υπάρχει χώρος στην καθημερινότητά μας για Τέχνη και για Γράμματα ή αν πρόκειται τελικά για πολυτέλεια των ολίγων.
Αυτοί που λένε ότι δεν έχουν χρόνο λένε ψέματα στον καθρέφτη του εαυτού τους. Όταν αγαπάς το σκοπό που υπηρετείς πάντα βρίσκεις χρόνο. Το έργο της Στέγης είναι τεράστιο. Τα μέλη της εργάζονται, πολλές φορές, χρόνια ολόκληρα για να παρουσιάσουν μια και μοναδική εισήγηση ή να δημοσιεύσουν το πόνημα μιας ζωής.
Ο πρόεδρος της Σ.Γ.Τ.Δ. Μανόλης Μακρής εργάζεται πολλά χρόνια «νυχθημερόν». Η εκδοτική δραστηριότητα της Στέγης απαιτεί πολλές θυσίες ανθρώπων και αφιέρωση της ζωής τους σε μοναχικά πνευματικά μονοπάτια. Σε αυτή τη συσσωρευμένη γνώση στηρίζεται η ιστορία, ο Δωδεκανησιακός πολιτισμός, τα γράμματα και οι Τέχνες των νησιών μας. Πιστεύω ότι το έργο ολίγων ιστορικών μελών της Στέγης είναι τόσο μεγάλο που ένας ερευνητής – μελετητής, στους σύγχρονους ρυθμούς της καθημερινότητας και των επαγγελματικών υποχρεώσεων, δεν θα μπορούσε, με τον ελάχιστο χρόνο που διαθέτει, να επιτύχει αντίστοιχα αποτελέσματα, όσο κι αν το επιθυμεί. Όμως υπάρχουν πολλά αξιόλογα μέλη και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών που δεν έχουν συνηθίσει να δρουν συλλογικά. Το Δ.Σ. της Στέγης αναγνωρίζοντας την παράλληλη δράση αξιόλογων Δωδεκανησίων ανθρώπων του πνεύματος και της Τέχνης, ανοίγει συνεχώς διαύλους επικοινωνίας και συμπράξεων με πνευματικές και καλλιτεχνικές ομάδες, θεσμούς και συλλόγους των νησιών μας. Επιδιώκουμε με αυτόν τον τρόπο την διεύρυνση και τη συνεργασία: Με τον Πνευματικό Όμιλο Φιλητά στη Κω, το Αναγνωστήριο «Αι Μούσαι» στη Κάλυμνο, όπου θα γίνει το επόμενο συνέδριο μας τον Ιούνιο του 2019, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη στη Λέρο, τους πνευματικούς φορείς της Σύρου, όπου θα πάμε τον Οκτώβρη 2018 για αναδείξουμε, για πρώτη φορά, τους διαχρονικούς ιστορικούς, πολιτιστικούς και οικονομικούς λόγους της ενότητας των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου σε ενιαία Διοικητική Ενότητα. Με αυτό τον τρόπο διατηρούμε την επαφή με τους εισηγητές των συνεδρίων μας και πιστεύω ότι συμβάλλουμε στην πολιτιστική και πνευματική εξέλιξη του τόπου μας.
• Μέσα σε αυτή την πεζή πραγματικότητα που όλοι βιώνουμε, με το ενδιαφέρον να περιστρέφεται στην επιβίωση και στην κάλυψη των οικονομικών αναγκών, φαντάζομαι ότι η συγγραφή βιβλίων, γίνεται ακόμα πιο δύσκολη υπόθεση.
Η ενασχόληση με την τέχνη είναι μια διέξοδος. Το ίδιο και η λογοτεχνία. Μέσα στην περίοδο της κρίσης προσωπικά διαπιστώνω ότι πολλοί άνθρωποι αντιστέκονται πνευματικά. Η συγγραφή ενός βιβλίου εκθέτει τον συγγραφέα στον κόσμο. Τα προβλήματα της εποχής μας δεν θα υπήρχαν ή τουλάχιστον δεν θα είχαν αυτή την ένταση, αν είχαμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο να ενθαρρύνει τη δημιουργική ελευθερία των νέων και να δημιουργεί πολίτες με διαφορετικό υπόβαθρο αξιών. Αυτό είναι εφικτό μέσα από τις τέχνες. Έτσι θα κατακτούσαμε την χρησιμότητα τους προς όφελος της κοινωνίας και την μέγιστη των τεχνών, που είναι «η τέχνη της ζωής!» Υπάρχουν εφησυχασμένοι άνθρωποι και άλλοι ανήσυχοι. Άλλοι(ες) γράφουν απευθυνόμενοι(ες) στο «πλατύ κοινό», χωρίς να δίνουν ένα βαθύτερο νόημα στο περιεχόμενο των βιβλίων τους. Μ’ αυτό τον τρόπο όμως δεν προσφέρουν στους αναγνώστες καμιά πνευματική εξέλιξη. Δυστυχώς είναι συνεργοί στους αργούς ρυθμούς μεταστροφής του κοινού προς το ποιοτικό βιβλίο και την διαμόρφωση της κουλτούρας των πολλών αναγνωστών.
• Θέλω, κλείνοντας την συνέντευξη και με αφορμή το τελευταίο σας βιβλίο, να σας ρωτήσω «τι είναι τελικά ευτυχία για εσάς»;
Η απάντηση δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια πρόταση. Όμως σας διαβεβαιώνω ότι σ’ αυτό το δυσοίωνο περιβάλλον, το βιβλίο αυτό δείχνει ένα διαφορετικό τρόπο αντίστασης, αναθεώρησης και πορείας στη ζωή. Το εξώφυλλο του βιβλίου προϊδεάζει τον αναγνώστη σε μια πορεία προς την ευτυχία, κόντρα στις μεγάλες δυσκολίες της ζωής. Ορισμένοι φίλοι διάβασαν το βιβλίο και επικοινώνησαν μαζί μου. Δηλώνουν συγκλονισμένοι. Σας δίνω το βιβλίο μου για να απαντηθεί το ερώτημα σας…
*Στην πρώτη σελίδα του βιβλίου διαβάζω:
“Θέλω να μοιραστώ μαζί σου ό,τι έχω στο μυαλό και την ψυχή μου… Να σου εκμυστηρευτώ ό,τι αισθάνομαι… Να σου αφιερώσω ό,τι αξιότερο έχω… Θέλω να σε επιλέξω και να περάσουμε μαζί τις πιο ευτυχισμένες μου στιγμές. Μα όσο κι αν το θέλω, όσο κι αν με πονά, δεν μπορώ να σε κάνω ευτυχισμένο(η).
Η πορεία προς τη δική σου ευτυχία είναι προσωπική σου υπόθεση. Μπορεί να υπάρχει μια κοινή πορεία για τους περισσότερους. Μπορεί για λιγότερους. Το βέβαιο είναι ότι η δική σου πορεία είναι εφικτή!”
* Ενδιαφέρον μού φαίνεται. Θα συνεχίσω την ανάγνωση!
