Του Γιάννη Α. Ρέτσου
Το 2015 ήταν μια χρονιά ανατροπών και σημαντικών οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων, που, μεταξύ άλλων, έφεραν τον ελληνικό τουρισμό και τις τουριστικές επιχειρήσεις σε πολύ δύσκολη θέση ουκ ολίγες φορές κατά τη διάρκεια του έτους.
Με το κλείσιμο της χρονιάς, βεβαίως, διαπιστώνεται ότι ο τουρισμός κατόρθωσε να προσεγγίσει τους στόχους του –των 26 εκατ. αφίξεων και των 14,5 δισ. ευρώ–, αν και είναι εύλογο ότι, υπό άλλες συνθήκες, τα μεγέθη αυτά θα ήταν πολύ καλύτερα.
Αυτό το αποτέλεσμα δεν ήρθε ούτε εύκολα ούτε χωρίς “τίμημα”. Ιδίως για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, που κατέφυγαν, για ακόμα μία φορά, στην ύστατη λύση των εκτεταμένων προσφορών, στην καρδιά της τουριστικής περιόδου, προκειμένου να κρατήσουν “ζωντανή” τη ζήτηση. “Τίμημα” που αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα οικονομικά τους αποτελέσματα, τα οποία, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, παραμένουν από πενιχρά έως αρνητικά.
Για το 2016, από πλευράς τουρισμού και με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η ζήτηση για την Ελλάδα, κατά κύριο λόγο, παραμένει σε ένα επίπεδο που επιτρέπει αισιοδοξία. Το νέο έτος, όμως, προδιαγράφεται εξίσου δύσκολο με το 2015, καθώς, πέρα από τα εσωτερικά “μέτωπα”, η εξέλιξή του θα καθοριστεί κυρίως από μια σειρά εξωγενών παραγόντων.
Ένα βασικό δεδομένο που όλοι γνωρίζουμε είναι ότι η Ελλάδα, παρά τις προσπάθειες των τουριστικών επιχειρήσεων να μετριάσουν τις επιβαρύνσεις στον τουρίστα, φέτος βγαίνει στις αγορές πιο “ακριβή”. Οι μεγάλες αυξήσεις στους συντελεστές ΦΠΑ και σε σειρά προϊόντων και υπηρεσιών που καταναλώνονται ευρέως και από τους επισκέπτες “πριονίζουν” την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, δυστυχώς, το εσωτερικό περιβάλλον βαίνει επιδεινούμενο, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να βελτιωθούν, σύντομα τουλάχιστον, το επιχειρηματικό και το αναπτυξιακό πλαίσιο. Στα συνεχιζόμενα, δε, ζητήματα της έλλειψης ρευστότητας και αναπτυξιακών εργαλείων και της υπερφορολόγησης, έρχονται να προστεθούν νέα, εξίσου ή και πιο κρίσιμα, όπως:
– Οι σοβαρότατοι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στη διαχείριση των “κόκκινων” δανείων, με κυριότερο έναν ενδεχόμενο “αφελληνισμό” της ξενοδοχίας.
– Οι αρνητικές επιπτώσεις που αναμφίβολα θα επιφέρουν νέα μέτρα, με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα τη συζητούμενη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών.
– Η ανεξέλεγκτη και άνευ προϋποθέσεων “απελευθέρωση” των μισθώσεων ιδιωτικών χώρων και κατοικιών, που δημιουργεί ένα πρωτοφανές σκηνικό αθέμιτου ανταγωνισμού.
– Το να χάσουμε χιλιάδες αφίξεις από σημαντικές αγορές, όπως τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα, λόγω της νέας διαδικασίας χορήγησης βιομετρικών θεωρήσεων και της αδυναμίας των ελληνικών προξενείων να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις.
Από την άλλη πλευρά, οι εξελίξεις στο διεθνές προσκήνιο, με επίκεντρο τη σύρραξη στη Συρία (άμεσα συνδεόμενη με το προσφυγικό ζήτημα), τις ρωσοτουρκικές σχέσεις και το κλίμα ανασφάλειας και φόβου που εδραιώθηκε μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, θα επηρεάσουν τις τουριστικές ροές για το 2016.
Αυτή η διάσταση καθιστά κάθε εκτίμηση για την εξέλιξη της χρονιάς μάλλον επισφαλή. Επιπλέον, θολώνει το τοπίο σε ό,τι αφορά την πραγματική θέση του ελληνικού τουρισμού, έναντι ωφελειών που προκύπτουν λόγω πρόσκαιρα ευνοϊκών συγκυριών στη γεωπολιτική “γειτονιά” μας.
Για την Ελλάδα και τον τουρισμό η κατάσταση αυτή κρύβει κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες. Ευκαιρίες, επειδή η χώρα μας είναι ένας “θύλακας” ασφάλειας σε ένα τόξο προορισμών με προβλήματα –Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία κ.λπ.–, γεγονός που την καθιστά μια από τις πρώτες εναλλακτικές επιλογές σε μεγάλες αγορές, εντός και εκτός Ευρώπης.
Το στοίχημα για το 2016, επομένως, εστιάζεται σε ένα τρίπτυχο: Πρώτον, στο πόσο και πώς θα στηριχθεί ο τομέας του τουρισμού και η τουριστική επιχειρηματικότητα. Δεύτερον, στο τι θα αξιοποιήσουμε και πώς σε επίπεδο ευκαιριών. Τρίτον, στο τι μπορούμε να αποφύγουμε ή να “αντέξουμε” σε επίπεδο κινδύνων.
* O κ. Γιάννης Α. Ρέτσος είναι Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) και α’ αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)
**Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο”
