Ραγίζει και την οικογενειακή ασπίδα η οικονομική κρίση, καθώς τα τελευταία χρόνια αυξάνονται σημαντικά τα διαζύγια στην Ελλάδα, την ώρα που μειώνονται οι γάμοι. Μεταξύ των διαζυγίων κυριαρχούν τα συναινετικά, ενώ εμφανίζονται συχνά και τα… εικονικά διαζύγια για οικονομικούς λόγους. Δηλαδή, όχι για να χωρίσουν οι σύζυγοι, αλλά για να χωρίσουν… από τα χρέη στην εφορία ή τις τράπεζες.
Θα περιμέναμε η εξάπλωση των φαινομένων φτώχειας στα χρόνια των μνημονίων να οδηγούσε σε μείωση των διαζυγίων. Πώς λέμε «κρύο, καιρός για δύο»; Ετσι και η οικονομική στενότητα να φέρνει τα ζευγάρια πιο κοντά. Πού να βρεθούν χρήματα για δύο σπίτια, διατροφή, χώρια τα έξοδα του διαζυγίου; Κι ακόμα, μπροστά στις δυσκολίες δεν είναι λογικό η οικογένεια να συσπειρώνεται;
Αυτό φάνηκε να συμβαίνει τα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν για πρώτη φορά το 2010 ανακόπηκε η διαρκής αυξητική τάση και καταγράφηκαν 13.275 διαζύγια έναντι 13.607 το 2009. Το 2011 ο αριθμός των διαζυγίων σημείωσε και νέα πτώση, φτάνοντας στις 12.705. Το 2012, όμως, τα διαζύγια εκτινάχθηκαν στις 14.880, ξεπερνώντας ακόμα και τα επίπεδα εποχών σχετικής οικονομικής ευφορίας, όπως το 2006, όταν τα εκδοθέντα διαζύγια έφτασαν τις 13.218.
Η ανοδική τάση των διαζυγίων ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο το 2013 φτάνοντας στο ύψος ρεκόρ για την Ελλάδα των 16.717. Το 2014, τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν στοιχεία, υπήρξε μείωση στις 14.417 διαζύγια, πάντα όμως σε υψηλά επίπεδα. Μεταξύ των διαζυγίων κυριαρχούν τα συναινετικά σε ποσοστά από 76% το 2012 έως 81% το 2014. Επίσης, τα περισσότερα ζευγάρια που αποφασίζουν να χωρίσουν είναι παντρεμένα για πάνω από δέκα χρόνια: 59%-60% των διαζυγίων, την τριετία 2012-14.
Αν και η διαχρονική τάση είναι αυξητική (το 1992 είχαν εκδοθεί μόνο 6.156 διαζύγια και το 2000 11.309), λόγω γενικότερων αλλαγών που αφορούν τις κοινωνικές συνθήκες και αντιλήψεις, η σημαντική ενίσχυση τα τελευταία χρόνια οφείλεται στην οικονομική κρίση.
«Δημιουργούνται νέοι όροι στα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα, λόγω κρίσης. Στην Ελλάδα, τα παραδοσιακά πλαίσια, όπως η οικογένεια, παραμένουν ισχυρά κι αυτό εκφράστηκε στη συγκράτηση των διαζυγίων στην αρχή της ύφεσης. Στην πορεία όμως ο ρυθμός τους εκτινάσσεται, καθώς πλέον φτάνουν το 30%-32% των τελούμενων γάμων, ενώ κινούνταν γύρω στο 22%», σημειώνει η κ. Λάουρα Μαράτου-Αλιπράντη, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και επισκέπτρια καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ. Μάλιστα, τα πρώτα στοιχεία από το 2014 ανεβάζουν το ποσοστό αυτό στο 34,5%.
«Προοδευτικά, τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες εισβάλλουν στην οικογένεια, καθιστώντας την πιο εύθραυστη, ανοικτή στη ρήξη και στον χωρισμό. Η οικονομική πίεση και το στρες μετατρέπονται σε ενδοοικογενειακή βία, και ψυχολογική και σωματική. Την ίδια ώρα, η οικογένεια παραμένει η υπερασπιστική ασπίδα και αυτή είναι η αντίφαση», τονίζει η κ. Μαράτου-Αλιπράντη.
Τα «λευκά»
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ανθούν και τα διαζύγια για οικονομικούς λόγους. «Η υψηλότατη φορολόγηση, οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων, οι κατασχέσεις και οι δεσμεύσεις λογαριασμών, η ανεργία και η οικονομική δυσπραγία ωθούν πολλά ζευγάρια να παίρνουν διαζύγιο, συνεχίζοντας όμως να διαβιούν μαζί. Πρόκειται για τα εικονικά ή οικονομικά διαζύγια, που πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια», λέει στην «Κ» ο κ. Σπύρος Πιπέρος, δικηγόρος Αθηνών. Μετά τους «λευκούς γάμους», ήλθαν και τα «λευκά διαζύγια» για οικονομικούς λόγους. Αν για παράδειγμα ένα άτομο από το ζευγάρι είχε επιχείρηση στο όνομά του, η οποία χρεοκόπησε ή βαρύνεται με υψηλότατες φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις, τότε το διαζύγιο μπορεί να λειτουργήσει απελευθερωτικά για το δεύτερο πρόσωπο, φορτώνοντας όλα τα χρέη και τις δεσμεύσεις στον υπόχρεο και μόνο. Σε σύζυγο χωρίς χρέη μπορεί να μεταφερθεί κάποιο ακίνητο ή οτιδήποτε κινδυνεύει με κατάσχεση. Ζευγάρια επίσης επιλέγουν την εικονική λύση του γάμου τους προκειμένου να υποβάλλουν ξεχωριστές φορολογικές δηλώσεις, στον βαθμό που εκτιμούν πως αυτό είναι προς όφελός τους.
Η ανεργία και η απειλή εξαθλίωσης έχουν οδηγήσει σε ακόμα πιο ευφάνταστες κινήσεις. «Υπάρχουν ζευγάρια που συνεχίζουν να ζουν μαζί κανονικά, αλλά προχώρησαν σε συναινετικό διαζύγιο, έτσι ώστε ο ένας από τους δύο, συνήθως η μητέρα, να δηλώνει μηδενικό ή πολύ μικρό εισόδημα και να μπορεί να ωφεληθεί από κάποιο επίδομα της πρόνοιας, από κάποια απαλλαγή, από τις όποιες ενισχύσεις στις μονογονεϊκές οικογένειες κ.λπ. Σε άλλες περιπτώσεις, πάλι εικονικών διαζυγίων, τα δύο ακίνητα της οικογένειας εμφανίζονται πλέον και τα δύο ως πρώτη κατοικία και έτσι μπορεί να τυγχάνουν προστασίας, ανάλογα με τις νομοθετικές ρυθμίσεις», τονίζει ο κ. Πιπέρος. Ο γάμος ως οικονομική πράξη, από την ανάποδη…
Καθημερινή
