Στη σκιά των αποφάσεων του Eurogroup συνέρχονται στις 23 Απριλίου η σύνοδος των ηγετών της ΕΕ προκειμένου να επικυρώσει καταρχήν το ανεπαρκές πακέτο των 540 δις ευρώ που ενέκρινε το Eurogroup που θα είναι και άμεσα διαθέσιμο για τις πρώτες επιπτώσεις στην οικονομία από τον κοροναϊό.
Το ερωτηματικό του Ταμείου Ανάκαμψης
Ωστόσο με τα υπαρξιακά ερωτήματα για το μέλλον της ΕΕ από τις επιπτώσεις της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης να παραμένουν ανοιχτά, το Eurogroup άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο και για ένα δεύτερο πακέτο χρηματοδότησης της οικονομίας με άλλα 500 περίπου δισεκατομμύρια ευρώ προκειμένου η συνολική ευρωπαϊκή παρέμβαση στην οικονομία να φτάσει το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ.
Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τις δηλώσεις του Γάλλου υπουργού Οικονομικών σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης.
Μάλιστα το Eurogroup ξεκαθάρισε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα παρέχει χρηματοδότηση για την επανεκκίνηση της οικονομίας μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ εξασφαλίζοντας την αλληλεγγύη με τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον κοροναϊό.
Το σοκ και η ύφεση για τις ευρωπαϊκές οικονομίες θα είναι μεγάλη και στο πλαίσιο αυτό αναζητούνται τρόποι περαιτέρω χρηματοδότησης για να ξαναμπούν σε τροχιά ανάκαμψης οι οικονομίες των κρατών μελών της ΕΕ.
Χρηματοδότηση μελλοντικών δαπανών και όχι της …παρελθούσας σπατάλης
Ωστόσο στην Ευρώπη ξανάνοιξε η παλιά πληγή της αντίθεσης Βορρά και Νότου μετά την άρνηση πρωτίστως της Γερμανίας να κάνει δεκτή την πρόταση για έκδοση ειδικού ευρωομολόγου προκειμένου να υπάρξει επιμερισμός των βαρών από την αύξηση του δημοσίου χρέους των χωρών που θα κληθούν να δαπανήσουν μεγάλα ποσά για να χρηματοδοτήσουν την ανάκαμψη των οικονομιών τους.
Μένει λοιπόν να καθοριστούν το ποια θα είναι και ποιο συγκεκριμένο περιεχόμενο θα έχουν τα «καινοτόμα χρηματοπιστωτικά εργαλεία» γύρω από τα οποία υπήρξε ο συμβιβασμός στο Eurogroup.
Ο Μπρούνο Λεμέρ σημείωσε πάντως, ότι η κοινή έκδοση χρέους δεν σημαίνει την έκδοση ευρωομολόγων «καθώς θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση μελλοντικών δαπανών για την επανεκκίνηση των οικονομιών και όχι σπαταλών του παρελθόντος».
Αναζητούνται μορφές κοινής έκδοσης χρέους …χωρίς ευρωομόλογο
Μία μορφή κοινής έκδοσης χρέους θα ήταν ο δανεισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τις αγορές με εγγυήσεις των κρατών – μελών, όπως θα κάνει η Κομισιόν και με το πρόγραμμα SURE για τη στήριξη της απασχόλησης, το οποίο έχει ύψος 100 δισ. ευρώ και περιλαμβάνεται στο πρώτο πακέτο μέτρων που εγκρίθηκε από το Eurogroup.
Στο ενδεχόμενο αυτό αναφέρθηκε πρόσφατα ο Επίτροπος για τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, Γιοχάνες Χαν, ο οποίος πρότεινε να αυξηθεί σημαντικά το όριο χρέους της Κομισιόν για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, λόγω της κρίσης του κοροναϊού.
«Ο υπολογισμός του Χαν και της (προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) φον ντερ Λάιεν είναι πώς θα ήταν απλούστερο για χώρες, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, να συμφωνήσουν στην ανάληψη ενός τέτοιου χρέους από ότι στα αμφιλεγόμενα κορονο-ομόλογα», αναφέρει δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Sueddeutsche Zeitung.
Σύμφωνα με τον Λεμέρ, το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να είναι έτοιμο σε έξι μήνες, ενώ παράλληλα θα καταρτίζεται το σχέδιο δράσης για την ανάκαμψη από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Προβληματικό το σχέδιο στήριξης της απασχόλησης
Σύμφωνα με το politico, από τις πρόσφατες αποφάσεις του επεισοδιακού τελευταίου Eurogroup «το πακέτο ύψους 240 δισ. από τον ESM, θα μπορούσε να είναι διαθέσιμο δύο εβδομάδες εφόσον οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπογράψουν τη δέσμη μέτρων.
Το ταμείο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων θα μπορούσε επίσης να τεθεί σε λειτουργία πολύ γρήγορα. Για να ξεκινήσει η εγγύηση δανείων για επιχειρήσεις, η ΕΤΕπ χρειάζεται τουλάχιστον το 60% των 25 δισεκ. ευρώ που έχουν δεσμεύσει οι κυβερνήσεις στο ταμείο.
Το σχέδιο αντασφάλισης ανεργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ύψους 100 δισ. ευρώ θα μπορούσε να αποδειχθεί περισσότερο προβληματικό».
Το σχέδιο Μάρσαλ και η προεδρία του κοροναϊού
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο προβάλλει και το αναθεωρημένο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ, δηλαδή ο προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2021-2027.
Μάλιστα η πρόεδρος της Κομισιόν κα Λάιεν έχει μιλήσει για ένα ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο οι Βρυξέλλες φιλοδοξούν να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ.
Στο μεταξύ ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Χάιο Μάας χαρακτήρισε την επερχόμενη Γερμανική προεδρία της ΕΕ τον Ιούλιο ως «προεδρία του κοροναϊού» στη μάχη για την υπέρβαση των συνεπειών της πανδημίας.
Σύμφωνα με τον κ. Μάας, ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για τα επόμενα επτά χρόνια θα πρέπει να εξελιχθεί σε «πρόγραμμα αναζωογόνησης» για την Ευρώπη.
«Για αυτό τώρα τον αναθεωρούμε και επενδύουμε πολύ στο μέλλον – στην έρευνα, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην τεχνολογική κυριαρχία και στην οικοδόμηση κοινωνικού και υγειονομικού συστήματος ανθεκτικού σε κρίσεις», εξηγεί ο γερμανός ΥΠΕΞ στη «Welt».
Εξαγωγική Γερμανία και υγιής Ευρώπη
«Μια εξαγωγική χώρα όπως η Γερμανία χρειάζεται μια υγιή Ευρώπη και μια λειτουργική παγκόσμια οικονομία. Για αυτό και το πακέτο των 500 και πλέον δισεκατομμυρίων ευρώ της Ε.Ε., το μεγαλύτερο στην ιστορία της, δεν αποτελεί απλώς πράξη αλληλεγγύης, αλλά καθαρή οικονομική λογική», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χάικο Μάας.
Προσθέτει ότι σκοπός είναι η Ευρώπη να βγει από την κρίση ισχυρότερη, πιο αλληλέγγυα και περισσότερο κυρίαρχη.
Σε αυτό το πλαίσιο, συνεχίζει, πρέπει να διορθωθούν και λάθη που έγιναν. «Έχω στο νου μου κυρίως τους περιορισμούς της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου με το άλλοθι του αγώνα κατά του κοροναϊού, κάτι που είναι απαράδεκτο στην Ευρώπη. Όποιος παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές της Ε.Ε. δεν θα πρέπει να υπολογίζει ότι θα επωφεληθεί από τα οικονομικά πλεονεκτήματα της Ένωσης», καταλήγει ο γερμανός σοσιαλδημοκράτης.
Ξορκίζει το νέο μνημόνιο
Από τις μέχρι στιγμής διεργασίες η ελληνική κυβέρνηση κρατά χαμηλούς τόνους σχετικά με τις αποφάσεις του Eurogroup και κυρίως εστιάζει στο να ξορκίζει το ενδεχόμενο ενός νέου μνημονίου απαντώντας στις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης.
Αποφεύγει να επιδοθεί σε πανηγυρισμούς, εκφράζει σε ήπιους τόνους ένα κλίμα σχετικής δυσφορίας, απορρίπτει την κριτική της αντιπολίτευσης που θεωρεί αποτυχία τις τελευταίες αποφάσεις της ΕΕ και προσπαθεί ταυτόχρονα να εκπέμψει ένα μήνυμα αισιοδοξίας.
Μάλιστα ο κ. Σταϊκούρας χαρακτήρισε ικανοποιητική την απόφαση του Eurogroup τονίζοντας ότι θα πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο για περισσότερο γενναίες πρωτοβουλίες χρηματοδότησης της οικονομίας, ενώ δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι καμία χώρα δεν πήρε το βέλτιστο αποτέλεσμα που επιθυμούσε.
Η κυβέρνηση παρά την αρχική της θέση και με δεδομένη τη στάση συγκεκριμένων δυνάμεων της Ευρώπης, πρωτίστως της Γερμανίας, αλλά και της Ολλανδίας, δεν επικεντρώνει την προσοχή της στην έκδοση του ευρωομολόγου.
Από το πακέτο των 540 δισεκ ευρώ η Ελλάδα –σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα θα λάβει 7-8 δισεκ ευρώ για τις άμεσες επιπτώσεις του κοροναϊού, στη δημόσια υγεία, τη ρευστότητα στις επιχειρήσεις και τη στήριξη της απασχόλησης.
Σε αυτό το πλαίσιο η προσοχή της κυβέρνησης εστιάζεται στη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και με τα ως τώρα δεδομένα το πλάνο της κυβέρνησης για την εξεύρεση πόρων που θα στηρίξουν την ελληνική οικονομία είναι το σενάριο για μια ύφεση της τάξης του 4%.
Η πιστοληπτική γραμμή του ESM
Από την πλευρά των κομμάτων της αντιπολίτευσης εν μέρει η κριτική του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και του ΚΙΝΑΛ συγκλίνει σε πολλά σημεία.
Κύριο σημείο σύγκλισης των απόψεων του Αλέξη Τσίπρα και της Φώφης Γεννηματά είναι πως οι αποφάσεις του Eurogroup σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησης των οικονομιών και κατ’ επέκταση της ελληνικής οικονομίας αφήνει ορθάνοιχτο το επικίνδυνο ενδεχόμενο να αυξηθεί το χρέος και να επέλθει ένα νέο μνημόνιο που θα βάλει ταφόπλακα στις όποιες ελπίδες οικονομικής ανάκαμψης της Ελλάδας.
Προς σ’ αυτή την κατεύθυνση από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ οι αντιπολιτευτικοί τόνοι κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη έχουν οξυνθεί θυμίζοντας παλιότερες εποχές. Μάλιστα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπογραμμίζει ότι η χρήση του ESM οδηγεί σε πιστοληπτική γραμμή και κατά συνέπεια σε νέα μνημόνια.
«Η Ευρώπη φαίνεται να μην διδάσκεται από το παρελθόν, της, να μην μαθαίνει από τα λάθη της» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Αλέξης Χαρίτσης χαρακτηρίζοντας «εξοργιστικά κατώτερο των περιστάσεων» το Eurogroup, ενώ κάλεσε την κυβέρνηση να εφαρμόσει το πρόγραμμα «Μένουμε όρθιοι» που παρουσίασε ο Αλέξης Τσίπρα.
Χαρακτηριστική της κριτικής του ΣΥΡΙΖΑ προς την κυβέρνηση είναι η δήλωση της τομεάρχη Εργασίας και πρώην υπουργού, Έφης Αχτσιόγλου που κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι θέλει να οδηγήσει την οικονομία στο 2012.
Δεθήκαμε σε 5ο μνημόνιο
Από εκεί και πέρα μνημόνιο προεξοφλεί το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25.
Το κόμμα του Γιάνη Βαρουφάκη τονίζει ότι «η κυβέρνηση έδεσε τη χώρα με το 5ο Μνημόνιο», καθώς «πούλησε» την υπόθεση του ευρωομολόγου και «στο Eurogroup της 9ης Απριλίου συναίνεσε σε νέο δάνειο από το ταμείο της τρόικας (τον Eυρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας – ESM).
Ο Δημήτρης Κουτσούμπας με άρθρο του στο Ριζοσπάστη υποστήριξε ότι συνολική και λυτρωτική λύση για το λαό θα έρθει σε σύγκρουση και με αποδέσμευση από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ ενώ απέρριψε τα υπό συζήτηση σχέδια των Βρυξελλών (ευρωομόλογο, σχέδιο Μάρσαλ, δάνεια απο ESM) για την οικονομία σημειώνοντας ότι κοινός παρονομαστής είναι πως «οι εργαζόμενοι θα κληθούν να πληρώσουν ξανά το μάρμαρο των νέων πακέτων διάσωσης».
